Λεόντιος Ιεροδιακόνου
Ο ΔΗΣΥ και το ΑΚΕΛ να υπερβούν το παρελθόν
Αφού δεν διεκδίκησε βουλευτικό αξίωμα, μετά από μια σύντομη ανάπαυλα μακριά από την ενεργό πολιτική, επανήλθε στο προσκήνιο από το αξίωμα του υπουργού Συγκοινωνιών και Έργων. Βεβαίως μια συζήτηση με τον Λεόντιο Ιεροδιακόνου δεν μπορούσε να περιοριστεί μόνο σε θέματα της αρμοδιότητας του, ιδιαίτερα όταν διαπιστώνει κανείς ότι έχει σοβαρή άποψη για το μέλλον της πολιτικής ζωής στην Κύπρο, σε μια περίοδο που ο θεσμός των κομμάτων βρίσκεται υπό συνεχή δοκιμασία.
Μετά από είκοσι χρόνια βουλευτής αναλάβατε υπουργός, βρίσκετε ενδιαφέρον το αξίωμα αυτό;
Το αξίωμα του υπουργού διαφέρει από εκείνο του βουλευτή, κυρίως στο ότι ο υπουργός είναι υποχρεωμένος να παίρνει αποφάσεις και να ασκεί εκτελεστική εξουσία. Ο ρόλος του βουλευτή περιορίζεται στην υποβολή εισηγήσεων και στον έλεγχο της εξουσίας. Το έργο του βουλευτή είναι συνεπώς πιο εύκολο διότι έχει πολύ λιγότερες ευθύνες.
Δεν ήταν η πρώτη φορά που σας προτάθηκε υπουργείο, έτσι δεν είναι;
Ναι μου προτάθηκε ξανά το Υπουργείο Συγκοινωνιών και Έργων στο πρώτο Υπουργικό Συμβούλιο του προέδρου Κληρίδη αλλά δεν αποδέχτηκα.
Τι άλλαξε φέτος και αποδεχτήκατε την ίδια πρόταση;
Δεν μπορώ να πω ότι μεσολάβησε οτιδήποτε το δραματικό.
Είναι αλήθεια ότι προηγουμένως σας προτάθηκε το αξίωμα του διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας;
Τα όσα κυκλοφορούσαν γύρω από αυτό το θέμα ήταν περισσότερο ψίθυροι. Σε κάποιο στάδιο μπορεί να υπήρξε μια πιο σοβαρή προσέγγιση, αλλά επίσημα δεν μου προτάθηκε ποτέ.
Δεν είναι αλήθεια ότι σας βολιδοσκόπησε ο ίδιος ο πρόεδρος Κληρίδης;
Νομίζω ότι έχω απαντήσει.
Είχατε πάντοτε έντονη άποψη για τα δημοσιονομικά προβλήματα της Κύπρου. Τώρα που μπήκατε στην κυβέρνηση πώς βλέπετε το πρόβλημα αυτό;
Τα δημόσια οικονομικά, από χρόνια τώρα, έχουν πάρει κάποιες ανησυχητικές διαστάσεις. Περισσότερο υπογραμμίζω τη διόγκωση των καταναλωτικών δαπανών του δημοσίου.
Από τη διόγκωση αυτή δεν επηρεάζεται ο προγραμματισμός των αναπτυξιακών έργων;
Σε ένα βαθμό ναι, διότι ο δανεισμός του δημοσίου είναι πολύ μεγάλος.
Πού θα βρούμε τα 500 εκατομμύρια λίρες για τα αναπτυξιακά έργα που είναι προγραμματισμένα για την επόμενη πενταετία;
Αυτά μπορούν να βρεθούν από δανεισμό. Το δημόσιο δεν έχει μεγάλο πρόβλημα να δανειστεί χρήματα.
Θα έχει όμως πρόβλημα να ξοφλήσει τα δάνεια.
Παρά το ότι τα τελευταία χρόνια οι δείκτες έχουν βελτιωθεί, παραμένει μια πραγματικότητα το γεγονός ότι το δημόσιο χρέος έχει διογκωθεί και πήρε ανησυχητικές διατάσεις.
Η κυβέρνηση Κληρίδη προσπάθησε να εφαρμόσει ένα νέο σύστημα χρηματοδότησης αναπτυξιακών έργων με κεφάλαια του ιδιωτικού τομέα. Αυτό που έγινε με το εργοστάσιο αφαλάτωσης θα επαναληφθεί και με άλλα έργα;
Τίποτε δεν μπορεί να αποκλειστεί. Εάν μια μελέτη αποδείξει ότι μια τέτοια ρύθμιση μπορεί να είναι προς το δημόσιο συμφέρον δεν την αποκλείω. Η μέθοδος ΒΟΤ (ανοικοδόμηση, εκμετάλλευση, επιστροφή), όπως λέγεται διεθνώς κερδίζει έδαφος σε όλο τον κόσμο.
Θα προχωρήσετε τελικά με αυτό το σχέδιο για την ανάπτυξη του αεροδρομίου Λάρνακας, ή θα επιβαρυνθεί η οικονομία με άλλο ένα δάνειο 200 εκατομμυρίων λιρών;
Δεν αποκλείεται να προχωρήσουμε με το αεροδρόμιο Λάρνακας με τη μέθοδο ΒΟΤ. Ακόμη δεν πήραμε καμιά απόφαση.
Συμμερίζεστε τις απόψεις του γενικού ελεγκτή ότι υπάρχει τραστ μεταξύ των μεγάλων εταιρειών για υπερτιμολογήσεις αναπτυξιακών έργων;
Υπάρχει πιθανότητα να συμβαίνει αυτό το πράγμα, ιδιαίτερα όταν ο αριθμός των εργολάβων είναι πολύ μικρός, ή όταν έχουν στα χέρια τους άλλα έργα και δεν υπάρχει η ανάγκη του ανταγωνισμού.
Τι μέτρα προτίθεστε να πάρετε για αντιμετώπιση αυτής της κατάστασης.
Ήδη αποφασίσαμε να διευρύνουμε τον κατάλογο των εργολάβων που δικαιούνται να υποβάλουν προσφορές, έτσι που να μπορούν να συμμετέχουν στους μειοδοτικούς διαγωνισμούς, σε κοινοπραξία με ξένους οίκους, τουλάχιστον 25 κυπριακές εταιρείες. Με αυτό τον τρόπο εξασφαλίζονται τα εχέγγυα για υγιή ανταγωνισμό.
Σας απασχόλησε ο προγραμματισμός των έργων σε περίπτωση που θα υπάρξει λύση στο Κυπριακό;
Δεν μπορώ να πω ότι το υπουργείο έχει προγραμματίσει τα έργα που θα πρέπει να γίνουν μετά τη λύση, με εξαίρεση κάποια έργα στην περιοχή Αμμοχώστου. Αλλά μακάρι να λυθεί το Κυπριακό και έχουμε την ικανότητα να αναπροσαρμοστούμε αμέσως.
Είστε αισιόδοξος με τις εξελίξεις, η μήπως το τέλος της προσπάθειας θα είναι το ίδιο άδοξο όπως και προηγουμένως;
Μετά από τις εμπειρίες που ζήσαμε στο παρελθόν ένας δεν μπορεί να είναι αισιόδοξος. Σε αυτή, όμως, την περίπτωση, το ενδιαφέρον του διεθνούς παράγοντα είναι πολύ πιο ζωτικό, η μεθοδολογία που χρησιμοποιείται θα είναι πιο αποτελεσματική και ναι αυτή η πρωτοβουλία, σε σύγκριση με προηγούμενες προσπάθειες, έχει τα εχέγγυα να είναι αποτελεσματική.
Ποια είναι τα εχέγγυα αυτά;
Το ενδιαφέρον των μονίμων μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας, η μεθοδολογία των συνομιλιών, οι άνθρωποι οι οποίοι υπεισέρχονται στο προσκήνιο και στο παρασκήνιο, όπως είναι ο Ντέιβιντ Χάνι και ο Ρίτσιαρτ Χόλμπρουκ. Ο πρώτος είναι ένας ικανότατος διπλωμάτης καριέρας, ενώ ο δεύτερος φαίνεται ότι ξέρει να ασκεί επιρροή.
Ορισμένοι τρομάζουν από αυτό το δίδυμο.
Εμένα δεν με τρομάζει.
Γιατί;
Εξαρτάται τι θέλουμε ή τι αναμένουμε από αυτούς. Εάν νομίζουν ορισμένοι ότι οι ξένοι θα μας βοηθήσουν να κατακτήσουμε στόχους, τους οποίους μόνο με νικηφόρο πόλεμο θα μπορούσαμε να τους επιτύχουμε, τότε θα απογοητευτούμε και πρέπει να ανησυχούμε. Εάν είμαστε παγιδευμένοι μέσα σε μια σειρά από εύηχα συνθήματα, τα οποία όλοι οι Ελληνοκύπριοι τα επιθυμούν, και νομίζουμε ότι θα έρθουν οι ξένοι να μας τα ικανοποιήσουν, πάλι είμαστε λανθασμένοι.
Τι άλλο μπορούμε να κάνουμε;
Το λάθος που κάνουμε εδώ και 23 χρόνια είναι ότι δεν συνδέουμε τους στόχους μας με τη μέθοδο που ακολουθούμε. Από τη στιγμή που η μέθοδος είναι ειρηνική επίλυση μέσω συνομιλιών υπό την αιγίδα των Η.Ε., οι μαξιμαλιστικοί στόχοι δεν επιτυγχάνονται.
Η διεκδίκηση της απελευθέρωσης των κατεχομένων είναι μαξιμαλιστικός στόχος;
Από τη στιγμή που κάναμε την επιλογή της ειρηνικής διαδικασίας είναι μαξιμαλιστικός, στόχος να προσδοκούμε ότι θα επιστρέψουμε στην κατάσταση που υπήρχε πριν από το 1974.
Είναι εντελώς ανέφικτο να αναιρέσουμε σε σημαντικό βαθμό τα δεδομένα της εισβολής;
Εάν είχαμε τη δύναμη να ασκήσουμε τέτοια πολιτική που θα υποχρεώναμε τον αντίπαλο να υποχωρήσει, ή αν ήμασταν σε θέση να επιβάλουμε με τη δύναμη το δίκαιο μας, δεν θα ήταν δύσκολο. Το πρόβλημα είναι ότι δεν έχουμε τέτοιες δυνατότητες, αλλά ορισμένοι συμπεριφέρονται με τρόπο που δείχνει ότι αγνοούν αυτή την πραγματικότητα.
Δεν συμφωνείτε ότι κανένας πολιτικός δεν λέει στον κόσμο όλη την αλήθεια;
Ένας πολιτικός δεν μπορεί να λέει συνεχώς και δημοσίως όλη την αλήθεια, ιδιαίτερα όταν διαπραγματεύεται. Δεν είναι σωστό να ανοίγει κανείς πλήρως τα χαρτιά του και να αποκαλύπτει τα όρια υποχώρησής του.
Συνεπώς δικαιολογούνται οι πολιτικοί που δείχνουν να μην αναγνωρίζουν τη σημερινή πραγματικότητα.
Υπάρχουν πολλοί τρόπο επικοινωνίας και σωστής ενημέρωσης του λαού, με τρόπο που να δίνονται τα σωστά μηνύματα.
Ακόμη και σε περιόδους εκλογών;
Μια περίοδος κοντά στις εκλογές τείνει να ωθεί τους πολιτικούς στα εύηχα μηνύματα, ή στις μαξιμαλιστικές επιδιώξεις. Πιστεύω, όμως, ότι υπάρχει μια μερίδα πολιτικών που θα συνεχίσει να δίνει προσγειωμένα μηνύματα.
Ποίοι είναι αυτοί;
Κάτι το οποίο είναι ξεκάθαρο δεν είναι αναγκαίο να το αναλύεις και να το ονομάζεις.
Μεταξύ αυτών φαντάζομαι ότι τοποθετείτε τον ΔΗΣΥ και το ΑΚΕΛ.
Τα δύο μεγάλα κόμματα της Κύπρου πιστεύω ότι μπορούν να βρουν μια κοινή γλώσσα αντιμετώπισης του Κυπριακού.
Ναι, αλλά είναι τα δύο κόμματα με τις πιο έντονες αντιπαραθέσεις.
Αυτό δεν είναι υγιές φαινόμενο. Ένας από τους κύριους συντελεστές και στοιχεία που χαρακτηρίζουν ένα πολιτικό σύστημα ως ανεπτυγμένο, είναι η μη διαιρεμένη πολιτική του κουλτούρα.
Δηλαδή;
Σε ένα ανεπτυγμένο πολιτικό σύστημα δεν υπάροχυν πολιτικές δυνάμεις, οι οποίες να μην ανέχεται η μία την άλλη.
Κάτι που συμβαίνει μεταξύ ΔΗΣΥ και ΑΚΕΛ.
Ακριβώς. Βέβαια η διαίρεση των πολιτικών δυνάμεων είναι μέρος του συστήματος. Το ζήτημα είναι οι διαιρέσεις αυτές να μην είναι τέτοιες που να δημιουργούν έντονη αντιπαράθεση, σε βαθμό που να μην υπάρχει ανοχή.
Υπάρχουν, όμως, οι έντονες ιδεολογικές αντιπαραθέσεις του παρελθόντος.
Πιστεύω ότι μέχρι και την προηγούμενη δεκαετία, όπου υπήρχε ο ψυχρός πόλεμος και ο ανταγωνισμός μεταξύ καπιταλιστικού και κομμουνιστικού συστήματος, η έντονη διαίρεση μεταξύ Συναγερμού και ΑΚΕΛ πιθανόν να ήταν δικαιολογημένη. Μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης οι δύο αυτές παρατάξεις θα έπρεπε να σμικρύνουν σε μεγαλύτερο βαθμό τις διαφορές τους από όσο τις έχουν σμικρύνει μέχρι σήμερα.
Τι έχει αλλάξει στην Κύπρο, λόγω των διεθνών μεταβολών;
Εάν ένας Συναγερμικός φοβόταν κάτι από το ΑΚΕΛ, αυτό ήταν το γεγονός ότι το κομμουνιστικό κόμμα της Κύπρου βρισκόταν μέσα σε μια διεθνή καθοδήγηση. Αυτή η καθοδήγηση κατέρρευσε. Συνεπώς η κύρια αιτία των διαφωνιών και της αντιπαλότητας μεταξύ των δύο παρατάξεων έχει εκλείψει. Η συνέχιση της έντονης αντιπαράθεσης μεταξύ των δύο παρατάξεων είναι χωρίς νόημα.
Πάντως κάποια βελτίωση υπήρξε.
Είναι γεγονός ότι η έντονη διαίρεση της πολιτικής κουλτούρας έχει σμικρυνθεί, αλλά όχι στο βαθμό που οι αντικειμενικές συνθήκες επιτρέπουν και συστήνουν.
Μέχρι πού μπορεί να φθάσει ο βαθμός επικοινωνίας των δύο κομμάτων;
Οι πολιτικές διαφορές θα πρέπει βεβαίως να συνεχίσουν να υπάρχουν, όπως υπάρχουν σ’ όλες τις δημοκρατικές κοινωνίες. Εκείνο που πιστεύω ότι δεν πρέπει να συνεχίσει να υπάρχει είναι η ένταση των διαφορών αυτών.
Πώς ερμηνεύετε το γεγονός ότι η αντιπαράθεση συνεχίζεται;
Η μόνη ερμηνεία που υπάρχει είναι ότι αυτό οφείλεται σε ψυχροπολεμικά κατάλοιπα του παρελθόντος.
Πρέπει να παραδεχτείτε ότι ο ΔΗΣΥ δεν έκανε τα απαραίτητα βήματα. Το κόμμα σας δεν έγινε πιο δεξιό;
Δεν πιστεύω ότι ευσταθεί αυτό. Ένα κόμμα πρέπει να κριθεί από τις θέσεις τις οποίες παίρνει και την εσωτερική του δομή. Εάν ένας θέλει να οχυρώνεται πίσω από ορισμένα ονόματα και να παρελθοντολογεί, αυτό αποτελεί λανθασμένη πολιτική προσέγγιση.
Πάντως όλοι αναγνωρίζουν ότι στην αντίπερα όχθη, το ΑΚΕΛ έκανε άλματα προς τα μπρος.
Το ΑΚΕΛ είναι πλέον ένα κυπριακό κόμμα, το οποίο πολιτεύεται ομαλά μέσα στο κυπριακό πολιτικό σύστημα. Θα πρέπει όμως να υπερβεί οριστικά ορισμένα σύνδρομα του παρελθόντος. Το ίδιο ισχύει βεβαίως και για τον ΔΗΣΥ. Το πολιτικό σύστημα στην Κύπρο έχει ανάγκη να βρίσκει πιο εύκολα διεξόδους.
Μια τέτοια διέξοδος είναι και ο χειρισμός του Κυπριακού;
Εάν αυτά τα δύο κόμματα υπερβούν το παρελθόν θα βοηθήσουν στην ομαλή λειτουργία του πολιτικού μας συστήματος, αναμφίβολα θα εξυπηρετήσουν και το πολιτικό μας πρόβλημα.
Τι πρακτικό μπορεί να γίνει για να υπάρξει μεγαλύτερη κατανόηση και ανοχή μεταξύ των δύο κομμάτων;
Ήδη πιστεύω ότι εκ των κάτω, στον τόπο εργασίας και στην καθημερινή ζωή, ο απλός κόσμος άρχισε να βάζει κάποια θεμέλια προς αυτή την κατεύθυνση. Εάν τα πολιτικά πρόσωπα δεν σταματούν τον τροχό της ιστορίας, τότε πιστεύω ότι αυτή η πορεία θα είναι φυσιολογική και επιτυχημένη.
Μακάριος Δρουσιώτης
Φιλελεύθερος
27/07/1997