ΜΟΥΣΤΑΦΑ ΑΚΙΝΤΖΙ
"Δεν γίνεται λύση χωρίς αλλαγή στην Τουρκία"
Ο Μουσταφά Ακιντζί είναι από τους πρώτους Τουρκοκύπριους πολιτικούς που άνοιξε δρόμους επικοινωνίας με τους Ελληνοκύπριους. Ως πρόεδρος του κόμματος Κοινοτικής Απελευθέρωσης και δήμαρχος του κατεχόμενου τομέα της Λευκωσίας, τη δεκαετία του 1980, συνεργάστηκε με τον Ελληνοκύπριο συνάδελφό του Λέλλο Δημητριάδη για τη δημιουργία του κοινού αποχετευτικού συστήματος της πόλης. Οι δύο δήμοι συνεργάστηκαν και για τη δημιουργία του πρώτου σχεδίου ανάπτυξης της πόλης με ή χωρίς την Πράσινη Γραμμή.
Ο Ακιντζί συνέχισε να έχει επαφές με τους Ελληνοκύπριους πολιτικούς και αφού έφυγε από το Δήμο Λευκωσίας, μέχρι τη δεκαετία του 1990, όταν πήδησε στο άλλο στρατόπεδο. Συνεργάστηκε με το ακροδεξιό κόμμα του Ερογλου και συμμετείχε στην κυβέρνησή του ως "υπουργός" Τουρισμού. Τότε κατηγορήθηκε ότι εγκατέλειψε τις αρχές του για να αποσπάσει την εύνοια της Αγκυρας και να διαδεχτεί τον Ντενκτάς. Ο ίδιος υποστήριζε πως η συμμετοχή του στην κυβέρνηση ήταν πολιτική πράξη, που σκοπό είχε να δώσει τη μάχη από μέσα.
Η πραγματικότητα είναι πως ως μέλος της ψευδοκυβέρνησης έδωσε μια μάχη με τον στρατό, την οποία βεβαίως και έχασε. Υποστήριξε με επιμονή την απεξάρτηση του καθεστώτος από τους στρατιωτικούς και συγκρούστηκε δημόσια με τον Τούρκο διοικητή των δυνάμεων ασφαλείας. Τελικά, παραιτήθηκε από την "κυβέρνηση", αποχώρησε από την ηγεσία του κόμματός του και σήμερα θεωρείται η πιο ισχυρή πολιτική προσωπικότητα στα κατεχόμενα μετά τον Ντενκτάς.
Είναι ο άνθρωπος που γίνεται αποδεκτός από Ελληνοκύπριους, αλλά δεν είναι κόκκινο πανί για τους σκληροπυρηνικούς Τουρκοκύπριους. Θεωρείται ο καταλληλότερος για να ηγηθεί της τουρκοκυπριακής κοινότητας στην περίπτωση που θα υπάρξει λύση του Κυπριακού.
Είναι σαφώς τοποθετημένος υπέρ της λύσης και τις προάλλες βρέθηκε στον ελληνοκυπριακό τομέα της Λευκωσίας, όπου πήρε μέρος σε μια ημερίδα που οργάνωσε ο ραδιοφωνικός σταθμός "Αστρα" για την επαναπροσέγγιση μεταξύ των δύο κοινοτήτων της Κύπρου. Στο περιθώριο της ημερίδας αυτής μίλησε στην "Ε":
- Τι αναμένετε να συμβεί από τώρα μέχρι τις 28 Φεβρουαρίου;
"Ανησυχώ πολύ διότι ο χρόνος είναι πολύ λίγος. Χάσαμε μια μεγάλη ευκαιρία στην Κοπεγχάγη, δεν πρέπει να χάσουμε και την τελευταία ευκαιρία της 28ης Φεβρουαρίου.
Από τη στιγμή που οι Ελληνοκύπριοι θα έχουν εκλογές και η Τουρκία δεν έχει ακόμη αποφασίσει, φοβάμαι ότι και αυτή η ευκαιρία θα χαθεί".
- Μπορεί η Τουρκία να αλλάξει πολιτική στο Κυπριακό σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα;
"Οπως έχουν τα πράγματα, η Τουρκία θα πρέπει να πάρει γρήγορες αποφάσεις κατά πόσο θα προχωρήσει στον εκδημοκρατισμό και θα συνεχίσει να συντηρεί τη φιλοδοξίες της να γίνει μέλος της Ε.Ε. Αν δεν υπάρξει αλλαγή στην Τουρκία, δεν μπορεί να υπάρξει λύση".
- Είναι αυτό εφικτό;
"Αυτές τις μέρες γίνονται στην Αγκυρα διαβουλεύσεις. Δυστυχώς στην Τουρκία η πολιτική δεν καθορίζεται μόνο από την κυβέρνηση, όπως συμβαίνει σε όλες τις δημοκρατικές χώρες, αλλά και από το στρατό και το υπουργείο Εξωτερικών. Η κυβέρνηση μπορεί να επηρεάσει στη διαμόρφωση πολιτικής, όχι όμως να την καθορίσει".
"Πολιτική σαν βράχος"
- Επομένως οι προσδοκίες που δημιουργήθηκαν από την αλλαγή της κυβέρνησης είναι αδικαιολόγητες.
"Στην Τουρκία οι κυβερνήσεις αλλάζουν, αλλά η πολιτική είναι σταθερή σαν βράχος. Δεν μετακινείται με τίποτα. Εάν αυτό συνεχίσει να ισχύει, σημαίνει ότι η Τουρκία δεν ενδιαφέρεται να εκδημοκρατιστεί και δεν ενδιαφέρεται ειλικρινά να γίνει μέλος της Ε.Ε.".
- Τι άλλες επιλογές έχει η Τουρκία;
"Δεν υπάρχουν εύκολες λύσεις για την Τουρκία. Είναι δύσκολο να αλλάξει πολιτική, αλλά δεν είναι εύκολος ο δρόμος της μη λύσης. Υπάρχουν σημαντικά ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπίσει, όπως για παράδειγμα την υπόθεση Τιτίνας Λοϊζίδου. Η υπόθεση αυτή δεν είναι η μόνη που απασχολεί το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Εάν συνεχίσει η Τουρκία χωρίς λύση, τότε όχι μόνο θα πρέπει να ξεχάσει την Ε.Ε., αλλά και το Συμβούλιο της Ευρώπης και άλλους ευρωπαϊκούς οργανισμούς. Συνεπώς, εύκολα ή δύσκολα, ο χρόνος θα έρθει για αλλαγές στην Τουρκία".
-Το ερώτημα είναι το πότε.
"Οι αλλαγές δεν είναι πάντα εύκολες, αλλά νομίζω ότι τελικά η χώρα θα πρέπει να αλλάξει πολιτική κατεύθυνση. Ομως αμφιβάλλω κατά πόσο θα μπορέσουν να ανταποκριθούν τόσο γρήγορα. Είχαμε την ευκαιρία να ενταχθεί η Κύπρος στην Ε.Ε. και η Τουρκία να αρχίσει διαπραγματεύσεις. Δυστυχώς δεν το καταφέραμε αυτό, διότι η Τουρκία δεν πληρούσε τα κριτήρια της Κοπεγχάγης".
-Ηταν εφικτή για την Τουρκία μια πιο σύντομη ημερομηνία ή είναι ένα άπιαστο όνειρο;
"Εάν η Τουρκία δεν έχανε τόσο πολύ χρόνο για τις μεταρρυθμίσεις και προχωρούσε όπως η σημερινή κυβέρνηση, εάν δεν υιοθετούσε μόνο εκσυγχρονιστικές νομοθεσίες αλλά τις εφάρμοζε κιόλας, εάν έγκαιρα ικανοποιούσε τα κριτήρια της Κοπεγχάγης και οι Ευρωπαίοι εξοικειώνονταν με την ιδέα να δεχτούν την Τουρκία ως μέλος, ναι, τότε θα ήταν πολύ πιο εύκολα τα πράγματα".
"Να το σκεφτούν για εκλογές"
- Συνεπώς δεν βλέπετε με αισιοδοξία το σύντομο μέλλον.
"Νομίζω ότι όσοι ενδιαφερόμαστε για λύση πρέπει να παλέψουμε για να μη χαθεί η επόμενη ευκαιρία που είναι η 28η Φεβρουαρίου. Οι προεδρικές εκλογές των Ελληνοκυπρίων που πλησιάζουν δεν βοηθούν. Πρέπει να το σκεφτούν πολύ σοβαρά κατά πόσο θα προχωρήσουν σε εκλογές. Εάν υπάρξει προεκλογική εκστρατεία και επαναληφθεί το φαινόμενο του 1993, όταν η προεκλογική εκστρατεία έγινε με επίκεντρο την απόρριψη της Δέσμης Ιδεών Γκάλι, και ο νέος πρόεδρος εκλεγεί με τη δέσμευση για δραστικές αλλαγές στο σχέδιο Ανάν, τότε δεν θα φτάσουμε πουθενά".
- Αλλαγές στο σχέδιο Ανάν ζητούν και τα δύο ενδιαφερόμενα μέρη. Μπορεί να υπάρξει συμφωνία χωρίς αλλαγές;
"Αλλαγές ναι, αλλά όχι δραστικές. Εάν θέλουμε λύση, όχι μόνο ο Ντενκτάς, αλλά και ο νέος πρόεδρος των Ελληνοκυπρίων, καθώς και όλες οι πολιτικές δυνάμεις πρέπει να καταλάβουν ότι δεν μπορούν να υπάρξουν δραστικές αλλαγές στο σχέδιο. Διότι αν επιμένουμε σε αυτό θα απορριφθεί από την άλλη πλευρά και αντιθέτως. Γι' αυτό κι εγώ επικρίνω τον Ντενκτάς, επειδή ζητά δραστικές αλλαγές στο σχέδιο Ανάν".
"Και για μας, πρόβλημα οι έποικοι"
- Κοιτάξτε, υπάρχουν κάποια πράγματα που οι Ελληνοκύπριοι δεν μπορούν να τα χωνέψουν, όπως για παράδειγμα το ζήτημα των εποίκων.
"Αυτό το πρόβλημα είναι πολύ πιο σοβαρό για μας παρά για τους Ελληνοκύπριους. Οι Τουρκοκύπριοι δεν είναι ευτυχείς να βλέπουν όλο και περισσότερους εποίκους να έρχονται. Πρέπει όμως να ξέρουμε πως δεν είναι δυνατόν να βρούμε την ιδανική λύση. Η τελειομανία είναι ο χειρότερος εχθρός της επιτυχίας. Οταν επιμένεις στο τέλειο είναι το ίδιο με το να επιδιώκεις το αδύνατον. Κι όταν επιμένεις στο αδύνατον χάνεις το δυνατό. Σκεφτείτε τι θα συμβεί εάν δεν υπάρξει λύση. Η Κύπρος θα καταστεί και επίσημα μέλος της Ε.Ε. Οι Τουρκοκύπριοι θα αποκτήσουν διαβατήρια της Κυπριακής Δημοκρατίας, σε ατομικό επίπεδο θα καταστούν Ευρωπαίοι και θα μεταναστεύσουν στην Ευρώπη. Τότε θα δημιουργηθεί χώρος για περισσότερους εποίκους να εγκατασταθούν στην Κύπρο. Με ποιους θα συζητήσετε στο μέλλον για να λύσετε το Κυπριακό; Τώρα φοβάστε τους εποίκους, τι θα κάνετε σε 10 χρόνια όταν δεν θα υπάρχουν καθόλου Τουρκοκύπριοι στην Κύπρο; Εξάλλου, στο σχέδιο δεν αναφέρεται ότι θα παραμείνουν όλοι. Υπάρχουν κριτήρια και αρκετοί θα πρέπει να φύγουν".
-Εάν σύμφωνα με τα κριτήρια αυτά θα αποχωρήσουν για παράδειγμα 40.000 έποικοι γιατί να μη ζητήσουν από κοινού οι Ελληνοκύπριοι και οι Τουρκοκύπριοι τη μείωσή τους σε αριθμούς κάτω από το 50%; Δεν θα είναι καλύτερα για την Κύπρο να δοθεί από κοινού αυτή η μάχη;
"Κοιτάξτε, οι Τουρκοκύπριοι είναι ανήσυχοι από την παρουσία των εποίκων. Ακόμη και αυτοί που ήρθαν πριν από πολλά χρόνια, παντρεύτηκαν με Τουρκοκύπριους και απέκτησαν παιδιά και σύμφωνα με τα κριτήρια του σχεδίου Ανάν θα παραμείνουν, επιθυμούν τη μείωση του αριθμού των εποίκων και το λένε δημόσια. Εάν η Τουρκία αποφασίσει ότι θα πάει για λύση, οι έποικοι είναι το μικρότερο πρόβλημα".
- Το κύριο πρόβλημα ποιο είναι;
"Να συνειδητοποιήσει η Τουρκία ότι ήρθε η ώρα για να λυθεί το Κυπριακό. Από τη στιγμή που αυτό γίνει κατανοητό, η λύση θα έχει το χαρακτήρα πάρε - δώσε. Δεν γίνεται διαφορετικά. Οι Τουρκοκύπριοι θέλουν συνταγματικά δικαιώματα, την πολιτική και οικονομική ισότητα, να βγουν από την απομόνωση και να γίνουν μέρος της Ευρώπης. Η λύση θα επιφέρει στους Τουρκοκύπριους τη διεθνή αναγνώριση. Αυτό είναι ένα σημαντικό κέρδος. Οι Ελληνοκύπριοι προσδοκούν σε εδαφικές αναπροσαρμογές. Το μόνο που οι Τουρκοκύπριοι έχουν να δώσουν στους Ελληνοκύπριους είναι τα εδάφη".
"Ο Ντενκτάς δεν θέλει λύση"
- Ο Ντενκτάς θέλει και τα εδάφη και τα συνταγματικά δικαιώματα.
"Ο Ντενκτάς δεν θέλει λύση. Ομως ο κόσμος αλλάζει. Εμείς, οι Ελληνοκύπριοι και οι Τουρκοκύπριοι, έχουμε κάνει λάθη. Πρέπει να διδαχτούμε από αυτά και να επιδιώξουμε το συντομότερο δυνατόν να γίνουμε μέλη της Ε.Ε. Η διαδικασία αυτή είναι εκτός της λογικής του Ντενκτάς. Κι αν όλος ο κόσμος σκεφτόταν όπως ο Ντενκτάς, δεν θα υπήρχε Ε.Ε. Είναι πολύ δύσκολο για τον Ντενκτάς να αλλάξει τον τρόπο που σκέφτεται. Εάν δεν μπορεί να αλλάξει, εμείς θα πρέπει να τον αλλάξουμε".
-Ναι, αλλά αυτό εξαρτάται κυρίως από την Τουρκία.
"Είναι πολύ ενδιαφέρον το γεγονός ότι η Τουρκία παλαιότερα ήταν μονολιθική και όλοι μιλούσαν την ίδια γλώσσα. Σήμερα τα πράγματα είναι εντελώς διαφορετικά. Υπάρχουν δύο Τουρκίες. Η μια είναι μαζί μας και ασπάζεται το όραμα της Ευρώπης. Η άλλη είναι με τον Ντενκτάς και με τους συμβούλους του, όπως τον Σοϊζάλ. Γίνεται ένας αγώνας. Ελπίζω ότι οι δημοκρατικές δυνάμεις θα είναι αυτές που θα κερδίσουν".
- Ποια είναι κατά τη γνώμη σας η πιο ισχυρή τάση αυτή τη στιγμή;
"Σε ό,τι αφορά τον κόσμο, το 70% είναι υπέρ του εκδημοκρατισμού. Εκδημοκρατισμός σημαίνει Ε.Ε. και Ε.Ε σημαίνει Κύπρος. Ολα αυτά είναι αλληλένδετα. Δεν μπορεί να υπάρξει ένταξη στην Ε.Ε. χωρίς εκδημοκρατισμό της χώρας και η χώρα δεν μπορεί να εκδημοκρατιστεί, να γίνει μέλος της Ευρώπης και να διατηρεί 35.000 στρατό στην Κύπρο".
Μακάριος Δρουσιώτης
Ελευθεροτυπία
21/12/2002