Μακαριος Δρουσιώτης

Με αφορμή την έναρξη των ερευνητικών γεωτρήσεων από την κοινοπραξία ΕΝΙ Kogas η Τουρκία επέλεξε να τονίσει την ένστασή της στέλνοντας στην περιοχή πολεμικά πλοία και δεσμεύοντας μια θαλάσσια έκταση μεταξύ του ερευνητικού τεμαχίου στο οποίο δραστηριοποιείται η ΕΝΙ Kogas και των νότιων ακτών της Κύπρου.

 

Αυτή την περίοδο η Τουρκία διεξάγει ένα ανατολίτικο παζάρι με τη Δύση για τους όρους και τα ανταλλάγματα της πιθανής ανάμιξής της σε χερσαίες επιχειρήσεις κατά του ISIS. Ενδέχεται η Τουρκία να θέλει να εντάξει σε αυτό το παζάρι το Κυπριακό και το ενδιαφέρον της για την εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων στην κυπριακή ΑΟΖ.

 

Όποια κι αν είναι τα κίνητρα, η πραγματικότητα είναι ότι η Τουρκία προκάλεσε μια ένταση, σε μια περίοδο που η Δύση εξαρτάται από αυτήν για την αντιμετώπιση του ISIS. Οι εξελίξεις στη Μέση Ανατολή είναι ίσως οι σοβαρότερες από τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και ο ρόλος της Τουρκίας στη διαχείριση αυτής της κρίσης είναι ζωτικής σημασίας για τους σχεδιασμούς της Δύσης. Αυτή είναι μια πραγματικότητα την οποία κανείς δεν μπορεί να αγνοήσει στις αξιολογήσεις του.

 

Παράλληλα υπάρχει αναβαθμισμένο ενδιαφέρον ειδικά από τις ΗΠΑ για τη λύση του Κυπριακού. Αν υπάρξει λύση, θα είναι απαραίτητα συμβατή με τις ευρύτερες γεωπολιτικές εξελίξεις. Για πρώτη φορά στην ιστορία της η Κυπριακή Δημοκρατία απέκτησε ειδικό βάρος από μόνη της, διότι μπορεί να συνδράμει στη σταθεροποίηση της πιο έκρυθμης περιοχής του κόσμου, σε μια εποχή που τα πάντα είναι ρευστά και απρόβλεπτα. Η Κύπρος μπορεί να αποκτήσει αξία μεγαλύτερη του όγκου της μόνο υπό μία βασική προϋπόθεση: να λύσει τα προβλήματά της με την Τουρκία. Μόνο τότε θα κεφαλαιοποιήσει τη γεωγραφική της θέση και θα αξιοποιήσει τα ενεργειακά της αποθέματα.

 

Αυτή είναι η μεγάλη εικόνα των εξελίξεων. Το παιχνίδι είναι πολύ μεγάλο και η Κύπρος είναι πολύ μικρή για να παίξει μόνη της. Τα πράγματα δεν είναι εύκολα, η Τουρκία είναι πολύ δύσκολος συνομιλητής, όμως η Κύπρος είναι αναγκασμένη από τη γεωγραφία να τα βρει μαζί της, διαφορετικά θα παιδεύεται άλλα 50 χρόνια στη σκιά της. Για να μπορέσει να αντεπεξέλθει η Κύπρος σε αυτή την πρόκληση θα πρέπει να μιλήσει με τους δυνητικούς συμμάχους της, να τους εμπιστευτεί και να πολιτευτεί με διεθνή ορίζοντα, χωρίς αμφιταλαντεύσεις και ανασφάλειες ότι θα την ξεγελάσουν. Σε αυτόν τον ανταγωνισμό γεωπολιτικής επικράτησης, η Ρωσία δεν είναι δυνητικός σύμμαχος της Κύπρου, είναι στην απέναντι πλευρά. Πάντοτε ήταν στην απέναντι πλευρά. Είναι σε αυτό το πλαίσιο της μεγάλης εικόνας που θα πρέπει να εντάξουμε και τις αντιδράσεις των τριών μεγάλων Δυνάμεων, της Βρετανίας, των ΗΠΑ και της Ρωσίας, στην τουρκική πρόκληση στην κυπριακή ΑΟΖ.

 

Η Δύση

Η Βρετανία στη δήλωσή της αναγνώρισε κατηγορηματικά τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κύπρου εντός της ΑΟΖ, τοποθετήθηκε υπέρ της αξιοποίησης των αποθεμάτων προς όφελος όλων των κοινοτήτων και υποδεικνύει την Τουρκία ως υπαίτια για την ένταση. Τέλος αναγνωρίζει στην Τουρκία καλή πίστη στις προσπάθειες για λύση. Στο ίδιο μήκος κύματος, αλλά με πιο ήπιες εκφράσεις, τοποθετήθηκαν και οι ΗΠΑ: επανέλαβαν την πάγια θέση τους για τα κυριαρχικά δικαιώματα, επανέλαβαν ότι θα πρέπει να υπάρξει ακριβοδίκαιος διαμοιρασμός των εσόδων και έψεξαν ήπια την Τουρκία, χωρίς να την κατονομάζουν, για την πρόκληση έντασης.

 

Εν πολλοίς, η Δύση στηρίζει τις έρευνες, αλλά υποδεικνύει στην ΚΔ ότι θα είναι δύσκολη η εκμετάλλευση χωρίς συνεννόηση με την άλλη πλευρά και παροτρύνει να αξιοποιηθούν οι υδρογονάνθρακες ως κίνητρο για τη λύση, διότι θα επωφεληθούν όλες οι πλευρές, αλλά και η ίδια η περιοχή. Δεν θα μπορούσε να υπάρξει μεγαλύτερη ελπίδα για ένα καλύτερο μέλλον σε αυτή τη χώρα από το πλαίσιο που θέτει η Δύση για την εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων.

 

Η Ρωσία

Στον αντίποδα είναι η θέση της Ρωσίας, η οποία για δικούς της γεωπολιτικούς αλλά και οικονομικούς λόγους θέλει αυτό το εγχείρημα να αποτύχει. Μια πρώτη αντίδραση του υπουργείου Εξωτερικών της Ρωσίας δόθηκε σε ανακοίνωση με αφορμή τη συνάντηση μεταξύ του αν. ΥΠΕΞ Alexey Meshkov και του Σώτου Ζακχαίου, που έλεγε ότι «οι μονομερείς ενέργειες και η επίδειξη δύναμης είναι απαράδεκτες και επιδεινώνουν την κατάσταση όχι μόνο στις κυπριακές υποθέσεις, αλλά και στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου».

 

Για κάποιον που έχει στοιχειώδη κατανόηση των διπλωματικών κειμένων, η αναφορά σε «μονομερείς ενέργειες» παραπέμπει στην Κυπριακή Δημοκρατία, επειδή η φράση αυτή περιλαμβάνεται σε όλες τις ανακοινώσεις της Τουρκίας που αναφέρονται στα βήματα της ΚΔ για την αξιοποίηση των υδρογονανθράκων. Η «επίδειξη δύναμης» αναφέρεται σαφώς στην Τουρκία.

 

Ο κυπριακός Τύπος και το πολιτικό σύστημα -που αντιμετώπισαν με παγερή αδιαφορία την ορθολογική θέση της Δύσης- πανηγύρισαν για την ανακοίνωση της Ρωσίας. Η εφημερίδα «Φιλελεύθερος», που εκφράζει το κυπριακό κατεστημένο, έγραψε (10/10/14) υπό τον πρωτοσέλιδο τίτλο «Τους τα έψαλε η Μόσχα» ότι η Ρωσία «τοποθετήθηκε επί των εξελίξεων με ξεκάθαρη θέση». Αν η Ρωσία ήθελε να πάρει ξεκάθαρη θέση, θα κατονόμαζε την Τουρκία.

 

Τα πράγματα ξεκαθάρισαν με δηλώσεις που έκανε ο εκπρόσωπος του ρωσικού ΥΠΕΞ Α. Lukashevich (9/10/14), ο οποίος είπε για το ζήτημα της ΑΟΖ: «Θεωρούμε ότι τα ενδιαφερόμενα μέρη πρέπει να απέχουν από βήματα, μεταξύ άλλων και σε σχέση με την κατάσταση γύρω από την αποκλειστική οικονομική ζώνη της Κυπριακής Δημοκρατίας, τα οποία θα μπορούσαν να προκαλέσουν ζημιά στη διαπραγματευτική διαδικασία». Ουσιαστικά το ΥΠΕΞ της Ρωσίας αδειάζει την Κύπρο, διότι χωρίς τις έρευνες δεν θα υπήρχε καμιά αντίδραση και καμιά δραστηριότητα στην κυπριακή ΑΟΖ. Επιπλέον η ανακοίνωση της Ρωσίας έμμεσα πλην σαφώς κινείται σε βήματα αποαναγνώρισης της Κυπριακής Δημοκρατίας, αφού αναφέρεται μόνο στην ανάγκη λύσης του Κυπριακού χωρίς να κάνει καμιά αναφορά στα κυριαρχικά της δικαιώματα και σε κυπριακή ΑΟΖ. Παρ’ όλα αυτά, ο πρόεδρος της Βουλής Γιαννάκης Ομήρου χαιρέτισε εγκάρδια την ανακοίνωση της Ρωσικής Ομοσπονδίας. «Για μία ακόμα φορά η Ρωσία στέκεται στο πλευρό της Κύπρου απερίφραστα, με θέρμη και ανεπιφύλακτη καταδίκη της τουρκικής συμπεριφοράς»! Στο ίδιο μήκος κύματος και το ΑΚΕΛ, το οποίο με δηλώσεις του Γ. Λουκαΐδη «καλωσορίζει και χαιρετίζει» την αντίδραση του υπουργείου Εξωτερικών. «Η Ρωσική Ομοσπονδία, σε μια ιδιαίτερα κρίσιμη στιγμή για την Κύπρο, για μία ακόμη φορά παρουσιάζεται σταθερός και συνεπής υποστηριχτής των δικαίων του κυπριακού λαού».

 

Τέτοια κολακεία, που αγγίζει τα όρια της δουλικότητας -και μάλιστα εις βάρος των συμφερόντων της χώρας μας-, μόνο σε καθεστώτα του Συμφώνου της Βαρσοβίας επί Σοβιετικής Ένωσης παρατηρούσε κανείς.

 

Το σινιάλο για την έκφραση ευγνωμοσύνης στη Ρωσία το έδωσε πρωτοσέλιδα η εφημερίδα «Φιλελεύθερος» την Παρασκευή, γράφοντας ότι η ρωσική πρεσβεία στην Κύπρο ενημέρωσε την κυβέρνηση ότι ο Ρώσος πρέσβης στην Άγκυρα έκανε διάβημα στο τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών. Με βάση τις επίσημες δηλώσεις, αλλά και τις πάγιες θέσεις της Ρωσίας στο ζήτημα της εκμετάλλευσης των υδρογονανθράκων στην κυπριακή ΑΟΖ, είναι διπλωματικά απίθανο να έγινε οποιοδήποτε σοβαρό διάβημα. Κι αν όντως η ρωσική πρεσβεία έκανε τέτοια ενημέρωση, τότε σκόπιμα προσπαθεί να σπρώξει την κυβέρνηση να προβεί σε ενέργειες που θα σπρώξουν την Κύπρο στην άβυσσο, όπως συνέβηκε κι άλλες φορές στο παρελθόν.

 

Ο νέος προσανατολισμός

Η παρούσα κυβέρνηση επέλεξε να στραφεί προς τη Δύση. Αυτή ήταν μια γενναία και ορθή απόφαση. Θα πρέπει να εμμείνει σε αυτή με σταθερότητα και αποφασιστικότητα. Θα πρέπει να εμπιστευτεί τους συμμάχους της, έχοντας κατά νουν τη μεγάλη εικόνα και όχι τη μικρή, όπως την ορίζει το παρωχημένο πολιτικό σύστημα.

 

Η αλλαγή της εξωτερικής πολιτικής σαφώς και ενοχλεί τη Ρωσία, η οποία από το 1960 χρησιμοποιεί την Κύπρο για να αποσταθεροποιεί τη Δύση. Η Ρωσία θα εκμεταλλευτεί κάθε ευκαιρία που της προσφέρεται για να μην καταστεί η Κύπρος παράγοντας σταθερότητας, για να μην εκμεταλλευτεί τους ενεργειακούς της πόρους, για να διατηρεί την Τουρκία υπό καθεστώς ενεργειακής εξάρτησης.

 

Η Ρωσία έχει τεράστια ενεργειακά και άλλα συμφέροντα στην Τουρκία. Η Ρωσία προμηθεύει στην Τουρκία ενέργεια αξίας $2 δισ. τον μήνα. Σαφώς και εξυπηρετεί τη Μόσχα η κρίση στις σχέσεις Κύπρου – Τουρκίας και είναι στα συμφέροντά της να παραμείνει το αέριο εγκλωβισμένο 7.000 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας. Η Ρωσία ξέρει τα συμφέροντά της και όπως φαίνεται έχει τους μηχανισμούς να τα υπερασπίζονται άλλοι εκ μέρους της στην Κύπρο. Είναι ευθύνη της κυβέρνησης να σταθμίσει και να υπερασπιστεί τα συμφέροντα της χώρας και να μην ενδώσει στους εκβιασμούς της Μόσχας.

Μακάριος Δρουσιώτης

12/10/2014