Μακαριος Δρουσιώτης

Τι κοινό έχει το ΑΚΕΛ με τον κ. Αθανάσιο Ορφανίδη και τον κ. Νικόλα Παπαδόπουλο σε σχέση με τα αίτια της οικονομικής κρίσης; Και πώς βρέθηκαν ξανά αυτοί οι τρεις παράγοντες να συνασπίζονται στο ίδιο στρατόπεδο κατά της έγκρισης του νομοσχεδίου για τις εκποιήσεις;

 

Για όσους παρακολουθούν τις εξελίξεις από το παρασκήνιο γνωρίζουν ότι ο «πνευματικός πατέρας» και καθοδηγητής του κ. Νικόλα Παπαδόπουλου είναι ο κ. Αθανάσιος Ορφανίδης, ο οποίος παροτρύνει την απόρριψη του νομοσχεδίου από τη Βουλή, με την πεποίθηση ότι η τρόικα θα πέσει στα πόδια μας και θα διαπραγματευτεί ξανά.

 

Ανάλογες εκτιμήσεις προς τον κ. Παπαδόπουλο (και σε άλλους) διατύπωσε ο κ. Ορφανίδης και μετά το πρώτο Eurogroup. Η εκτίμηση του κ. Ορφανίδη, ο οποίος εθεωρείτο τότε ο γκουρού της οικονομίας, ήταν πως οι δανειστές μπλόφαραν και θα επανέρχονταν με βελτιωμένη πρόταση, επειδή η Κύπρος θα προκαλούσε συστημικό πρόβλημα στην ευρωζώνη. Αυτές οι συμβουλές εξώθησαν τα κόμματα να καταψηφίσουν το νομοσχέδιο. Μέχρι να καταλάβουν τι έκαναν, η οικονομία χρεώθηκε με πολλά δισεκατομμύρια ζημιά.

 

Σε συνέντευξή του στο ΡΙΚ, τον περασμένο Σεπτέμβριο, ο κ. Νικόλας Παπαδόπουλος αναγνώρισε ότι είχε κάνει λάθος. Αυτό το λάθος -με τον ίδιο σύμβουλο- ετοιμάζεται να επαναλάβει ίσως και τώρα, με το ΑΚΕΛ να συνηγορεί όπως και τότε.

 

Χριστόφιας – Λαϊκή

Όταν ο τέως Πρόεδρος Δημήτρης Χριστόφιας υποστήριζε ότι το πρόβλημα ήταν οι τράπεζες η εκτίμησή του δεν ήταν λανθασμένη. Απλώς υποβάθμιζε εντελώς το ότι οι απανωτές υποβαθμίσεις ήταν και συνεπακόλουθες του εκτροχιασμού των δημοσιονομικών ανισοτήτων και της αδυναμίας της κυβέρνησης να στηρίξει τις τράπεζες.

 

Το καρκίνωμα της κυπριακής οικονομίας ήταν η Λαϊκή Τράπεζα, η οποία ήταν χρεοκοπημένη πριν από το κούρεμα των ελληνικών ομολόγων, τον Οκτώβριο του 2011, το οποίο κούρεμα αποτέλεσε ακόμα μία γκάφα του Αθανάσιου Ορφανίδη, ο οποίος δεν πίστευε ότι θα γινόταν ποτέ. Θεωρητικά είχε μεν δίκαιο όταν υποστήριζε ότι το κούρεμα θα ανέβαζε τα ευρωπαϊκά spreads σε τιμές δυσανάλογες του κουρέματος, αλλά στην πράξη δεν μπορούσε να διαβλέψει τις πολιτικές δυσκολίες της Μέρκελ και τις καιροσκοπικές κινήσεις των γερμανικών funds που είχαν αρχίσει να ξεπουλούν τα ελληνικά ομόλογα όσα-όσα. Από τον Ιανουάριο του 2011 η Λαϊκή δεν συμμορφωνόταν με το ελάχιστο απαιτούμενο όριο του 20% που απαιτείται για τον υπολογισμό του δείχτη ρευστών διαθέσιμων. Ο δείκτης ρευστότητας της τράπεζας συνέχισε να κατρακυλά και η Λαϊκή υποχρεώθηκε να καταφύγει στον ELA. Τον Σεπτέμβριο του 2011 η τράπεζα άντλησε για πρώτη φορά ELA 500 εκατομμύρια. Σ’ έναν μήνα, τον Οκτώβριο του 2011, ο ELA εκτινάχθηκε στα 2,5 δισ. Τον ίδιο μήνα ο δείχτης ρευστών διαθέσιμων μειώθηκε στο 5% από το 20% που είναι το όριο για καταθέσεις σε ευρώ και στο 5,5% από το 70% που απαιτείται σε ξένο νόμισμα. Τα ποσοστά αυτά περιελάμβαναν και τον ELA, χωρίς τον οποίο ο δείκτης θα ήταν αρνητικός. Σύμφωνα με στοιχεία της ίδιας της Κεντρικής, το συνολικό έλλειμμα της τράπεζας για να συμμορφωθεί με τους δείκτες ρευστότητας ήταν 5,7 δισ.! Και όλα αυτά πριν από το κούρεμα των ελληνικών ομολόγων. Εν πολλοίς, η Λαϊκή είχε προβλήματα ρευστότητας από τα τέλη του 2010 και ήταν αφερέγγυα στα τέλη του 2011.

 

Τότε πώς επιβίωσε μια αφερέγγυα τράπεζα για δύο ακόμα χρόνια; Τον Φεβρουάριο του 2012 ο ELA έφτασε τα 5,2 δισ. και ο ελεγκτικός οίκος PWC αρνείτο να υπογράψει τα βιβλία της Λαϊκής, αν η κυβέρνηση δεν δεσμευόταν γραπτώς ότι θα ενίσχυε την τράπεζα. Τότε η κυβέρνηση Χριστόφια έδωσε γραπτή διαβεβαίωση ότι θα στήριζε την τράπεζα και άρχισε διαδικασίες για την έκδοση κρατικού ομολόγου 1,8 δισ., ενώ δεν είχε τα χρήματα. Η απόφαση ήταν πολιτική, διότι το ΑΚΕΛ δεν ήθελε να καταρρεύσει μια τράπεζα στα χέρια του, ενώ αρνούνταν να πάνε σε μνημόνιο. Το αποκάλυψε σε μια στιγμή ειλικρίνειας ο Άντρος Κυπριανού σε συνέντευξή του στο Sigmalive (27/8/2013):

 

«Για το 1,8 δισ. στη Λαϊκή είχαμε και μια διαφορά προσέγγισης εσωκομματικά. Κάποιοι από εμάς έλεγαν ότι θα έπρεπε να αφεθεί η Λαϊκή Τράπεζα να καταρρεύσει ή να μπει σε διαδικασία εξυγίανσης και να προστατευθεί η Τράπεζα Κύπρου. Κάποιοι άλλοι έλεγαν ότι πρέπει πάση θυσία να διασωθεί η Λαϊκή και στο τέλος αποφασίσαμε ότι πρέπει να διασωθεί η Λαϊκή. Από ό,τι μας έλεγαν οι ειδικοί. Εμπιστευτήκαμε τους ειδικούς και αποφασίσαμε ότι πρέπει να διασωθεί η Λαϊκή ενώ ίσως να μην έπρεπε».

 

Αν το ΑΚΕΛ αποφάσισε για τους δικούς του πολιτικούς λόγους να στηρίξει μια αφερέγγυα τράπεζα, φορτώνοντας στους φορολογούμενους πολίτες τις υποχρεώσεις της, η εποπτική αρχή γιατί το επέτρεψε; Στα τέλη του 2011 η Κεντρική Τράπεζα είχε πλήρη επίγνωση της κατάστασης της Λαϊκής και αυτός ήταν ο λόγος που ο διοικητής εξανάγκασε σε παραίτηση τον διευθύνοντα σύμβουλο Ε. Μπουλούτα και τον πρόεδρο του συγκροτήματος Α. Βγενόπουλο.

 

Η άρνηση του Αθ. Ορφανίδη να εγκρίνει την ενίσχυση της Λαϊκής από την κυβέρνηση και η τήρηση των κανονισμών που απαγορεύουν τη χορήγηση ELA σε μια αφερέγγυα τράπεζα θα εξανάγκαζε την κυβέρνηση Χριστόφια να κάνει αυτό που επέβαλλαν οι συνθήκες: έγκαιρη προσφυγή στον μηχανισμό και έγκριση νομοθεσίας για την εξυγίανση τραπεζών.

 

Ισορροπίες Καζαμία

Γιατί, λοιπόν, ο Ορφανίδης, ο «γκουρού της οικονομίας», έκανε αυτήν τη μεγάλη διευκόλυνση στο ΑΚΕΛ; Για έναν λόγο που ισχύει συνήθως στην Κύπρο: την προσωπική επιβίωση. Όπως η κυβέρνηση χρειαζόταν τον κ. Ορφανίδη για να σπρώξει τις αποφάσεις πάρα κάτω, το ίδιο και ο κ. Ορφανίδης χρειαζόταν την τότε κυβέρνηση για να εξασφαλίσει επαναδιορισμό. Είναι γνωστό ότι ο κ. Χριστόφιας δεν μιλούσε καν στον κ. Ορφανίδη και ο τελευταίος μετά το Μαρί εμφανίστηκε έξω από το Προεδρικό με του Αγανακτισμένους, ενώ έστειλε κι ένα μανιφέστο στον Πρόεδρο Χριστόφια προειδοποιώντας τον ότι οι επιπτώσεις στην οικονομία θα ήταν χειρότερες από εκείνες του ’74.

 

Αυτή η ανισορροπία στις σχέσεις των δύο πλευρών διορθώθηκε μετά την ανάληψη του υπουργείου Οικονομικών, τον Αύγουστο του 2011, από τον Κίκη Καζαμία. Ο κ. Καζαμίας αποκατέστησε τη σχέση και είχε άριστη συνεργασία με τον Ορφανίδη, υποσχόμενος, σύμφωνα με το περιβάλλον του πρώην διοικητή, επαναδιορισμό. Προσδοκώντας στον επαναδιορισμό -για τον οποίο ήλπιζε μέχρι την τελευταία στιγμή- ο Αθανάσιος Ορφανίδης έκανε τα χατίρια του Κίκη. Όμως, όταν ήρθε το πλήρωμα του χρόνου, ο Κίκης ασθένησε και παραιτήθηκε, και ο Χριστόφιας διόρισε τον Πανίκο Δημητριάδη, ο οποίος ανέλαβε να ολοκληρώσει, 15 μέρες μετά την ανάληψη των καθηκόντων του, το σχέδιο για κρατική ενίσχυση της Λαϊκής. Στο μεταξύ, τον Μάιο του 2012, όταν έφυγε ο κ. Ορφανίδης από την Κεντρική, ο ELA της Λαϊκής ήταν 5,7 δισ. και τον Ιούνιο ανήλθε στα 9,5 δισ.

 

Η κριτική Ορφανίδη

Μόνο όταν ο Ορφανίδης δεν εξασφάλισε τον επαναδιορισμό του άρχισε τη σκληρή κριτική εναντίον του ΑΚΕΛ, αλλά και πάλι από το παρασκήνιο εξυπηρέτησε την κωλυσιεργό τακτική του κόμματος. Όπως είναι γνωστό, ο Ορφανίδης ήταν ο θεωρητικός της αμφισβήτησης των εκτιμήσεων της PIMCO για τις ανάγκες αύξησης κεφαλαίων των τραπεζών. Η κυβέρνηση Χριστόφια είχε καταλήξει σε μνημόνιο από τον Νοέμβριο του 2012 και εκκρεμούσε μόνο το νούμερο της PIMCO. Η κυβέρνηση δεν είχε εξουσία να ορίσει το νούμερο, αλλά χρειαζόταν η συγκατάθεσή της για την ανακοίνωσή του. Η ΚΕ του ΑΚΕΛ αποφάσισε τον Οκτώβριο του 2012 να εξαντλήσει όλα τα περιθώρια, ανεξαρτήτως συνεπειών, παραπέμποντας το μνημόνιο στην επόμενη κυβέρνηση. Αμφισβητώντας τα νούμερα της PIMCO, που τελικά αποδείχθηκαν αισιόδοξα, ο Ορφανίδης έδωσε το τέλειο εργαλείο στο ΑΚΕΛ να παραπέμψει τη λήψη των αποφάσεων στη νέα κυβέρνηση, με όλα τα δραματικά επακόλουθα.

 

Αυτές τις μέρες, με αφορμή τον νόμο για τις εκποιήσεις, για άλλη μία φορά ο κ. Ορφανίδης, μέσα από δηλώσεις και διαλέξεις, υποβάλλει ξανά από το παρασκήνιο στο πολιτικό σύστημα επιλογές και στρατηγικές που απειλούν να ρίξουν τη χώρα στα τάρταρα. Ακαδημαϊκά ομιλούντες, οι θέσεις του μπορεί να συζητηθούν και να σχολιασθούν. Η πολιτική και οικονομική του εκτίμηση όμως δεν δικαιώθηκε τον Μάρτιο του 2013 ότι η τρόικα μπλόφαρε ή το 2011 ότι δεν θα γινόταν κούρεμα των ελληνικών ομολόγων. Τα κίνητρά του και πάλι είναι τα ίδια. Ας προσέξουν αυτοί οι οποίοι είναι αποδέκτες των συμβουλών του.

Μακάριος Δρουσιώτης

31/08/2014