Μακαριος Δρουσιώτης

Ο Γενικός Εισαγγελέας Αλέκος Μαρκίδης «αναστάτωσε» πριν μερικούς μήνες την πολιτική ζωή του τόπου με την πρόθεση του να υποβάλει υποψηφιότητα για το αξίωμα του προέδρου της Δημοκρατίας.   Σήμερα, μετά την εκλογική αναμέτρηση και την επανεκλογή του προέδρου Κληρίδη, ο κ. Μαρκίδης δηλώνει πως δεν έχει πλέον πολιτικές φιλοδοξίες και διευκρινίζει ότι ο προβληματισμός του να κατέλθει ως υποψήφιος δεν αποτελούσε καν πολιτική δραστηριότητα.

 

Η σημερινή αντεξέταση δεν περιορίζεται μόνο σε αυτό το θέμα.  Ο κ. Μαρκίδης αναφέρεται στην 4η διακρατική προσφυγή της Κύπρου εναντίον της Τουρκίας, στο τι έγινε και τι δεν έγινε στη Νομική Υπηρεσία στα τρία χρόνια που υπηρετεί στο αξίωμα του Γενικού Εισαγγελέα, καθώς και για το μελλοντικό του ρόλο στο εθνικό θέμα.

 

Δεν τρέφουμε υπερβολικές προσδοκίες από την 4η διακρατική προσφυγή της Κύπρου εναντίον της Τουρκίας;

Η διαφορά από τις τρεις πρώτες διακρατικές προσφυγές είναι ότι τώρα υπάρχει η δυνατότητα να αχθεί το θέμα ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.

 

Κι αυτό μπορεί να αναιρέσει την κατοχή;

Εμείς έχουμε υποχρέωση να κάνουμε ό,τι μπορούμε με τελικό στόχο τη συμμόρφωση της Τουρκίας στο διεθνές δίκαιο.  Στη συγκεκριμένη περίπτωση θα πρέπει να συμμορφωθεί με την Ευρωπαϊκή Συνθήκη Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ή να αποχωρήσει από το Συμβούλιο της Ευρώπης.

 

Γιατί δεν συνέβηκε αυτό στο παρελθόν;

Στο παρελθόν έγιναν άλλες δύο εκθέσεις, καταδικάστηκε σε πολλά σημεία η Τουρκία αλλά επειδή η χώρα αυτή δεν αναγνώριζε τη δικαιοδοσία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, αυτές παραπέμφθηκαν κατ’ ευθείαν στο Συμβούλιο Υπουργών.

 

Αλλά έμειναν μέχρι εκεί.

Το Συμβούλιο Υπουργών είναι ένα πολιτικό όργανο που παίρνει πολιτικές αποφάσεις.  Στη δική μας περίπτωση αποφάσισε απλώς να δημοσιοποιήσει τις εκθέσεις αυτές.  Αυτό που κέρδισε η Κύπρος είναι μόνο η ηθική δικαίωση.

 

Και τώρα τι αλλάζει;

Τώρα υπάρχει η δυνατότητα όπως η έκθεση της Επιτροπής παραπεμφθεί ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, είτε από την ίδια την Επιτροπή είτε από την Κυπριακή Δημοκρατία.  Και το σπουδαιότερο, οι αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου έχουν δεσμευτικό χαρακτήρα.  Το Συμβούλιο Υπουργών, απλώς επιβλέπει την εφαρμογή των αποφάσεων.

 

Έχουμε άλλα παραδείγματα διακρατικών προσφυγών εναντίον τρίτων κρατών για παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων;

Την αρχή την έκανε η Ελλάδα εναντίον της Αγγλίας το 1955-59.  Το έργο της Επιτροπής έμεινε ημιτελές διότι στο μεταξύ τέλειωσε ο αγώνας.  Αξιοσημείωτη είναι και η διακρατική προσφυγή των Σκανδιναβικών κρατών κατά της Ελλάδας την εποχή της χούντας, κάτι που υποχρέωσε το καθεστώς να αποφασίσει την αποχώρηση της χώρας από το Συμβούλιο της Ευρώπης.

 

Παρ’ όλα αυτά υπάρχουν ακόμη ενδοιασμοί εάν θα υποχρεωθεί τελικά η Τουρκία να εφαρμόσει οποιαδήποτε απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου.

Μέχρι σήμερα δεν υπάρχει παράδειγμα χώρας που να έχει κατορθώσει να διαφύγει και να μην εφαρμόσει οποιαδήποτε απόφαση.

 

Εκτός από την Κύπρο που αρνείται να τροποποιήσει τη νομοθεσία της για την ομοφυλοφιλία.

Η Κύπρος καθυστερεί, αλλά δεν πρόκειται να διαφύγει.

 

Να πούμε και λίγα πολιτικά;

Δεν αναμειγνύομαι στην πολιτική.

 

Παρ’ ολίγον να ήσασταν υποψήφιος;

Παρ’ ολίγον.  Τι σημασία έχει:

 

Δεν έχετε πλέον πολιτικές φιλοδοξίες;

Όχι.  Το καθήκον μου το κάμνω και έχω ήσυχη τη συνείδησή μου.  Και εν πάση περιπτώσει εκείνο που έγινε δεν ήταν ανάμιξη με την πολιτική.

 

Μπορεί και να το έχετε μετανιώσει που προβληματιστήκατε δημόσια;

Είναι κάτι που πλέον ανήκει στο παρελθόν.  Δεν υπάρχει κανένας λόγος να το αναξέουμε αυτή τη στιγμή.

 

Οι σχέσεις σας με τον Πρόεδρο έχουν επηρεαστεί;

Δεν νομίζω.

 

Είναι αλήθεια ότι του ζητήσατε ν’ αποσυρθεί προς όφελος σας;

Νομίζω ότι αυτό το θέμα έκλεισε.  Δεν εξυπηρετεί σε τίποτα να αρχίσω να λέω τι έγινε και τι δεν έγινε.

 

Θα έχετε κάποιο ρόλο στο νέο Συμβούλιο Εθνικής Πολιτικής;

Αυτή τη στιγμή δεν γνωρίζω.

 

Λέγεται ότι προορίζεστε ως νομικός σύμβουλος στο ΣΕΠ, αλλά θα καλείστε μόνο όταν κρίνεται σκόπιμο.

Η συνταγματική τάξη λέει πως ο Γενικός Εισαγγελέας είναι ο υποχρεωτικός και αποκλειστικός σύμβουλος του κράτους και όλων των οργάνων του.  Το Κυπριακό πρόβλημα είναι πολιτικό, αλλά συνδεδεμένο με θεμελιώδεις αρχές του διεθνούς δικαίου.  Συνεπώς επιβάλλεται όλα να εξετάζονται και από νομικής σκοπιάς, άσχετα από τις πολιτικές αποφάσεις.

 

Εάν θελήσει ο Πρόεδρος να ζητήσει νομική συμβουλή από τρίτο πρόσωπο απ’ έξω δεν μπορεί;

Όχι, αυτό δεν επιτρέπεται.  Υπήρξε κάποια περίπτωση που έγινε προσπάθεια να παρακαμφθεί ο Γενικός Εισαγγελέας, αλλά δεν έγινε δεκτό.

 

Πρόσφατα;

Επί εποχής μου, αλλά όχι πολύ πρόσφατα και εν πάση περιπτώσει όχι από τον Πρόεδρο.

 

Μετά τον προβληματισμό σας για να υποβάλετε υποψηφιότητα;

Όχι, πολύ προηγουμένως.  Ο Πρόεδρος δέχτηκε τελικά τη θέση μου ότι δεν έχει τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσει νομική συμβουλή άλλου.

 

Ως ανεξάρτητος αξιωματούχος της Κυπριακής Δημοκρατίας, η οποία περιλαμβάνει και τους Τουρκοκύπριους, είναι σωστό να προστατεύετε νομικά τη μια κοινότητα σε βάρος της άλλης;

Το ίδιο ερώτημα θα μπορούσε να τεθεί και για τον πρόεδρο της Δημοκρατίας, ο οποίος είναι Πρόεδρος όλων των Κυπρίων, Ελλήνων και Τούρκων, αλλά όταν διαπραγματεύεται, στο πλαίσιο των ενδοκυπριακών συνομιλιών, διαπραγματεύεται ως ηγέτης της ελληνικής κοινότητας.  Εν πάση περιπτώσει είμαι Γενικός Εισαγγελέας της Δημοκρατίας και ενεργώ ως σύμβουλος της προς το συμφέρον της και όχι υπέρ της μιας κοινότητας εναντίον της άλλης.

 

Ναι αλλά ο Πρόεδρος εκλέγεται απευθείας από την ελληνική κοινότητα και έχει από το Σύνταγμα διπλή ιδιότητα.

Κοιτάξετε, δεν υπάρχει κανένα νομικό ή συνταγματικό κώλυμα να δίνονται συμβουλές κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων, εκτός εάν υπάρχουν άλλοι στόχοι, οπόταν το θέμα είναι διαφορετικό.

 

Σαν τι άλλοι στόχοι;

Δεν θα συμβούλευα κανένα να παραγνωρίσει το ρόλο που φυσιολογικά διαδραματίζει από το 1960 μέχρι σήμερα ο Γενικός Εισαγγελέας της Δημοκρατίας.

 

Βλέπετε να υπάρχει τέτοια τάση;

Όχι, αλλά οι ερωτήσεις σας μπορούν να δημιουργήσουν την εντύπωση ότι κάπου γίνονται τέτοιες σκέψεις.  Πάντως εγώ προσωπικά έχω άλλη εντύπωση.

 

Μετά το διορισμό σας δημιουργήθηκαν προσδοκίες στο λαό ότι κάτι θα τάραζε στη διαδικασία απονομής της Δικαιοσύνης.  Μετά από τρία χρόνια στο αξίωμα αυτό, είσαστε ικανοποιημένος;

Δεν μπορώ να γίνω κριτής του εαυτού μου.  Έχω όμως την εντύπωση ότι γενικά η κοινή γνώμη είναι ικανοποιημένη με τον τρόπο που άσκησα τα καθήκοντα μου αυτά τα τρία χρόνια.  Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι δεν έγιναν λάθη.

 

Λέγεται ότι δίνετε πολλές αναστολές ποινικών διώξεων, κάτι που στερεί από το δικαστή το δικαίωμα να κρίνει.

Όχι.  Ασκώ με φειδώ και περίσκεψη την εξουσία που μου δίνει το Σύνταγμα.  Η εξουσία δόθηκε για να ασκείται, όχι να μην ασκείται.

 

Υπάρχει συνεπώς η δυνατότητα χάρης.

Όχι, όλες οι αιτήσεις εξετάζονται εκ περιτροπής από Νομικό Λειτουργό.  Η κατανομή των αιτήσεων γίνεται αυτόματα και κανείς δεν γνωρίζει ποιος λειτουργός θα εξετάσει την κάθε αίτηση.  Ο λειτουργός ενημερώνει τον εισαγγελέα στη βάση γεγονότων και εισηγείται αποδοχή ή απόρριψη της αίτησης για αναστολή δίωξης.

 

Η εξουσία αυτή είναι κατάλοιπο της αποικιοκρατίας.  Άλλες ήταν οι σκοπιμότητες ενός αποικιοκρατικού καθεστώτος και άλλες οι αρχές της δικαιοσύνης σε ένα δημοκρατικό πολίτευμα.

Μιλούμε για εξουσία, την οποία παρέχει το Σύνταγμα της Κυπριακής Δημοκρατίας, που είναι και ο υπέρτατος νόμος του κράτους.

 

Θα κάνατε μια εισήγηση να καταργηθεί αυτό το προνόμιο, ή εν πάση περιπτώσει να το περιορίσετε στο ελάχιστο, απορρίπτοντας τις αιτήσεις για αναστολή δίωξης;

Έχει αποδειχθεί ότι η ύπαρξη της εξουσίας είναι απαραίτητη και συμβάλλει στην απονομή της δικαιοσύνης, ενώ ταυτόχρονα η ορθή άσκηση της εξυπηρετεί το καλώς νοούμενο δημόσιο συμφέρον.

 

Χαριστικές γνωμοδοτήσεις προς την κυβέρνηση δεν δίνετε;

Ουδέποτε δόθηκαν χαριστικές γνωμοδοτήσεις σε οποιονδήποτε.  Λανθασμένες μπορεί.

 

Υπάρχουν ορισμένες γνωμοδοτήσεις για σοβαρά θέματα που δεν έγιναν δεκτές από το Ανώτατο Δικαστήριο.

Αυτό δεν σημαίνει ότι ήταν λανθασμένες.

 

Δημοσιεύτηκε σε φιλοκυβερνητική εφημερίδα ότι σκόπιμα κωλυσιεργούσατε και για την υπόθεση της ΕΜΕ.

Δεν υπήρξε καμιά κωλυσιεργία.  Πρόκειται για δύσκολα θέματα.  Πήρα σχετική γνωμάτευση από τον κ. Λουκαϊδη με την οποία κατ’ αρχήν συμφωνώ.  Υπάρχουν, όμως, διαφορετικές γνωματεύσεις από τον Τορναρίτη και τη Στέλλα Σουλιώτη.

 

Και όπως είναι γνωστό καταφύγατε στο εξωτερικό.

Ακριβώς.  Ζήτησα γνωμοδότηση από κορυφαίο άγγλο νομικό, ο οποίος έχει εξειδίκευση στο Δίκαιο της Επιείκειας (Equity).  Ο εν λόγω νομικός μου ζήτησε να απαντήσω σε εξειδικευμένα ερωτήματα, αλλά για να τα απαντήσω χρειάζομαι τη γνώμη ελεγκτών.  Έτσι, ζήτησα τη βοήθεια του Γενικού Λογιστή και αναμένω το πόρισμα του για να προχωρήσω.

 

Πότε θα είναι έτοιμη η γνωμοδότηση για τις Βάσεις;

Έχω εξηγήσει επανειλημμένα πώς και γιατί το θέμα των βάσεων δεν λύεται με γνωμοδότηση του Γενικού Εισαγγελέα της Δημοκρατίας.  Προς το παρόν πιστεύω ότι συμφέρει η μη νομική δέσμευση της Δημοκρατίας σε συγκεκριμένη άποψη.

 

Ένα άλλο θέμα που αναμενόταν πως κάτι θα γινόταν ήταν αυτό της άμυνας.

Έγινε πλήρης έρευνα και καταβλήθηκε μια πολύ μεγάλη προσπάθεια από ομάδα ανακριτών.  Έφτασαν στο συμπέρασμα ότι δεν υπάρχουν τα αναγκαία στοιχεία που να στοιχειοθετούν δίωξη για αδικήματα εναντίον οποιουδήποτε.

 

Γιατί αποτυγχάνουν οι ανακρίσεις στις μεγάλες και σοβαρές υποθέσεις;

Πάντως δεν σημαίνει ότι κάθε φορά που αποτυγχάνει μια ανάκριση να αποδείξει την ενοχή κάποιου, δεν έγινε καλή δουλειά.  Οι περιορισμοί που υπάρχουν στο δίκαιο της μαρτυρίας, περιορίζουν τις δυνατότητες.

 

Τι θα γίνει με την αναθεώρηση του δικαίου της αποδείξεως;

Το νομοσχέδιο βρίσκεται στη Βουλή, αλλά υπάρχουν τόσες πολλές αντιδράσεις που αμφιβάλλω εάν τελικά θα ψηφιστεί.

 

Πώς σχολιάζετε την αποχώρηση του κ. Λουκαϊδη;

Ο κ. Λουκαϊδης διορίστηκε στην πολύ υπεύθυνη θέση του μέλους του νέου Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, το οποίο θα αρχίσει να λειτουργεί την 1η Νοεμβρίου 1998.

 

Δεν θα είναι απώλεια για τη Νομική Yπηρεσία;

Βεβαίως και μεγάλη.

 

Θα έχετε λόγο στη διαδοχή;

Πρόκειται για πολιτειακή εξουσία που δεν ανήκει σε εμένα.  Πιστεύω πως όταν θα έρθει η ώρα ο Πρόεδρος θα ζητήσει και τη δική μου γνώμη.

Μακάριος Δρουσιώτης

Φιλελεύθερος

01/03/1998