Μακαριος Δρουσιώτης

Το νέο βιβλίο του Μ.Δρουσιώτη με τίτλο «Δύο απόπειρες και μία δολοφονία», καλύπτει την περίοδο 1967-1970 και ειδικότερα τις παρενέργειες στα εσωτερικά της Κύπρου από την κατάληψη της εξουσίας από τη Χούντα στην Ελλάδα. 

 

Το βιβλίο αρχίζει με τα επεισόδια στην περιοχή του Τουρκοκυπριακού χωριού Κοφίνου που είχαν ως συνέπεια την απόσυρση της ελληνικής μεραρχίας από την Κύπρο.   Συνεχίζει με τη συνεργασία Γιωρκάτζη – Παναγούλη και την αποτυχημένη απόπειρα κατά του δικτάτορα Γ.Παπαδόπουλου, που οδήγησε στην παραίτηση του Γιωρκάτζη και στην πολιτική του περιθωριοποίηση.  Η μελέτη κορυφώνεται με την απεγνωσμένη συμμετοχή Γιωρκάτζη στην αποτυχημένη απόπειρα δολοφονίας του Μακάριου, που οδήγησε μοιραία στη δική του δολοφονία από όσους ήθελαν να του κλείσουν το στόμα.

 

Η αφήγηση είναι συναρπαστική όπως ένα αστυνομικό μυθιστόρημα.   Το ύφος είναι δημοσιογραφικό, γεγονός που βοηθά τον αναγνώστη να παρακολουθήσει χωρίς δυσκολία το πλήθος των τεκμηρίων που παραθέτει ο συγγραφέας για να στοιχειοθετήσει την πλοκή των γεγονότων.  Το βιβλίο διαβάζεται απνευστί. 

 

Το νέο βιβλίο του Δρουσιώτη αποτελεί, κατά τη γνώμη μου, την καλύτερη μέχρι σήμερα δουλειά του, για τρεις κυρίως λόγους: 

• Αν και εξίσου συναρπαστικό στην αφήγηση με τα προηγούμενα έργα του, είναι πιο νηφάλιο και ισορροπημένο στην κριτική προσέγγιση των πρωταγωνιστών και των γεγονότων. 
• Μέσα και από την παράθεση άγνωστου πρωτογενούς υλικού, καταφέρνει να δώσει απλά και καθαρά μια τεκμηριωμένη ερμηνεία μιας αλληλουχίας συνταρακτικών συμβάντων της εποχής εκείνης, για τα οποία υπήρχαν βάσιμες υποψίες αλλά όχι μια ολοκληρωμένη εικόνα.
• Είναι ίσως η πρώτη μελέτη που προσεγγίζει κριτικά το ρόλο και τη δράση του Πολύκαρπου Γιωρκάτζη μακριά από απόπειρες δαιμονοποίησης ή ισοπέδωσής του.  Ο Δρουσιώτης αντιμετωπίζει το Γιωρκάτζη δίκαια και έντιμα, κι αυτό είναι κάτι που πιστεύω θα αναγνωρίσουν πρώτα και κύριοι όσοι υπήρξαν συνεργάτες του. 

Όσα ο Δρουσιώτης αφηγείται για την περίοδο 1967-1970 είναι αποκαλυπτικά του κλίματος μιας εποχής όπου οι διαχωριστικές γραμμές ανάμεσα στο κράτος και στις διάφορες μορφές παρακράτους ήσαν δυσδιάκριτες.   Πολλά μπορούν να λεχθούν για να αιτιολογήσουν αυτό το φαινόμενο, όπως το νεοσύστατο του κράτους, η πολική ανωριμότητα, οι ξένες παρεμβάσεις, η διακοινοτική διαμάχη κ.ά. 

 

Εκείνος που περισσότερο αφήνεται εκτεθειμένος, όχι χωρίς τεκμηρίωση, είναι ο Αρχιεπίσκοπος και Πρόεδρος Μακάριος.   Αντίθετα με τους περισσότερους συγγραφείς που καταπιάστηκαν με την περίοδο, ο Δρουσιώτης δεν χαρίζεται στο Μακάριο.  Ο Μακάριος, που ήταν περιβεβλημένος με το κύρος του θρησκευτικού και του πολιτικού ηγέτη, ελέγχεται για μια σειρά καίριων επιλογών του, όπως:

-   Η άρνησή του να διαλύσει την Εθνική Φρουρά, που υπό την επίδραση ακραίων στοιχείων της Χούντας και εθνικιστικών τοπικών παραγόντων υπονόμευσε το πολιτικό κλίμα στο νησί και οδήγησε σε αποσταθεροποίηση

-     Η πολύ καθυστερημένη και όχι τόσο πειστική στροφή του από την Ένωση στην Ανεξαρτησία, και γενικά η αδυναμία του ως ηγέτη να καταλήγει σε συμβιβασμούς όταν είχε το πολιτικό πλεονέκτημα

-   Οι διαρκείς κρημνοβασίες του, που διασάλευαν τις σχέσεις του με τις εκάστοτε ελληνικές κυβερνήσεις και υπονόμευσαν την αξιοπιστία του στη διεθνή κοινότητα.

-   Η ανοχή του και, σε ορισμένες περιπτώσεις, η επικοινωνία του, στα όρια της υπόθαλψης, με τμήματα του παρακράτους. 

-    Η αφελής εμπιστοσύνη που είχε προς συνωμότες όπως ο Πουλίτσας και ο Παπαστόλου, απαράδεκτη για έναν ηγέτη με το βεληνεκές του.

-   Η εγκληματική συγκάλυψη, με ενέργειες που δεν αρμόζουν σε αρχηγό κράτους, των ενόχων της δολοφονίας του Γιωρκάτζη

 

Το βιβλίο του Δρουσιώτη θα διαβαστεί με μεγάλο ενδιαφέρον από αναγνώστες όλων των ιδεολογικών αποχρώσεων και των πολιτικών πεποιθήσεων.   Ωστόσο, όπως όλα τα βιβλία του, απευθύνεται καλύτερα σε αναγνώστες που είναι έτοιμοι να αναμετρηθούν με στερεότυπες αντιλήψεις, με μύθους και δοξασίες και γενικά με την κυρίαρχη ιστοριογραφία. 

 

Ο Δρουσιώτης καταρρίπτει ιστορικές πεποιθήσεις, που ακόμη και ο ίδιος είχε υιοθετήσει σε προηγούμενες μελέτες του.   Για τον ανομοιογενή χαρακτήρα της Χούντας.  Για τη διαφορετική αντίληψη ανάμεσα στα στελέχη της αναφορικά με τις σχέσεις με την Τουρκία και το μέλλον της Κύπρου.  Για τις διαρκείς προσπάθειες των ΗΠΑ για πολιτική λύση του Κυπριακού, ώστε να μην αποσταθεροποιηθούν οι σχέσεις Ελλάδας – Τουρκίας.  Για την αποτροπή από μέρους των ΗΠΑ πολλών σχεδίων εισβολής της Τουρκίας στην Κύπρο.  Για τις πολιτικές – και όχι μόνο - ευθύνες του Μακάριου στην εμφάνιση, την ανάπτυξη και εν τέλει την κυριαρχία του παρακράτους εις βάρος του επίσημου κράτους.

 

Μέσα από τα όσα θλιβερά και συχνά απίστευτα αφηγείται ο Δρουσιώτης, αφήνεται χώρος στον ψύχραιμο αναγνώστη για ορισμένα συμπεράσματα με αισιόδοξη απόχρωση.   Με τόσα λάθη, τόσες παραλείψεις και τόσα εγκλήματα, είναι ευχής έργο που δεν έχει εξαφανιστεί ο κυπριακός ελληνισμός από το νησί της Κύπρου.  Οι σημερινές συνθήκες λειτουργίας του κράτους και των θεσμών, έστω υπό το βάρος της ντε φάκτο διχοτόμησης, είναι ασύγκριτα καλύτερες από το χάος και τη διάλυση της περιόδου 1960-1974.   Η πολιτική ανάπτυξη και ωριμότητα στις δύο κοινότητες και στις δύο «μητέρες πατρίδες» είναι ασύγκριτα καλύτερες απ΄ ότι στο παρελθόν.  Το διεθνές περιβάλλον είναι πιο σταθερό και η Κύπρος είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 

Με άλλα λόγια, οι συνθήκες είναι πολύ πιο ευνοϊκές, το έδαφος είναι πιο σταθερό για την αναζήτηση ενός κοινού μέλλοντος ανάμεσα στις δύο κοινότητες.  

 

Αυτό ίσως αποδεικνύεται και από την οριζόντια αποδοχή που νομίζω ότι έχουν πλέον οι μελέτες και η ιστορική οπτική που προτείνει ο Μ. Δρουσιώτης.

 

 

Εφημερίδα Πολίτης

Βασίλης Πρωτοπαπάς

22/06/2009