Μακαριος Δρουσιώτης

Το βαθύ παρασκήνιο των συνομιλιών για το Κυπριακό στο Κραν Μοντανά και τη σύνδεσή του με το ενεργειακό παιχνίδι στην Ανατολική Μεσόγειο αποκαλύπτει στο νέο του βιβλίο ο Μακάριος Δρουσιώτης.

 

Ο Μακάριος Δρουσιώτης είναι πρώην σύμβουλος του Προέδρου της Κύπρου, Νίκου Αναστασιάδη, και το iefimerida διάβασε το νέο του βιβλίο, με τίτλο «Έγκλημα στο Κραν Μοντανά. Πώς και γιατί η συμμορία ματαίωσε τη λύση του Κυπριακού» (Εκδόσεις Αλφάδι, Λευκωσία), το οποίο κυκλοφορεί στις 15 Δεκεμβρίου.

 

Στο βιβλίο εξιστορούνται οι εξελίξεις στο Κυπριακό, από την εκλογή του Προέδρου της Κύπρου, Νίκου Αναστασιάδη, το 2013, μέχρι το ναυάγιο της διάσκεψης του Κραν Μοντανά, τον Ιούλιο του 2017, και τα όσα ακολούθησαν. «Το "Έγκλημα στο Κραν Μοντανά" είναι μία εκ των έσω καταγραφή της διαχείρισης του Κυπριακού από τον Αναστασιάδη. Είναι ταυτόχρονα μια μαρτυρία για τον τρόπο με τον οποίο κυβερνάται η χώρα, για τη διαδικασία με την οποία λαμβάνονται αποφάσεις για σημαντικά ζητήματα και για τις επιρροές των ξένων συμφερόντων στο σύστημα εξουσίας, περιλαμβανομένων και των μέσων ενημέρωσης», σημειώνει ο συγγραφέας.

 

Το iefimerida προδημοσιεύει αποσπάσματα από αυτό το πολύ ενδιαφέρον βιβλίο.

 

Ποιος είναι ο υπαίτιος του ναυαγίου του Κυπριακού

Όσα αποκαλύπτονται είναι βέβαιο ότι θα προκαλέσουν αίσθηση και συζητήσεις, καθώς ο Μακάριος Δρουσιώτης υποδεικνύει ως υπαίτιο του ναυαγίου τον Πρόεδρο της Κύπρου Νίκο Αναστασιάδη, ο οποίος, όπως γράφει, «υπονόμευσε τις συνομιλίες στις διαδικασίες, για να μην εκτεθεί απορρίπτοντας μία πρόταση λύσης, η οποία θα περιλάμβανε κοινοτικό κεκτημένο σε όλη την Κύπρο, χάρτη με τη Μόρφου και την Αμμόχωστο υπό ελληνοκυπριακή διοίκηση, αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων και κατάργηση των εγγυήσεων από την πρώτη μέρα». Ο Νίκος Αναστασιάδης, σύμφωνα με τον συγγραφέα, έκανε στροφή στο Κυπριακό το 2017 και άρχισε να προωθεί τη λύση των δύο κρατών, έπειτα από πιέσεις του ρωσικού παράγοντα, ο οποίος δεν επιθυμεί τη λύση του Κυπριακού.

 

Στο ναυάγιο των διαπραγματεύσεων για το Κυπριακό συνέβαλε καθοριστικά, όπως περιγράφεται στο βιβλίο, ο τότε υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας Νίκος Κοτζιάς, με τη στάση του αρχικά στην πενταμερή διάσκεψη για την Κύπρο στη Γενεύη τον Ιανουάριο του 2017. «Όλες οι αντιπροσωπείες, περιλαμβανομένης και εκείνης του ΟΗΕ, ήταν πεπεισμένες ότι η συμπεριφορά του Κοτζιά ήταν εσκεμμένη πράξη δολιοφθοράς και δεν υπήρχε περίπτωση να καταλήξει πουθενά η διάσκεψη με τον ίδιο στο τραπέζι. Η αντιπροσωπεία των Ηνωμένων Εθνών έκανε διάβημα στο γραφείο του Έλληνα Πρωθυπουργού για την προσβλητική συμπεριφορά του Νίκου Κοτζιά προς τον Γενικό Γραμματέα».

 

Η πενταμερής διάσκεψη για την Κύπρο ήταν η πρώτη διεθνής αποστολή του νέου Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών Αντόνιο Γκουτέρες, ο οποίος προσδοκούσε σε μια μεγάλη επιτυχία με την ανάληψη των καθηκόντων του.

 

«Τη συζήτηση στην απογευματινή διάσκεψη μονοπώλησε η συμπεριφορά του Κοτζιά, ο οποίος προσπάθησε να προκαταλάβει τις αποφάσεις. Του εξηγήθηκε ότι ο προγραμματισμός που υπήρχε δεν ήταν για δεκαήμερη αναβολή. Ο Κοτζιάς πρόβαλε διάφορες δικαιολογίες για να υποστηρίξει ότι δεν ήταν έτοιμος, από το ότι είχε τζετ λαγκ λόγω των ταξιδιών του, μέχρι το ότι "εσείς έχετε μεγάλα και οργανωμένα υπουργεία, εμείς θέλουμε χρόνο για να προετοιμαστούμε". Στις παρεμβάσεις του ήταν εριστικός και προσβλητικός, σε βαθμό που εξέπληξε ακόμη και τους συνεργάτες του. Ο Κωνσταντίνος Πετρίδης (σ.σ.: τότε υφυπουργός Προεδρίας και σήμερα υπουργός Οικονομικών), ο οποίος ήταν παρών, μου είπε αργότερα ότι ο Κοτζιάς συμπεριφερόταν σαν "παλιάτσος σε τσίρκο" και πως έκανε τα πάντα για να διαλύσει τη διάσκεψη». Και άλλος συμμετέχων στις συζητήσεις διηγήθηκε στον συγγραφέα ότι «ο Κοτζιάς ήταν τόσο γελοίος, που γελούσαν όλοι μαζί του. Μέσα σε αυτό το κλίμα, η Μογκερίνι έστελνε μηνύματα στον Χρήστο Στυλιανίδη ότι η διάσκεψη εξελισσόταν σ’ ένα φιάσκο και δεν υπήρχε περίπτωση να βγει οποιοδήποτε αποτέλεσμα».

 

Το τηλεφώνημα Αναστασιάδη στον Τσίπρα

«Στις 16 Ιανουαρίου το πρωί ο Αναστασιάδης μίλησε στο τηλέφωνο με τον Τσίπρα και του ανακοίνωσε ότι δεν μπορούσε να συνεργαστεί με τον Κοτζιά, και συμφώνησαν ότι στο επόμενο στάδιο η διάσκεψη θα ήταν σε επίπεδο Πρωθυπουργών. Την ίδια μέρα που έγινε η συνομιλία του Αναστασιάδη με τον Τσίπρα μεταδόθηκε από το τηλεοπτικό κανάλι Alpha Ελλάδας το βίντεο που γυρίστηκε με κινητό και παρουσίαζε τους Αναστασιάδη και Κοτζιά να συνομιλούν στην παρουσία μιας ομήγυρης δημοσιογράφων, την επομένη του ναυαγίου της Γενεύης, και να διαβεβαιώνουν ο ένας τον άλλο για την αγαστή συνεργασία τους. Ήταν σαφές ότι ο Αναστασιάδης φοβόταν να συγκρουστεί ανοικτά με τον Κοτζιά, καθώς εκείνος προβαλλόταν από τα ΜΜΕ να αντιστέκεται στα σχέδια των Τούρκων για διατήρηση των εγγυήσεων. Η πραγματικότητα ήταν πως με την πολιτική του επιτύγχανε ακριβώς το αντίθετο. Η στάση του Κοτζιά στη Γενεύη είχε στόχο την πάση θυσία αναβολή στη λήψη αποφάσεων. Ο χρόνος που κερδήθηκε θα έδινε την ευχέρεια στη Μόσχα να παρέμβει και να "μαζέψει" τον Αναστασιάδη».

 

Η ρωσική προπαγάνδα

Νωρίτερα, στις 16 Δεκεμβρίου 2016, ο Μακάριος Δρουσιώτης είχε παραδώσει ένα σημείωμα για τη ρωσική προπαγάνδα, τον τρόπο διείσδυσής της στα ΜΜΕ και τις μεθόδους που χρησιμοποιούσε για να διαμορφώνει την κοινή γνώμη. «Στις 20 Δεκεμβρίου με πήρε στο τηλέφωνο ο Αναστασιάδης και μου είπε ότι είχε διαβάσει το σημείωμά μου, το οποίο χαρακτήρισε "φοβητσιάρικο". Στο σημείωμά μου είχα γράψει ότι η Μόσχα επένδυσε στα μικρά κόμματα του ενδιάμεσου χώρου, τα οποία ενεργούσαν σε συντονισμό με τη ρωσική πρεσβεία, για να καλύψει το κενό της μη συνεργασίας του ΑΚΕΛ στο Κυπριακό μαζί της. Ο Αναστασιάδης μου είπε ότι ήμουν σωστός στις εκτιμήσεις μου και ήταν έξω φρενών με τον πρέσβη Στανισλάβ Οσάτσι, επειδή συμμετείχε σε ημερίδα που διοργάνωσαν την ίδια μέρα όλα τα κόμματα του ενδιάμεσου χώρου (ΔΗΚΟ, ΕΔΕΚ, Συμμαχία Πολιτών, Αλληλεγγύη και Κίνημα Οικολόγων), ενόψει της διάσκεψης της Γενεύης, στην οποία θα συμμετείχαν οι Αναστασιάδης και Ακιντζί, και στη συνέχεια και οι υπουργοί Εξωτερικών των εγγυητριών δυνάμεων. Σκοπός της ημερίδας, σύμφωνα με τη Σημερινή, ήταν "να υπάρξει μια αρραγής σύμπραξη ευρέων κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων, προς διάσωση της Κύπρου από μια επαπειλούμενη διευθέτηση του Κυπριακού προβλήματος, η οποία θα καθιστά την Κυπριακή Δημοκρατία προτεκτοράτο της Τουρκίας". Σύμφωνα με τη Σημερινή, ο Οσάτσι "έγινε δεκτός με θερμό χειροκρότημα από το πλήθος των παρευρισκομένων". Την επομένη, στην πρωινή σύσκεψη στο Προεδρικό, ο Αναστασιάδης ήγειρε το ζήτημα των παρεμβάσεων της Μόσχας στα εσωτερικά ζητήματα, λέγοντας ότι "το θέμα σήμερα είναι η προκλητικότητα του Ρώσου πρέσβη". "Αν ήταν ο πρέσβης των ΗΠΑ πoυ τα έκανε αυτά, ήταν να τον διώξουμε", είπε. Κάποιος παρατήρησε "μα οι Ρώσοι είναι σύμμαχοί μας" και ο Αναστασιάδης σχολίασε: "Ναι, είναι σύμμαχοι, η δουλειά τους είναι να υποσκάπτουν τη λύση". Στη συνέχεια αναφέρθηκε στο σημείωμα που του ετοίμασα "για τον τρόπο που δρουν, για το τι σχεδιάζουν, για το πώς συνωμοτούν", λέγοντας ότι "οι παρεμβάσεις της Μόσχας έν’ φοητσιάρικες". Η απόφαση που λήφθηκε ήταν να κληθεί ο πρέσβης της Ρωσίας στο Υπουργείο Εξωτερικών για να του γίνουν παραστάσεις. Δεν νομίζω ότι έγιναν παραστάσεις. Αντιθέτως, ο Νίκος Χριστοδουλίδης πίεζε τον Αναστασιάδη να υιοθετήσει αίτημα της Μόσχας για συμμετοχή και των πέντε μονίμων μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας στη διάσκεψη της Γενεύης».

 

Εμπιστευτικά έγγραφα και ντοκουμέντα για το Κραν Μοντανά

Ο Μακάριος Δρουσιώτης ήταν σύμβουλος του Προέδρου της Κύπρου Νίκου Αναστασιάδη και έπειτα του επιτρόπου Ανθρωπιστικής Βοήθειας και Διαχείρισης Κρίσεων, Χρήστου Στυλιανίδη. Κατά συνέπεια το βιβλίο του αποτελεί έναν συνδυασμό προσωπικών γνώσεων και βιωμάτων, αλλά και μελέτης επίσημων και εμπιστευτικών εγγράφων. Στις 440 σελίδες του, περιέχονται αποκαλυπτικά ντοκουμέντα για το τι έγινε στη Γενεύη και στο Κραν Μονταντά, τι συζητήθηκε στα παρασκήνια και πώς προέκυψε η ιδέα των δύο κρατών, για τα μυστικά παζάρια, την αθέτηση των δεσμεύσεων και την κρίση στην ΑΟΖ. Το βιβλίο κοστίζει 26 ευρώ και είναι διαθέσιμο online στο www.makarios.eu, με δυνατότητα παράδοσης σε όλη την Ελλάδα.

 

Ιούλιος 2017. «Ο Νίκος Αναστασιάδης, όντας δεσμευμένος να μην διευκολύνει την ολοκλήρωση των συνομιλιών, πήγε στο Κραν Μοντανά με το ζόρι.  Ο ισχυρισμός ότι η διάσκεψη κατάρρευσε επειδή η τουρκική πλευρά είχε αρνηθεί να καταθέσει γραπτώς την πρότασή της για τις εγγυήσεις δεν υποστηρίζεται από τα γεγονότα. Εάν ο Αναστασιάδης ήθελε πραγματικά να δει γραπτές προτάσεις, θα αποδεχόταν χωρίς καμιά επιφύλαξη τον μηχανισμό παρακολούθησης της εφαρμογής της λύσης και θα διευκόλυνε τον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών Αντόνιο Γκουτέρες να καταθέσει το σχέδιο στρατηγικής συμφωνίας που είχε στον χαρτοφύλακά του. Τότε θα είχε μπροστά του γραπτώς τη θέση για την κατάργηση των εγγυήσεων και του δικαιώματος μονομερούς επέμβασης, ως πρόταση των Ηνωμένων Εθνών, όπως ήταν η δέσμευση του υπουργού Εξωτερικών της Τουρκίας Μεβλούτ Τσαβούσογλου προς τον Γκουτέρες. Η πρόταση δεν θα ήταν αποσπασματική, αλλά μέρος ενός συνολικού σχεδίου συμφωνίας, το οποίο θα περιλάμβανε και τα θέματα που αφορούσαν την άλλη πλευρά,  όπως είχαν κωδικοποιηθεί στο πλαίσιο Γκουτέρες. Ακολούθως θα άνοιγε ο δρόμος για την πρόσκληση των Πρωθυπουργών, για να συζητήσουν το θέμα των στρατευμάτων. Η αποχώρηση των κατοχικών στρατευμάτων θεωρείτο δεδομένη. Εκείνο που θα συζητείτο ήταν ο ρυθμός της αποχώρησης, πόσα θα έμεναν με βάση τη Συνθήκη του 1960, για πόσο καιρό και υπό ποιο καθεστώς. Εάν το αποτέλεσμα δεν ήταν ικανοποιητικό, ο Αναστασιάδης θα μπορούσε να το απορρίψει,  όπως είχε συμβεί ξανά στις συνομιλίες για το Κυπριακό. ¨Τι θέλατε να κάνω; Να αποδεχτώ τις τουρκικές αξιώσεις;¨ είναι η μόνιμη επωδός του στην κριτική που του γίνεται για το ναυάγιο του Κραν Μοντανά.  Κανένας δεν είχε απαιτήσει από τον Αναστασιάδη να αποδεχθεί οτιδήποτε. Το μόνο που του ζητείτο ήταν να επιτρέψει να κορυφωθεί η διαδικασία, για να μπουν όλα τα στοιχεία της πρότασης λύσης στη θέση τους και να αξιολογηθεί συνολικά.  

 

Δεσμευμένος να οδηγήσει τη διάσκεψη σε ναυάγιο, ο Αναστασιάδης υπονόμευσε τις συνομιλίες στις διαδικασίες, για να μην εκτεθεί απορρίπτοντας μία πρόταση λύσης, η οποία θα περιλάμβανε κοινοτικό κεκτημένο σε όλη την Κύπρο, χάρτη με τη Μόρφου και την Αμμόχωστο υπό ελληνοκυπριακή διοίκηση, αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων και κατάργηση των εγγυήσεων από την πρώτη μέρα. Ο Αναστασιάδης γνώριζε ότι η Τουρκία εννοούσε εκείνα που διαμήνυε παρασκηνιακά για το τι μπορούσε να αποδεχθεί. Αυτό επιβεβαιώνεται από την πρωτοβουλία του να προσεγγίσει τον Τσαβούσογλου την παραμονή της κορύφωσης των συνομιλιών, από τον οποίο ζήτησε να τον διευκολύνει στο ναυάγιο, δελεάζοντας την Τουρκία με τα δύο κράτη. 

 

Τα όσα αργότερα αποκάλυψε ο Τσαβούσογλου ότι του είχε πει ο Αναστασιάδης περί δύο κρατών είναι δυστυχώς αληθή. Τα υποστήριξε και ο ίδιος αμέσως μετά το Κραν Μοντανά ενώπιον του Υπουργικού Συμβουλίου, στις 12 Ιουλίου 2017. Η θέση του Αναστασιάδη ήταν πως το Κυπριακό ήταν αδύνατο να λυθεί με ομοσπονδία και ότι μετά τις εκλογές θα διαπραγματευόταν τα δύο κράτη έναντι εδαφών. Εξάλλου, τα ίδια επιχειρήματα έθετε ο Αναστασιάδης με κάθε ευκαιρία σε ιδιωτικές συζητήσεις. Σε μια συνάντηση που έγινε στο σπίτι του στη Λεμεσό το καλοκαίρι του 2019, όταν ανάρρωνε από εγχείρηση μετά από κάταγμα στο πόδι, φέρεται να είπε ¨να φακκούν χαμέ, θα τα κάμω μόνος μου τα δύο κράτη¨. Υπάρχουν πάρα πολλές άλλες μαρτυρίες από άτομα που άκουσαν από το στόμα του Προέδρου να προπαγανδίζει τα δύο κράτη, αλλά μόνο ο Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος βγήκε δημόσια και το είπε.  

 

Είτε ο Αναστασιάδης άνοιξε τη συζήτηση για δύο κράτη σε συνεννόηση με τα ρωσικά συμφέροντα είτε ήταν μία κίνηση τακτικής, η ουσία είναι ότι υιοθέτησε την επιλογή αυτή και την έβλεπε ως διέξοδο. Αμέσως μετά το Κραν Μοντανά ζήτησε από τον Ανδρέα Μαυρογιάννη να ετοιμάσει μελέτη για διχοτόμηση της ΑΟΖ. Ο Μαυρογιάννης του απάντησε ότι κάτι τέτοιο δεν ήταν εφικτό. ¨Εσύ κάμε το, τζιαι τα άλλα έν’ δουλειά δική μου¨, του απάντησε. Ο Μαυρογιάννης ενημέρωσε σχετικά τον γενικό γραμματέα του ΑΚΕΛ Άντρο Κυπριανού. Δεν είναι γνωστό κατά πόσο η διχοτόμηση της ΑΟΖ ήταν τουρκική απαίτηση στις διαβουλεύσεις με τον Αναστασιάδη, όμως θα σήμαινε πολλά για την Τουρκία, διότι θα δημιουργούσε δυνατότητα εισαγωγής αερίου από το Ισραήλ μέσω Λιβάνου και κατεχομένων».  

 

«Τον Απρίλιο του 2018 επισκέφθηκε τα κατεχόμενα ο Τσαβούσογλου και προσπάθησε να πείσει τον Μουσταφά Ακιντζί να ευθυγραμμιστεί με τη γραμμή του Αναστασιάδη για λύση δύο κρατών. Ο Ακιντζί αρνήθηκε. Ο Τσαβούσογλου του είπε ότι οι Ελληνοκύπριοι δεν αποδέχονταν την ομοσπονδία και έπρεπε να συζητηθούν τα δύο κράτη ή η συνομοσπονδία. Ο Ακιντζί απάντησε στον Τσαβούσογλου ότι ο ίδιος δεν ήταν πρόθυμος να βάλει τέτοια πρόταση στο τραπέζι των συνομιλιών, διότι είχε εκλεγεί για να διαπραγματευτεί την ομοσπονδία. Αυτό ήταν η απαρχή της ρήξης του Ακιντζί με την τουρκική κυβέρνηση. Αν και η διαφωνία του με τον Τσαβούσογλου για τα δύο κράτη δημοσιοποιήθηκε, ο Αναστασιάδης δεν εκδήλωσε καμιά αντίδραση».

 

«Το σχέδιο του Αναστασιάδη να εξασφαλίσει στήριξη για δύο κράτη δεν πήγαινε τόσο καλά όσο ανέμενε (…) Όταν, λοιπόν, ο Αναστασιάδης δεν βρήκε την ανταπόκριση που προσδοκούσε στο εσωτερικό και στην ΕΕ για τη λύση δύο κρατών, αναπροσάρμοσε τα σχέδιά του, υιοθετώντας την εναλλακτική λύση της συνομοσπονδίας. Τον Σεπτέμβριο του 2018, με μεσολαβητή τον Νίκο Κοτζιά,  συνάντησε ξανά τον Τσαβούσογλου στη Νέα Υόρκη, συνοδευόμενος από τον Νίκο Χριστοδουλίδη. Ο Αναστασιάδης εξήγησε στον Τσαβούσογλου ότι τα δύο κράτη δεν μπορούσαν να γίνουν αποδεκτά από την κοινή γνώμη, ούτε από την ΕΕ, και εισηγήθηκε τη χαλαρή ομοσπονδία.  Ο Τσαβούσογλου έθεσε προϋπόθεση για τη συνέχιση των συζητήσεων την αναστολή κάθε δραστηριότητας στην κυπριακή ΑΟΖ ή τη δημιουργία μεικτής επιτροπής για τη διαχείριση του θέματος της ενέργειας,  στην οποία θα συμμετείχαν και οι Τουρκοκύπριοι.

 

Όταν ο Αναστασιάδης επέστρεψε στην Κύπρο, συγκάλεσε το Εθνικό Συμβούλιο, με σκοπό να εξασφαλίσει υποστήριξη υπέρ της λύσης χαλαρής ομοσπονδίας. Στη συζήτηση αναφέρθηκε και στη συνάντηση που είχε με τον Τσαβούσογλου, και είπε ότι η Τουρκία ζητούσε δύο κράτη αλλά, για να αποτρέψει τον κίνδυνο της διχοτόμησης, εκείνος αντιπρότεινε τη χαλαρή ομοσπονδία».

 

«Ο Αναστασιάδης αναζητούσε μια ρύθμιση με την Τουρκία, διότι ανάμεσα στα σχέδιά του για διαίρεση της Κύπρου και της ΑΟΖ της ήταν και η αξιοποίηση του κοιτάσματος Αφροδίτη σε συνεργασία με την Αίγυπτο».

 

Η προσπάθεια του «να συνεννοηθεί με την Τουρκία για τον διαμοιρασμό των υδρογονανθράκων έμεινε στη μέση, διότι τον πρόλαβαν οι εξελίξεις. Τον Ιανουάριο του 2019 ανακοινώθηκε η ίδρυση του East Med Gas Forum (EMGF), μιας πλατφόρμας δομημένου δια λόγου μεταξύ των χωρών της ανατολικής Μεσογείου για την ανάπτυξη μιας βιώσιμης περιφερειακής αγοράς φυσικού αερίου. Η Κύπρος και η Ελλάδα ήταν ιδρυτικά μέλη, μαζί με την Αίγυπτο και το Ισραήλ. Η μη λύση του Κυπριακού είχε επιδράσει αρνητικά στην υλοποίηση του σχεδίου για αγωγό φυσικού αερίου από το Ισραήλ στην Τουρκία, και το Ισραήλ στράφηκε προς την Αίγυπτο. Το νέο σχέδιο προέβλεπε τροφοδοσία των μονάδων υγροποίησης φυσικού αερίου της Αιγύπτου από τα κοιτάσματα του Ισραήλ. Οι ΗΠΑ ευνοούσαν ενεργειακή συνεργασία μεταξύ Ισραήλ, Κύπρου και Αιγύπτου, αλλά ως συμπληρωματική μιας συνεργασίας με την Τουρκία και όχι ανταγωνιστικά προς αυτήν.  Η Τουρκία αντέδρασε στην ίδρυση του EMGF, το οποίο χαρακτήρισε «αντιτουρκική λέσχη», και κατηγορούσε την Κύπρο και την Ελλάδα ότι συμμετείχαν σε σχέδια για απομόνωση και αποκλεισμό της από τους ενεργειακούς σχεδιασμούς της ανατολικής Μεσογείου. Ο Ταγίπ Ερντογάν θεώρησε ότι ο Αναστασιάδης τον είχε εξαπατήσει, επειδή είχε υποσχεθεί παρασκηνιακά διαμοιρασμό των υδρογονανθράκων και έπαιζε παιχνίδια με τους εχθρούς της Τουρκίας».

 

«Η εμπλοκή της Τουρκίας στη Λιβύη ενόχλησε τη Γαλλία, η οποία υποστήριζε το κίνημα του Χαφτάρ. Η Γαλλία, η οποία έχει υπό την επιρροή της τη Βόρεια Αφρική και διεκδικούσε μερίδιο από τα πετρέλαια τηςΛιβύης, θεωρούσε ότι η Τουρκία δεν είχε κανένα δικαίωμα να ανακατεύεται στην περιοχή».

 

«Τον Ιούλιο, ο Μακρόν προσκάλεσε τον Αναστασιάδη στο Παρίσι. «Είναι απαράδεκτο ο θαλάσσιος χώρος ενός κράτους μέλους της ΕΕ να παραβιάζεται ή να απειλείται», δήλωσε κατά την τελετή υποδοχής του Κύπριου Προέδρου, τονίζοντας πως «αυτοί που συμβάλλουν σε αυτό πρέπει να υποστούν κυρώσεις, τις οποίες θα στηρίξει και η Γαλλία». Η επίσκεψη του Αναστασιάδη συνέπεσε με την αντιπαράθεση των στόλων Ελλάδας–Τουρκίας για το Ορούτς Ρέις. Ένα μήνα αργότερα, διεξήχθη κοινή αεροναυτική άσκηση της Γαλλίας, της Ιταλίας,  της Ελλάδας και της Κύπρου στην ανατολική Μεσόγειο,32 ενώ στην περιοχή κατέπλευσε αργότερα τμήμα του γαλλικού στόλου με επικεφαλής το αεροπλανοφόρο Σαρλ ντε Γκολ.  Η δημόσια τοποθέτηση του Μακρόν υπέρ της επιβολής κυρώσεων κατά της Τουρκίας ενεθάρρυνε τη Λευκωσία να τις διεκδικήσει, στηριζόμενη στις πλάτες της Γαλλίας. Ο Νίκος Χριστοδουλίδης, ο οποίος ανταμείφθηκε για τη συνεισφορά του στην αυτομόληση του Αναστασιάδη στη Μόσχα αναβαθμιζόμενος σε υπουργό Εξωτερικών, ανέλαβε να προωθήσει το μέτρο των κυρώσεων στην ΕΕ. Τον Σεπτέμβριο του 2019, στο Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ, ο Χριστοδουλίδης άσκησε βέτο στην επιβολή κυρώσεων κατά του καθεστώτος της Λευκορωσίας, για να εκβιάσει αντίστοιχες κυρώσεις κατά της Τουρκίας. Το θράσος της Κύπρου προκάλεσε σοκ στην ΕΕ (…)

 

«Σε αυτό το βιβλίο», γράφει ο Δρουσιώτης στον επίλογο, «υπάρχει επαρκής τεκμηρίωση για τη δυνατότητα της Ρωσίας να διαμορφώνει και να εφαρμόζει πολιτικές τόσο στην Κύπρο όσο και στην Ελλάδα, έχοντας διεισδύσει στα Υπουργεία Εξωτερικών και των δύο χωρών. Είναι εντελώς απίθανο όλος αυτός ο σχεδιασμός των τριμερών συνεργασιών και των αντιτουρκικών τόξων να διέλαθαν της προσοχής της. Η Μόσχα δεν μπορεί να μην είχε συνεισφορά στη διαμόρφωση πολιτικών στην ανατολική Μεσόγειο για θέματα που επηρεάζουν τα γεωπολιτικά και ενεργειακά της συμφέροντα. Εξάλλου,  η Μόσχα είναι ο μεγάλος κερδισμένος από τις παρενέργειες της μη λύσης του Κυπριακού. Η Ρωσία εγκολπώθηκε την Τουρκία και βρίσκεται ένα βήμα πριν την οριστική απόσπασή της από τη Δύση. Όταν το 2004, μετά το «Όχι» στο Σχέδιο Ανάν, ο Πούτιν συνάντησε για πρώτη φορά τον Ερντογάν, τα μηνύματα που προσπάθησε να του περάσει, σύμφωνα με τηλεγράφημα της αμερικανικής πρεσβείας στην Άγκυρα, ήταν πως στην Τουρκία «πρέπει να ξεχάσουν τις “φαντασιώσεις τους (για ένταξη) στην ΕΕ», ότι «η Τουρκία υποκλίνεται στην ΕΕ· δεν το χρειάζεται» και ότι ο Πούτιν «στηρίζει πλήρως την Τουρκία,  ώστε να μπορεί να αντισταθεί στην ΕΕ».

 

Στα 17 χρόνια που πέρασαν από τότε, οι Πούτιν και Ερντογάν συναντήθηκαν και συνομίλησαν δεκάδες φορές. Ίσως να μην υπάρχουν άλλοι δύο ηγέτες στην παγκόσμια ιστορία που να συναντήθηκαν τόσες πολλές φορές. Η τελευταία τους συνάντηση έγινε στο Σότσι,  στις 29 Σεπτεμβρίου 2021. Την ημέρα της συνάντησης ο Αλεξάντερ Ντούγκιν, με παρέμβασή του σε τηλεοπτική συζήτηση, αναφέρθηκε στην προσπάθεια της Τουρκίας να επιβάλει την επιρροή της στη Μεσόγειο, λέγοντας ότι θα ήταν μεταξύ των θεμάτων που θα συζητούνταν στη συνάντηση. «Ο Πούτιν παρακολουθεί προσεκτικά τη Γαλάζια Πατρίδα (Μεσόγειος). Ο Ερντογάν θα πρέπει να εξηγήσει άμεσα τη σημασία της Γαλάζιας Πατρίδας στη Σύνοδο Κορυφής του Σότσι. Εάν εξηγήσει καλά τη θέση της ΤΔΒΚ σε αυτή την ιδέα (στη Γαλάζια Πατρίδα) στον Πούτιν, αυτός μπορεί να το αποδεχθεί. Στον Πούτιν δεν αρέσει η διαπραγμάτευση, αλλά συμβολικές ανταλλαγές συμβαίνουν. Εάν η Τουρκία αναγνωρίσει την Κριμαία ως ρωσικό έδαφος, η Ρωσία θα αναγνωρίσει επίσης την ΤΔΒΚ». Λίγες μέρες μετά, ο Ντούγκιν έκανε αξιολόγηση της συνάντησης Πούτιν–Ερντογάν στον τουρκικό Τύπο και είπε ότι «η Ρωσία υποστηρίζει το δόγμα της Γαλάζιας Πατρίδας και υποστηρίζει την ενδυνάμωση της Τουρκίας σε αυτό το θέμα», ενώ επανέλαβε τη θέση πως «αν η Τουρκία αλλάξει θέση στην Κριμαία, η Ρωσία ενδέχεται να αναγνωρίσει την κυριαρχία της Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου (ΤΔΒΚ)».

 

Υπενθυμίζεται ότι ο Ντούγκιν είναι ο θεωρητικός της ιδέας της απόσπασης της Τουρκίας από τη Δύση και ήταν αυτός που είχε μεσολαβήσει για τη συμφιλίωση των Πούτιν και Ερντογάν το 2016. Οι τοποθετήσεις του Ντούγκιν πέρασαν σχεδόν απαρατήρητες στην Κύπρο. Κάποια δημοσιεύματα υπήρξαν στην Ελλάδα, τα οποία σχολίασε η εκπρόσωπος Τύπου του Υπουργείου Εξωτερικών της Ρωσίας Μαρία Ζαχάροβα, χαρακτηρίζοντας «μυθεύματα» τη συσχέτιση της τουρκικής στάσης για την Κριμαία με την αναγνώριση της «ΤΔΒΚ».56 Με αφορμή την τοποθέτηση της Ζαχάροβα, το νεότευκτο φιλορωσικό κόμμα ΔΗΠΑ εξέδωσε ανακοίνωση και απέδωσε τις σχετικές πληροφορίες σε «προπαγάνδα των τουρκικών ΜΜΕ». Δεν αναμενόταν ότι η Ρωσία θα επιβεβαίωνε ότι γίνονται τέτοιες συζητήσεις,  όμως ο πρόεδρος της ΔΗΠΑ Μάριος Καρογιάν, ο οποίος έχει και αρμένικη καταγωγή, θα έπρεπε να γνωρίζει ότι η Ρωσία, παρόλο ότι είχε μέχρι και στρατιωτικό συνασπισμό με την Αρμενία, την εγκατέλειψε και συμπορεύτηκε με την Τουρκία στη διένεξη με το Αζερμπαϊτζάν, όταν έκρινε ότι η στροφή αυτή εξυπηρετούσε τα γεωπολιτικά της συμφέροντα.

 

Η συνήθης αντίδραση στις ανησυχίες για τη σύσφιγξη των σχέσεων Ρωσίας–Τουρκίας είναι πως αυτό δεν επηρεάζει το Κυπριακό. Η Ρωσία έχει το ελεύθερο από το κυπριακό σύστημα εξουσίας να συνδιαλέγεται με την Τουρκία επειδή στο Κυπριακό ακολουθεί «πολιτική αρχών»,  ενώ όλοι οι δυτικοί, κατά κανόνα, «στήνουν παγίδες». Με βάση το δόγμα της φίλης χώρας, εκείνο που μετρά είναι οι επίσημες θέσεις της Ρωσίας και όχι τι λέγει ο Αλεξάντερ Ντούγκιν. Στην πραγματικότητα το αντίθετο είναι που ισχύει: την πολιτική της Ρωσίας στην Κύπρο την εκφράζει ο Ντούγκιν και όχι οι δημόσιες τοποθετήσεις της ρωσικής κυβέρνησης.  

Τον Απρίλιο του 2019, ύστερα από ενεργό ανάμειξη της Τουρκίας στις εκλογές στα κατεχόμενα, νέος ηγέτης των Τουρκοκυπρίων εξελέγη ο Ερσίν Τατάρ, ο οποίος είναι της διαχωριστικής προσέγγισης,  η δε Τουρκία υιοθέτησε επίσημα την πρόταση του Αναστασιάδη για λύση δύο κρατών. Το πλέον ανησυχητικό είναι ότι τη λύση των δύο κρατών στην Κύπρο άρχισε πλέον να την υποθάλπει και ο μηχανισμός της ρωσικής προπαγάνδας. Τον Νοέμβριο του 2019 το ψευδοκράτος οργάνωσε ένα συνέδριο στην Κερύνεια σε συνεργασία με το ερευνητικό κέντρο για το Δίκαιο της Θάλασσας και της Ναυτιλίας του πανεπιστημίου Bahçeşehir, με θέμα «Αλλάζοντας την παγκόσμια τάξη:  Γαλάζιοι πόλεμοι στην ανατολική Μεσόγειο». Στο συνέδριο μίλησε και ο Αλεξάντερ Ντούγκιν, ο οποίος υποστήριξε ότι το μέλλον της Τουρκίας και της «ΤΔΒΚ» είναι στην Ευρασία. Σε ανακοίνωση που εξέδωσε το γραφείο τύπου του ψευδοκράτους ανέφερε ότι στην ομιλία του ο Ντούγκιν υποστήριξε ότι οι κυρώσεις της ΕΕ δεν θα εμποδίσουν τα νόμιμα δικαιώματα της Τουρκίας στην ανατολική Μεσόγειο.  «Πιστεύω ότι η ύπαρξη της ΤΔΒΚ στην ανατολική Μεσόγειο γίνεται ισχυρότερη με την υποστήριξη της Τουρκίας. Ο αγώνας ανεξαρτησίας της ΤΔΒΚ είναι η αξιοπρέπεια της ανατολικής Μεσογείου», είπε.

 

Το γεγονός ότι ο Ντούγκιν υποστηρίζει την αναγνώριση της «ΤΔΒΚ»  ενισχύει ακόμη περισσότερο την εκτίμηση ότι στη στροφή του Αναστασιάδη προς τα δύο κράτη υπάρχει ρωσικός δάκτυλος. Για δεκαετίες η επιλογή της Ρωσίας ήταν η διατήρηση της ανοιχτής πληγής του Κυπριακού στους κόλπους της Δύσης. Από τη στιγμή που η προοπτική λύσης φαίνεται να χάνεται, και η Τουρκία διολισθαίνει προς την Ευρασία, μια διχοτομημένη Κύπρος, όπου ο Βορράς θα είναι τουρκικός και ο Νότος ρωσικό προτεκτοράτο εντός της ΕΕ, θα ήταν η ιδανική εξέλιξη για την περαιτέρω αποδυνάμωση της επιρροής της Δύσης στην ανατολική Μεσόγειο.  

Στην προσπάθειά της να επανέλθει στο προσκήνιο ως παγκόσμια δύναμη, η Ρωσία εφάρμοσε διάφορες στρατηγικές διείσδυσης σε μεσογειακά κράτη, μεταξύ των οποίων και στην Αίγυπτο. Στα τέλη του 2016 είχε συνάψει συμφωνία για την ανέγερση πυρηνικού ηλεκτροπαραγωγού σταθμού στην Αίγυπτο, ενώ την ίδια περίοδο η ρωσική κρατική Rosnem απέκτησε το 30% από το γιγαντιαίο κοίτασμα Zoρ της Αιγύπτου. Τον Ιανουάριο του 2017 έγινε η διάσκεψη για την Κύπρο στη Γενεύη. Διαρκούσης της διάσκεψης, ο εμπειρογνώμονας σε ζητήματα ενέργειας Micha’el Tanchum, σε άρθρο του σε τουρκική εφημερίδα, προέβλεψε ότι τα ενεργειακά ανοίγματα της Ρωσίας προς την Αίγυπτο θα έθεταν σε ρίσκο τις εν εξελίξει συνομιλίες για την επίλυση του Κυπριακού, λόγω των ανταγωνιστικών ρωσικών συμφερόντων και της επιρροής που είχε η Μόσχα στην Κύπρο.

 

Η πρόβλεψη αυτή ήταν προφητική. Ο Αναστασιάδης κατασπατάλησε την ευκαιρία της Κύπρου, προς όφελος των ρωσικών συμφερόντων.  Οι λόγοι που τον εξώθησαν σε αυτή την καταστροφική για την Κύπρο πολιτική είναι ένα μείγμα εξαρτήσεων, διαφθοράς, δειλίας και ανικανότητας. Στην ουσία ο Αναστασιάδης δεν διαπραγματεύτηκε το Κυπριακό, αλλά πρόσφερε την Κύπρο βορά στα ρωσικά συμφέροντα.  Αν το Κυπριακό θα λυθεί κάποια στιγμή, η λύση θα προκύψει μόνο μέσα από τη Δύση, διότι αυτό εξυπηρετεί τα δικά της συμφέροντα.  Αυτή την τόσο απλή ερμηνεία των πραγματικοτήτων η κυπριακή κοινωνία δεν μπόρεσε ποτέ να την αφομοιώσει, και αυτό πιστώνεται στην αποτελεσματικότητα της ρωσικής προπαγάνδας. Αλλά και η ίδια η Δύση αστόχησε να διαγνώσει και να διαχειριστεί τη ρωσική επιρροή στην Κύπρο. Η Δύση δεν είχε αποκωδικοποιήσει τον τρόπο με τον οποίο η Ρωσία —χωρίς να φαίνεται— καταβαράθρωνε, τη μια μετά την άλλη, όλες τις πρωτοβουλίες για τη λύση του Κυπριακού.  Η επιμονή στη λύση του Κυπριακού χωρίς διαχείριση του ρωσικού κινδύνου μοιάζει με τον μύθο του Σίσυφου, που τον τιμώρησαν οι θεοί να κουβαλάει ένα βράχο στην πλαγιά ενός βουνού και μόλις έφτανε στην κορυφή, η πέτρα κυλούσε κάτω, και άρχιζε ξανά από την αρχή…»

ΔΗΜΗΤΡΑ ΚΡΟΥΣΤΑΛΛΗ

08/12/2021