"Η πρώτη διχοτόμηση", μια ολοκληρωμένη έρευνα του Μακάριου Δρουσιώτη
Το τελευταίο βιβλίο του Μακάριου Δρουσιώτη "Η πρώτη διχοτόμηση- Κύπρος 1963-1964", αποτελεί μια επιστημονικά ολοκληρωμένη μελέτη, δυστυχώς από τις λίγες που έχουν γραφτεί τα τελευταία χρόνια για το κυπριακό πρόβλημα. Στην ουσία, το βιβλίο αυτό πρόκειται για μια πλατιά και βαθιά έρευνα, στηριγμένη στο μεγαλύτερο μέρος της σε πρωτογενές υλικό και πηγές, όπως μαρτυρίες προσώπων που πρωταγωνιστούσαν στην πολιτική και κοινωνική ζωή του τόπου την περίοδο που εξετάζει και, κυρίως, εμπλουτισμένη με πολλά και διάφορα έγγραφα από τα εθνικά αρχεία της Βρετανίας και των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής.
Όπως γράφει ο συγγραφέας στον πρόλογο του βιβλίου του: "οι συνθήκες που οδήγησαν στα γεγονότα του 1964 αποτελούν μια από τις πιο αδιευκρίνιστες πτυχές της νεότερης κυπριακής ιστορίας. Το βιβλίο αυτό φιλοδοξεί να καλύψει το κενό που υπάρχει στην κυπριακή ιστοριογραφία για τη συγκεκριμένη περίοδο".
Και πραγματικά, ο Μακάριος Δρουσιώτης, όπως αποδεικνύεται από το αποτέλεσμα της έρευνάς του, εργάσθηκε με μέθοδο και με σύστημα, για να εκτιμήσει και αξιολογήσει σωστά το υλικό που είχε στη διάθεση του, κατορθώνοντας στο τέλος να πληροφορήσει και να διαφωτίσει σωστά, εννοώ να ενημερώσει με αδιάσειστα στοιχεία τον αναγνώστη του, όπως άλλωστε ήταν και ο πρωταρχικός του στόχος. Με άλλα λόγια, ο Μ. Δρουσιώτης, με γλώσσα απλή, στρωτή και κατανοητή από τους πάντες, καταγράφει στο βιβλίο του τα γεγονότα όπως εξελίχθηκαν κατά την περίοδο 1963-1964 και επιχειρεί να ερμηνεύσει την πολιτική συμπεριφορά της ηγεσίας των Ελληνοκυπρίων και των Τουρκοκυπρίων, σε συνάρτηση με το διεθνές περιβάλλον. Προσπαθεί επίσης "να δώσει τεκμηριωμένες απαντήσεις στα αίτια και τις συνέπειες τις πρώτης μορφής διχοτόμησης της Κύπρου, τρία μόλις χρόνια μετά την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας της".
Η πολύχρονη αλλά και πολύμοχθη αυτή έρευνα, πέραν από το πρωτογενές υλικό που περιέχει, διακρίνεται και για το δημοσιογραφικό (αλλά και πολιτικό) κριτήριο και αισθητήριο που διαθέτει ο συντάκτης της. Στοιχεία που τον βοήθησαν φυσικά για να εξαγάγει χρήσιμα και ασφαλή συμπεράσματα από το υλικό που είχε στα χέρια του. Δημοσιεύοντας για πρώτη φορά ο Δρουσιώτης αυτά τα έγγραφα και ντοκουμέντα, δεν είχε άλλο στόχο παρά μόνο αυτό: Να λάμψει η αλήθεια και μόνο η αλήθεια, δηλαδή η οποιαδήποτε αλήθεια, η οποία ασφαλώς πρέπει να γίνει κτήμα όλου του κυπριακού λαού. Δηλαδή, ο λαός, κατά τον Δρουσιώτη πρέπει να γνωρίζει. Και αν είναι δυνατό να τα γνωρίζει όλα. Μόνο έτσι θα αποφεύγει τα λάθη του παρελθόντος που μας οδήγησαν σε ολέθριες τραγωδίες.
Ο Μακάριος Δρουσιώτης όμως, διακρίνεται και για την παρρησία του, εφόσον στο βιβλίο του καταπιάνεται και με κάποια τολμηρά και "απλησίαστα" μέχρι στιγμής θέματα. Τολμηρά θέματα που απομυθοποιούν καταστάσεις και πρόσωπα, τα οποία πρωταγωνιστούσαν ή πρωταγωνιστούν ακόμη στην πολιτική ζωή της Κύπρου. Συνεπώς, με τα στοιχεία που παρουσιάζει στην έρευνά του ο Δρουσιώτης, κατορθώνει να αλλάξει άρδην αλλά και να αποκαθηλώσει την εικόνα που έχει σχηματίσει μέχρι σήμερα ο αναγνώστης του γι' αυτά τα πρόσωπα.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι πληροφορίες που δημοσιεύει για τον πρώην βουλευτή της ΕΡΕ Νικόλαο Φαρμάκη, ο οποίος την εποχή εκείνη συνεργαζόταν με τις υπηρεσίες των ΗΠΑ, ενώ είχε συχνές επαφές με την αμερικανική πρεσβεία στην Αθήνα. Στη συνέχεια διαδραμάτισε πρωταγωνιστικό ρόλο στην ανατροπή του Γεώργιου Παπανδρέου το 1965 και ήταν μεταξύ των αρχιτεκτόνων του πραξικοπήματος της 21ης Απριλίου 1967. Κατά τη εκδήλωση του πραξικοπήματος ο Φαρμάκης βρισκόταν στο στενό κύκλο του δικτάτορα Γεώργιου Παπαδόπουλου.
Ο Φαρμάκης, όπως μας πληροφορεί ο Δρουσιώτης, επισκέφτηκε και την Κύπρο με απώτερο στόχο την ανατροπή του Μακαρίου. Κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στην Κύπρο, έγινε δύο φορές δεκτός από τον Αμερικανό πρέσβη Μπέσλερ, τον οποίο ενημέρωσε για τις ενέργειές του στο νησί. Στη σελ. 330 του βιβλίου του, ο Μακάριος Δρουσιώτης, ανάμεσα σε άλλα, γράφει και τα εξής: "Σύμφωνα με τηλεγράφημα του Μπέσλερ, μεταξύ των "συνομοτών συντρόφων του Φαρμάκη περιλαμβάνονταν ο Νίκος Σαμψών και ο Τάσσος Παπαδόπουλος". Ο Φαρμάκης, κατά τον Μπέσλερ, δεν συνάντησε τον Γιωρκάτζη, ο οποίος απουσίαζε τις μέρες εκείνες στην Αθήνα, αλλά είχε επαφές με τον στενό συνεργάτη του Νίκο Κόση". Τέλος, να αναφέρουμε πως στο βιβλίο δημοσιεύονται μια σειρά από σπάνιες και άγνωστες στο σύνολό τους φωτογραφίες της εποχής εκείνης, οι οποίες λειτουργούν αρμονικά και ενισχύουν σημαντικά την όλη δυναμική του κειμένου του.
Χρήστος Κ. Μυραλλάης
Πολίτης
11/08/2005