Μακαριος Δρουσιώτης

 

Το πρόσφατο δημοσίευμα του Politico για το σκάνδαλο στη διαχείριση των οικιακών αποβλήτων εστιάζει στο ότι θάβονται κατά παράβαση της Οδηγίας της ΕΕ. Η ταφή των αποβλήτων είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου. Το έργο αυτό χρηματοδοτήθηκε από την ΕΕ με 48 εκατομμύρια ευρώ και παραλήφθηκε από το κράτος με πλαστά παραστατικά επειδή τελούσε υπό την προστασία του τέως προέδρου Νίκου Αναστασιάδη. Ο Κώστας Καδής, ως αρμόδιος υπουργός, είχε πλήρη γνώση του σκανδάλου αλλά ανέχτηκε και διευκόλυνε αυτή την απάτη.

 

Η περίπτωση της ΟΕΔΑ Πεντακώμου για τη διαχείριση των οικιακών αποβλήτων της επαρχίας Λεμεσού αποτελεί κλασσική περίπτωση διαφθοράς σχετικά με δημόσιο έργο από το στάδιο της πρόσληψης της ιδέας μέχρι την κατασκευή και τη διαχείριση του. Το παρασκήνιο αυτό, τεκμηριωμένο με εκατοντάδες έγγραφα, σημειώματα και μελέτες, αποκαλύπτεται στο καινούργιο μου βιβλίο «Η Μαφία των Σκουπιδιών» το οποίο βρίσκεται στο τελικό στάδιο έκδοσης.

 

Επιγραμματικά, οι ευθύνες που αφορούν τον υποψήφιο επίτροπο Κώστα Καδή, έχουν ως εξής:

 

Η προσφορά για την ανέγερση της ΟΕΔΑ Πεντακώμου κατακυρώθηκε το 2015 σε κοινοπραξία υπό την εταιρεία MEDCON, μετά από προσωπική παρέμβαση του τέως προέδρου Νίκου Αναστασιάδη. Το έργο σχεδιάστηκε για να παράγει δευτερογενές καύσιμο (μείγμα SRF/RDF) για καύση σε κλιβάνους βαριάς βιομηχανίας.

 

Η Κύπρος δεν διαθέτει βαριές βιομηχανίες, όμως το σχέδιο ήταν να ανεγερθεί και ένας αποτεφρωτήρας με δαπάνη 400 εκατομμυρίων με κρατικές δαπάνες για να καίει το SRF και να παράγει ηλεκτρισμό. Πίσω από το σχεδιασμό αυτό ήταν ο εξ Ελλάδος επιχειρηματίας Μπόμπολας ο οποίος είχε ήδη κατασκευάσει την ΟΕΔΑ Κόσιης. Τα πράγματα δεν εξελίχθηκαν όπως είχαν προγραμματιστεί, ο Μπόμπολας βρέθηκε εκτός, και το έργο κατακυρώθηκε στη Medcon ως επικεφαλής κοινοπραξίας τριών κυπριακών εταιρειών με μια μικρή ολλανδική εταιρεία.

 

Το έργο ολοκληρώθηκε περί τα μέσα του 2017 και, όπως προβλεπόταν από τη σύμβαση, το SRF/RDF ανήκε στην κυβέρνηση η οποία έπρεπε να βρει αποδέχτη. Στην Κύπρο η μόνη βιομηχανία που διαθέτει κλίβανο είναι το Βασιλικό, οπόταν η κυβέρνηση προσπάθησε να το διαθέσει στην τσιμεντοβιομηχανία. Σύμφωνα με τις προδιαγραφές η υγρασία του καυσίμου έπρεπε να ήταν 20%. Το καύσιμο που παρήγαγε η ΟΕΔΑ είχε υγρασία κοντά στο 50%.

 

Από έρευνες που έγιναν μεταγενέστερα τεκμηριώθηκε ότι ο εργολάβος δεν είχε καν κατασκευάσει μονάδα ξήρανσης και τα σκουπίδια έμπαιναν στη μονάδα βρεγμένα και έβγαιναν βρεγμένα!

 

Κατά τη δοκιμαστική λειτουργία ο εργολάβος πήρε μόνος του δείγματα, έκανε αναλύσεις χωρίς καμιά εποπτεία από τον εργοδότη και αποφάνθηκε ότι το τελικό αποτέλεσμα ήταν σύμφωνο με τους όρους της σύμβασης και είχε υγρασία 20%.

 

Από πολύ νωρίς έγινε αντιληπτό ότι το έργο ήταν μια πλήρης αποτυχία και δεν θα έπρεπε να παραληφθεί από το κράτος. Ο Αναστασιάδης έδωσε οδηγίες στον τότε αρμόδιο υπουργό Γεωργικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος Νίκο Κουγιάλη να βρει τρόπους να διευκολύνει τον εργολάβο. Το κράτος, χωρίς να επαληθεύσει τις αναλύσεις του εργολάβου, παράλαβε προσωρινά το έργο, τον Ιανουάριο του 2018.

 

Τον Μάρτιο άρχισε η δεύτερη θητεία Αναστασιάδη και το υπουργείο Γεωργικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος ανατέθηκε στον Κώστα Καδή. Στις προτεραιότητες του νέου υπουργού ήταν η επίλυση των προβλημάτων της ΟΕΔΑ Πεντακώμου. Ο Καδής ανέλαβε προσωπική πρωτοβουλία να πείσει το Βασιλικό να παραλάβει το μείγμα SRF/RDF. Το Βασιλικό πήρε δείγματα, έκανε τις δικές του αναλύσεις, και αποφάνθηκε ότι το καύσιμο ήταν ακατάλληλο επειδή η υγρασία ήταν 50%. Ενημερώθηκε γραπτώς το κράτος το οποίο δεν αντέδρασε.

 

Τον Ιούλιο του 2018 ο Καδής επισκέφθηκε το Βασιλικό και ενημερώθηκε αυτοπροσώπως ότι το καύσιμο ήταν εντελώς ακατάλληλο. Σύμφωνα με το πόρισμα ειδικής ερευνητικής επιτροπής που διόρισε το Υπουργικό Συμβούλιο για να ερευνήσει τι πήγε λάθος με την ΟΕΔΑ, «δεν φαίνεται να υπήρξε και πάλι οποιαδήποτε αντίδραση για το γεγονός ότι τα δείγματα δεν ικανοποιούσαν τις απαιτήσεις της σύμβασης, καθότι καμία ενέργεια (όπως π.χ. δειγματοληψίες από τον εργοδότη) δεν ακολούθησε».

 

Καθ’ όλη τη διάρκεια του 2018 ο εργολάβος συνέχιζε να παρουσιάζει αναλύσεις ότι το υλικό ήταν εντός προδιαγραφών. Με βάση αυτά τα αποτελέσματα ο μηχανικός του έργου, χωρίς να επαληθεύσει τις αναλύσεις, εξέδωσε τον Δεκέμβριο έγκριση τελικής παραλαβής «για ολόκληρο το έργο το οποίο έχει ουσιαστικά συμπληρωθεί σύμφωνα με τους Όρους του Συμβολαίου».

 

Τον Ιανουάριο του 2019, κατόπιν πίεσης από την κυβέρνηση, ξεκίνησε δοκιμαστική παραλαβή του υλικού από το Βασιλικό. Η τσιμεντοβιομηχανία έκανε ξανά αναλύσεις και επιβεβαιώθηκε ότι το υλικό είχε ψηλή υγρασία και ήταν ακατάλληλο για καύση. «Πώς ένα χρόνο η υγρασία του υλικού ήταν εντάξει (βάση των μηνιαίων εκθέσεων του αναδόχου) και ξαφνικά είναι διπλάσια της αναμενόμενης», αναφέρει στο πόρισμά της η ερευνητική επιτροπή.

 

Σύμφωνα με το ίδιο πόρισμα, δεν εντοπίστηκε κανένα στοιχείο που να καταδεικνύει οποιαδήποτε αντίδραση. Η κυβέρνηση δεν ζήτησε καν εξηγήσεις από τον εργολάβο. «Είναι εντυπωσιακό για την ερευνητική επιτροπή πως ο εργοδότης λειτουργούσε χωρίς κανένα έλεγχο στα γεγονότα δεν ανησύχησε ούτε ένιωσε την ανάγκη να επιβεβαιώσει τις αναλύσεις της Enerco (σ.σ. θυγατρική του Βασιλικού) ή και του αναδόχου».

 

Η συστηματική αμέλεια δεν ήταν ασχετοσύνη αλλά συγκάλυψη. Τα κυβερνητικά τμήματα και υπηρεσίες έκαναν πως δεν έβλεπαν διότι το έργο ήταν υπό την προστασία του Αναστασιάδη και ο αρμόδιος υπουργός συμμορφωνόταν. Το γεγονός ότι ο Κώστας Καδής είχε πλήρη επίγνωση και προσπαθούσε να βρει λύσει χωρίς να ενοχλήσει τον ανάδοχο, επιβεβαιώνεται και από το εξής:

 

Παρά την πληροφόρηση που είχε ο υπουργός ότι το έργο ήταν εντελώς εκτός των όρων της σύμβασης, το κράτος το παράλαβε με ψευδή και παραπλανητικά πιστοποιητικά. Το έργο παραλήφθηκε από το κράτος στις 21 Δεκεμβρίου 2018. Δύο εβδομάδες αργότερα ο Καδής προσέλαβε δύο τεχνικούς συμβούλους για να προτείνουν λύσεις στο πρόβλημα της ψηλής υγρασίας!

 

Πώς παραλαμβάνεις ένα έργο, το πληρώνεις, και αμέσως μετά διορίζεις συμβούλους για να επιλύσουν τα προβλήματά του; Οι σύμβουλοι πήραν δείγματα, έκαναν αναλύσεις, και επιβεβαίωσαν τα ευρήματα του Βασιλικού. Σε έκθεση που παρέδωσαν στον Καδή, τον Μάιο του 2019, τεκμηρίωσαν ότι οι αναλύσεις που παρουσίασε ο εργολάβος, βάσει των οποίων παραλήφθηκε το έργο, ήταν εικονικές.

 

«Στην βάση αυτών των στοιχείων, ο εξειδικευμένος μηχανικός και σύμβουλος του κράτους, έκρινε επιτυχή την όλη διεργασία, γεγονός που καθόρισε την αποδοχή και έγκριση του έργου από την Κυπριακή Δημοκρατία, με την έκδοση του Πιστοποιητικού Τελικής Παραλαβής του Έργου», αναφέρουν στην έκθεση τους οι τεχνικοί σύμβουλοι που είχε διορίσει ο Κώστας Καδής.

 

Στην έκθεση της ερευνητικής επιτροπής δημοσιεύεται και ένα email του τεχνικού συμβούλου του υπουργού Γεωργίας, Μ. Λοϊζίδη, που αναφέρει:

 

«Είναι μια καθαρή απάτη, που αν δεν ξεκινήσει άμεση διερεύνηση, θα βρεθούμε και φταίχτες. Όχι ότι δεν είμαστε και ότι πρέπει κάποιοι από τη Δημόσια Υπηρεσία και ειδικά το Υπουργείο Εσωτερικών να ξηλωθούν για τις αβλεψίες τους και τη συνεργασία τους με τον Λώλο, αλλά εξίσου ένοχοι ήταν και στη Medcon, που έδιδαν τα ψεύτικα αποτελέσματα των μετρήσεων υγρασίας τόσο στο υλικό εισόδου, όσο και στο προϊόν».

 

Το πρώτο πράγμα που έπρεπε να κάνει ο αρμόδιος υπουργός, όταν παρέλαβε την έκθεση των τεχνικών συμβούλων που είχε διορίσει, ήταν να παραδώσει τα στοιχεία στην αστυνομία. Προτίμησε να κρύψει το πρόβλημα κάτω από το χαλί.

 

Για τα επόμενα τέσσερα χρόνια, μέχρι και το τέλος της θητείας του, ο Κώστας Καδής θα συνέχιζε να συγκαλύπτει αυτό το οικονομικό και περιβαλλοντικό έγκλημα. Η κοινοπραξία συνέχισε να διαχειρίζεται την ΟΕΔΑ, να παραλαμβάνει σκουπίδια, να τα επεξεργάζεται και να παράγει σκουπίδια σε χειρότερη μορφή απ’ ότι όταν τα παραλάμβανε, και να τα θάβει στο ΧΥΤΥ με πρόσθετο κόστος.

 

Το τίμημα αυτής της απάτης το πλήρωσαν και θα συνεχίζουν να το πληρώνουν για πολλά χρόνια οι φορολογούμενοι πολίτες. Η Κύπρος θα κληθεί να επιστρέψει τα 50 εκατομμύρια, θα επιβληθούν πρόστιμα λόγω μη συμμόρφωσης με την Οδηγία για τη διαχείριση των αποβλήτων, και το κράτος θα πρέπει να ξεκινήσει ξανά από την αρχή για τη δημιουργία νέων υποδομών.

Μακάριος Δρουσιώτης

06/10/2024