Μακαριος Δρουσιώτης

Η Βοκολίδα ήταν πάντα ένα μικρό και σχετικά φτωχό χωριό στη νοτιοανατολική ακτή της χερσονήσου τη Καρπασίας. Οι 300 κάτοικοί του ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία. Επειδή δεν υπάρχουν αρδεύσιμες εκτάσεις, το μεγαλύτερο μέρος των εδαφών είναι ακαλλιέργητο. Υπάρχουν λίγα αμπέλια στις παρυφές του χωριού, ελιές και χαρουπιές. Η ευρύτερη περιοχή έχει πλούσια χαμηλή βλάστηση, που είναι χαρακτηριστικό ολόκληρης της Καρπασίας.

 

Η Βοκολίδα είναι κτισμένη σε υψόμετρο μόλις 20 μέτρων πάνω από τη θάλασσα. Η αμμουδερή παραλία της θεωρείται μια από τις καλύτερες της Μεσογείου. Η θάλασσα είναι καταγάλανη και πεντακάθαρη χωρίς ίχνος από φύκια. Μέχρι πρότινος, η παραλιακή περιοχή της Βοκολίδας ήταν τόσο παρθένα, όπως η πρώτη μέρα της δημιουργίας. Μέχρι που την ανακάλυψαν τα τουρκικά επιχειρηματικά συμφέροντα, που αποφάσισαν να μετατρέψουν αυτό το κομμάτι του κυπριακού παράδεισου σε Λας Βέγκας!

 

Η τελευταία άνοιξη

 

Όταν είδαμε μερικές φωτογραφίες από την "ανάπτυξη" που συντελείται στη Βοκολίδα στην εφημερίδα Cyprus Mail, δεν πιστεύαμε στα μάτια μας και αποφασίσαμε να πάμε επί τόπου να δούμε. Ήταν η πρώτη μας επαφή με την περιοχή. Η ομορφιά της φύσης σε καθηλώνει. Όλα τα χρώματα της κυπριακής άνοιξης ήταν απλωμένα με αρμονία στους αγρούς. Ήθελες να κυλιστείς στα χωράφια σαν μικρό παιδάκι. Οι μυρωδιές της κυπριακής φύσης είναι μεθυστικές και η ησυχία απόλυτη.

 

Τα συναισθήματα της ευτυχίας να ζεις ανοιξιάτικες στιγμές σε αυτό το μέρος συγκρούονταν κατά μέτωπο με τη δυστυχία της σκέψης πως αυτοί που τα ρίζουν δεν μπορούν να τ' απολαύσουν. Κι αυτοί που σήμερα τα εξουσιάζουν, αποφάσισαν να τ' αφανίσουν. Ίσως η φετινή είναι η τελευταία άνοιξη της παρθένας φυσικής ομορφιάς της Βοκολίδας. Του χρόνου τα πράγματα θα είναι σίγουρα διαφορετικά και όσο περνάνε τα χρόνια η φυσική ομορφιά της Καρπασίας θα παραδίδεται στην ανάπτυξη. Σε μια έκταση 5.000 στρεμμάτων έχουν προγραμματιστεί 17 μεγάλα τουριστικά συγκροτήματα. Το πρώτο βρίσκεται υπό κατασκευήν. Ήδη, από το χωριό προβάλλουν στο βάθος τα εκτρώματα της άναρχης ανάπτυξης των τουρκικών κατασκευαστικών εταιρειών...

 

Απέραντο κιτς

 

Το γραφικό χωριό, που οι Τούρκοι το μετονόμασαν σε Bafra, και κατοικείται κυρίως από μίζερους έποικους, θα εξαφανιστεί, όπως εξαφανίστηκε και η Αγία Νάπα. Οι Ελληνοκύπριοι, με δικαιολογία την επιβίωση, κατέστρεψαν τις πλείστες παραλίες στο νότο. Ο κατεχόμενος βορράς διασώθηκε. Αυτή ήταν η μόνη θετική πτυχή της εισβολής του 1974. Όμως, ό,τι διασώθηκε τα τελευταία τριάντα χρόνια, χάνεται τώρα με ραγδαίους ρυθμούς.

 

Οι τουριστικές κλίνες στη Βοκολίδα, από μηδέν το 2004 όταν άρχισε η ανάπτυξη, θα φτάσουν τις 8.000 το 2007. Δεν υπήρξε ποτέ στην Κύπρο σε ένα τόσο μικρό μέρος τόσο μεγάλη ανάπτυξη σε τόσο λίγο χρονικό διάστημα. Το χειρότερο απ΄ όλα είναι η ασχήμια: Ένα απέραντο κιτς καλύπτει το λόφο, ακριβώς πάνω από τη θάλασσα. Ίσως να μην υπάρχει ανάλογό του στην υφήλιο ανέγερσης τόσο άσχημων κτηρίων σε μια πανέμορφη περιοχή που διατηρήθηκε παρθένα για χιλιάδες χρόνια.

 

"Λας Βέγκας"

 

Η απόφαση για την ανάπτυξη της περιοχής λήφθηκε από τουρκικά επιχειρηματικά συμφέροντα από την εποχή του Τουρκούτ Οζάλ. Πριν τρία χρόνια, το "υπουργικό συμβούλιο" στα κατεχόμενα μετέτρεψε την περιοχή από δασική σε ζώνη ειδικής τουριστικής ανάπτυξης. Η χρηματοδότηση προέρχεται από την Τράπεζα Αναπτύξεως της Τουρκίας. Στο πρόγραμμα συμμετέχουν εννέα επενδυτές, όλοι από την Τουρκία. Σύμφωνα με τον "υπουργό τουρισμού" Σαλίχ Εγκεμέν, η συνολική επένδυση εκτιμάται στα 250 εκατομμύρια δολάρια.

 

Από τα εννέα συνολικά ξενοδοχεία που προγραμματίζεται να κτιστούν στην περιοχή, το ένα είναι σχεδόν τελειωμένο. Πρόκειται για το Άρτεμις, που αποτελεί μια ακαλαίσθητη απομίμηση του Παρθενώνα! Το τουριστικό συγκρότημα συμπληρώνεται με απομιμήσεις ιστορικών κτηρίων από διάφορους πολιτισμούς, ενώ επιχειρείται η αναδημιουργία ακόμη και των... Κρεμαστών Κήπων της Βαβυλώνας.

 

Στο ξενοδοχείο Άρτεμις, όπως και σε όλα τα υπόλοιπα που προγραμματίζονται, θα δημιουργηθεί καζίνο. Ο Μπουράκ Καγιά, εκ των μετόχων της εταιρείας Καγιά Γκρουπ που ανεγείρει το ξενοδοχείο Άρτεμις, δήλωσε στον τουρκικό Τύπο πως με την ολοκλήρωση της τουριστικής ανάπτυξης, η "ΤΔΒΚ" θα γίνει ένα νέο Λας Βέγκας!

 

Προβλήματα

 

Βέβαια, ενώ το έργο προχωρεί, άρχισαν να εκφράζονται αμφιβολίες για τη βιωσιμότητα του, λόγω των προβλημάτων της τουρκικής υποδομής των κατεχομένων, όπως η έλλειψη νερού, ηλεκτρικής ενέργειας, οδικού δικτύου και ανθρώπινου δυναμικού. Για να λειτουργήσει το έργο χρειάζονται 3.500 εργαζόμενοι. Η περιοχή μπορεί να προσφέρει μόνο βοηθητικό προσωπικό, καθώς ο πληθυσμός της Καρπασίας αποτελείται κυρίως από έποικους χαμηλών κοινωνικών στρωμάτων.

 

Ήδη γίνονται έργα για ανάπτυξη του οδικού δικτύου, προγραμματίζεται η κατασκευή μονάδας αφαλάτωσης, καθώς και ενίσχυση του δικτύου ηλεκτροδότησης. Εξακολουθεί, όμως, να υπάρχει ένα σοβαρό πρόβλημα: Η προσέλκυση τουριστών. Η αποτυχία της προσπάθειας για απευθείας ναυλωμένες πτήσεις, στρέφει τους Τούρκους επενδυτές σε εναλλακτικές λύσεις, όπως η σύνδεση των κατεχομένων με την Ευρώπη με ναυλωμένες πτήσεις, μέσω Τουρκίας. Ήδη η τουρκική εταιρεία ναυλωμένων πτήσεων Πήγασος διαπραγματεύεται συνεργασία με την Easy Jet. Η εταιρεία του Κύπριου μεγιστάνα Στέλιου Χατζηιωάννου να μεταφέρει τους τουρίστες στην Τουρκία και η Πήγασος από την Τουρκία στην Κύπρο. Οι Τούρκοι θεωρούσαν τη συμφωνία κλειστή, όμως, σύμφωνα με τον τουρκικό Τύπο, τα πράγματα μπερδεύτηκαν μετά τη δημοσιοποίηση των πληροφοριών.

 

 

 

Δύο ρηξικέλευθες εισηγήσεις

 

 

Ο Μεχμέτ Αλί Ταλάτ δηλώνει ότι παραμένει προσκολλημένος στην ιδέα της λύσης και της επανένωσης της Κύπρου και επιρρίπτει τις ευθύνες για το αδιέξοδο στην απροθυμία του Τάσσου Παπαδόπουλου για συνομιλίες. Εάν όντως τα εννοεί αυτά ο κ. Ταλάτ και δεν επαναπαύεται στις δάφνες της διεθνούς κοινότητας για το "ναι", κι αν το ίδιο ισχύει για την τουρκική κυβέρνηση, τότε υπάρχουν τρόποι να προκαλέσει συνομιλίες και να επιταχύνει τη λύση του Κυπριακού. Ιδού δύο ρηξικέλευθες εισηγήσεις:

 

1. Να ανακοινώσει πρωτοβουλία για την άμεση καταγραφή και συντήρηση των ελληνικών χώρων λατρείας και πολιτισμού στα κατεχόμενα, όπου εκατοντάδες εκκλησίες, είτε καταρρέουν, είτε παραμένουν στάβλοι. Μπορεί να ζητήσει τη βοήθεια της Ε.Ε. και να εμπλέξει σε αυτή τη διαδικασία Ε/Κ ειδήμονες, όχι ως κράτος που προστατεύει το δικό του πολιτισμό, αλλά ως κοινότητα που σέβεται τον πολιτισμό της άλλης κοινότητας της χώρας.

Επανένωση σημαίνει παρουσία του ελληνικού στοιχείου στο βορρά και του τουρκικού στο νότο. Αν δε διασωθεί ο ελληνικός πολιτισμός στο βόρειο τμήμα και ο τουρκικός στο νότο, δεν θα πρόκειται για επανένωση, αλλά για συγκόλληση δύο ετερόκλητων κοινωνιών.

 

Για παράδειγμα, το εκκλησάκι με το νεκροταφείο στον περίβολό του, βρίσκεται μεταξύ Βοκολίδας και Αγίου Θεοδώρου. Δεν νοείται να γίνεται τόσος προγραμματισμός για ανάπτυξη μαμούθ στην παραλία της Βοκολίδας και να μην υπάρχει καθόλου σεβασμός στα λείψανα των ανθρώπων που έζησαν όλη τους τη ζωή σ' αυτό το μέρος, διέσωσαν την περιοχή και ήταν οι ιδιοκτήτες της γης που σήμερα νέμονται τα μεγάλα συμφέροντα.

 

2. Αν η τ/κ ηγεσία και η Τουρκία το εννοούν ότι παραμένουν προσκολλημένοι στη λύση, πρέπει να κάνουν σημαντικά βήματα στο περιουσιακό, όπως:

* Μονομερές μοραρατόριουμ στην έκδοση αδειών οικοδομής σε ε/κ περιουσίες και έκκληση στην ελληνοκυπριακή πλευρά για εντατικές συνομιλίες, προς οριστική λύση του προβλήματος, με βελτιώσεις στο απορριφθέν σχέδιο.

* Σαφής προκαταρκτική δέσμευση, με εγγυήσεις από τα Η.Ε. και την Ε.Ε., για αποτελεσματική αποκατάσταση του δικαιώματος περιουσίας.

Χωρίς αποτελεσματική αποκατάσταση των περιουσιών, δεν υπάρχει περίπτωση να μεταστραφεί στο κλίμα στην ε/κ πλευρά. Δεν θα υπάρξει ποτέ λύση επανένωσης, εάν δεν υπάρξουν ελληνικές περιουσίες στο βορρά και τουρκικές στο νότο.

 

Υπάρχει ακόμη γη

 

Στα κατεχόμενα υπάρχουν ακόμη απέραντες ανεκμετάλλευτες εκτάσεις. Για παράδειγμα, η παραλία από το Δαυλό μέχρι τον Άγιο Αμβρόσιο είναι σχεδόν ανέπαφη. Σε μια πενταετία, δεν θα υπάρχει. Αυτό που ήδη χάθηκε είναι η περιοχή από την Τράπεζα της Κερύνειας μέχρι τη Βασίλεια. Τώρα πήρε σειρά η Βοκολίδα. Αν δεν ανακοπεί αυτή η πορεία, όλη η βόρεια Κύπρος θα οικοδομηθεί άναρχα, χωρίς υποδομή και θα δημιουργήσει μακροπρόθεσμα τεράστια προβλήματα στους ίδιους τους Τουρκοκύπριους.

 

Αν οι Τούρκοι το εννοούν ότι θέλουν λύση επανένωσης, πρέπει να τερματιστεί άμεσα η συνέχιση της αρπαχτής των περιουσιών και να πείσουν ότι θα αποδεχθούν την ύπαρξη ελληνικού στοιχείου στο βορρά. Η πατρίδα του καθενός είναι η γη του, το σπίτι του, το νεκροταφείο των γονιών του, τα μνημεία και ο πολιτισμός του. Κάποιοι, αναπόφευκτα, θα χάσουν περιουσίες, αλλά θα πρέπει να αποζημιωθούν ή να τους δοθούν άλλες από την τεράστια κρατική γη, χωρίς ρήτρες και περιορισμούς.

 

Μονομερώς

 

Η πρόσφατη ανάλυση του International Crisis Group για το αδιέξοδο στο Κυπριακό ήταν πράγματι ετεροβαρής εις βάρος των Ελληνοκυπρίων και αντανακλούσε στο κλίμα απογοήτευσης της διεθνούς κοινότητας για το "όχι" στο δημοψήφισμα. Όμως, η θεμελιώδης εισήγησή τους ότι μόνο με μονομερείς πρωτοβουλίες θα σπάσει το αδιέξοδο, ήταν μάλλον σοφή. Με το υφιστάμενο συγκρουσιακό κλίμα, τέτοιες εισηγήσεις δεν μπορούν να προκύψουν μέσα από τεχνικές επιτροπές. Μόνο μονομερείς αποφάσεις μπορούν να δημιουργήσουν κλίμα συνεργασίας και να σπρώξουν τα πράγματα μπροστά. Αν οι Ταλάτ και Ερντογάν θέλουν να είναι πραγματικά ένα βήμα μπροστά στο Κυπριακό, ο μόνος τρόπος να γίνουν πιστευτοί από τους Ελληνοκύπριους είναι μια ριζοσπαστική μονομερής πρωτοβουλία στο περιουσιακό. Κι αν η τουρκική ηγεσία βολεύεται με το αδιέξοδο, οι ξένοι που ενδιαφέρονται για λύση και όχι για τη διχοτόμηση, οφείλουν να τους πιέσουν προς την κατεύθυνση αυτή.

Μακάριος Δρουσιώτης

Πολίτης

02/04/2006