Μακαριος Δρουσιώτης

Το νέο βιβλίο της Ιστορίας της Στ΄ Δημοτικού, που αναφέρεται στα νεότερα και σύγχρονα χρόνια, βρέθηκε στο επίκεντρο έντονης κριτικής στην Ελλάδα από προσωπικότητες που έχουν "εθνικές ευαισθησίες". Η κυρίως κριτική που δέχεται το βιβλίο στην Ελλάδα και τις τελευταίες μέρες στην Κύπρο είναι για την ουδετερότητα και όχι για τη μονομέρειά του. Το βιβλίο θεωρείται πολύ μαλακό διότι δεν χαράζει ευδιάκριτες διαχωριστικές γραμμές μεταξύ του καλού και του κακού, του εχθρού και του φίλου.  

 

Το βιβλίο κατηγορείται ότι "αποεθνικοποιεί" τη σχολική ιστορία, διδάσκοντας στα παιδιά μια "ουδέτερη και απονευρωμένη" ιστορία.

 

Ο αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος έκανε λόγο για "αποδόμηση της Ορθόδοξης χριστιανικής διδασκαλίας" και για προσπάθεια "απο-ορθοδοξοποίησης". Ο βουλευτής Θεσσαλονίκης Στέλιος Παπαθεμελής, θεωρεί την αναθεώρηση των βιβλίων της ιστορίας σαν άλλη μια συνωμοσία των Αμερικανών κατά του έθνους. "Οι νεοταξίτες ξέρουν ότι για να αλώσουν έναν λαό πρέπει να ελέγξουν το φαντασιακό και τη συνείδησή του. Μέσο, η παραχάραξη της ιστορίας του. Αποτέλεσμα, ο κατακερματισμός της μνήμης".

 

Έτσι είδαν το βιβλίο της ιστορίας οι επικριτές του.

 

Ο Κώστας Ζουράρις εμπλέκει στη "συνωμοσία" τον "Ουγγροεβραίο Σόρο", το ίδρυμα του οποίου ασχολήθηκε με την ιστορία των Βαλκανίων, αλλά δεν έχει καμιά σχέση με την αναθεώρηση των βιβλίων της Ιστορίας στην Ελλάδα. Στα ατοπήματα του βιβλίου - κατά τον Ζουράρι - είναι ότι καταγράφει τους κλέφτες που έδρασαν το '21 με μικρό και όχι με κεφαλαίο κάπα ή ότι δεν αναφέρει πως πριν την έξοδο του Μεσολογγίου οι πολιορκημένοι έτρωγαν ποντίκια. "Αϊ σιχτίρ και το βιβλίο σας και το σεβαστόν Υπουργείον Αποπαιδείας", αναφέρει σ' ένα άρθρο του, γραμμένο σε πολυτονικό σύστημα.

 

Ο καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αντώνης Λιάκος, αποδίδει τις αντιδράσεις που προκαλούνται σε κάθε προσπάθεια αναθεώρησης των βιβλίων της Ιστορίας σ' ένα είδος ψύχωσης. "Ο ψυχωτικός αντί να αντιμετωπίσει το πρόβλημά του βρίσκει ένα υποκατάστατο και εκεί συγκεντρώνει όλη την προσοχή και τη μανία του. Όσο το σκέφτεται τόσο θυμώνει, και όσο θυμώνει τόσο το σκέφτεται".

 

Όλοι παραπονεμένοι

 

Τις τελευταίες μέρες η συζήτηση μεταφέρθηκε και στην Κύπρο όπου οι ενστάσεις κυπριοποιήθηκαν: Δεν γράφει για τους αγνοούμενους και τους έποικους κατά τον Ν. Τορναρίτη του ΔΗΣΥ. Για υποτίμηση, απόκρυψη, παραγραφή, αποσιώπηση ή αλλοίωση των γεγονότων, αναφέρεται ο Λουκαΐδης του ΑΚΕΛ, επειδή δεν αναφέρεται στην ΕΟΚΑ Β και στο πραξικόπημα.

 

Σύμφωνα με την Αντιγόνη Παπαδοπούλου του ΔΗΚΟ το βιβλίο αναφέρεται σε βόρειο τμήμα και σε διχοτόμηση και υπόσχεται να πάρει το θέμα στη Βουλή. Οι έμμεσες αποδοχές ντε φάκτο καταστάσεων δηλώνουν ηττοπάθεια και εύκολη λύση συμβιβασμού, καταγγέλλει η Μαρία Βασιλειάδου της ΕΔΕΚ, ενώ η Εκκλησία δηλώνει έτοιμη να βρει ανθρώπους και να χρηματοδοτήσει τη σύνταξη μιας νέας Ιστορίας. (Φιλελεύθερος 9/2/07).

 

Το συγκείμενο βιβλίο απευθύνεται σε παιδιά 11-12 χρόνων, έχει μέγεθος 136 σελίδων και καλύπτει πέντε αιώνες Ιστορίας. Είναι αδύνατον να περιέχει περιληπτικές αναφορές σε όλες τις πτυχές της ιστορίας της Κύπρου. Το γεγονός ότι όλοι διαφωνούν με το βιβλίο και βρίσκουν ότι κάτι του λείπει, επειδή δεν εξυπηρετεί την πολιτική αντίληψη του καθενός για το σήμερα, παρά για το χθες, είναι μια σημαντική επιτυχία της επιστημονικής ομάδας που το συνέγραψε.

 

Η Μαρία Ρεπούση, αναπληρώτρια καθηγήτρια Ιστορίας και Ιστορικής Εκπαίδευσης στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, επιστημονική υπεύθυνη για τη συγγραφή του βιβλίου, βλέπει τη θετική πλευρά της αντιπαράθεσης: "Η σχολική ιστορία, χρεωμένη στην εθνική ταυτότητα χάρη στην οποία απέκτησε θέση στα αναλυτικά προγράμματα και αγωνιζόμενη έκτοτε να διαφύγει τον ασφυκτικό κλοιό της, γίνεται πολύ συχνά το θέατρο αυτών των αντιπαραθέσεων που στην ουσία τους αφορούν το παρόν και το μέλλον και όχι το παρελθόν ή τη γνώση γι' αυτό. Από το τέλος του 18ου αιώνα που το ιστορικό μάθημα εγκαθίσταται στο δυτικό σχολικό περιβάλλον μέχρι τις μέρες μας, η σχολική ιστορία ανανεώνεται μέσα από συγκρούσεις. Αντίθετα παραμένει στάσιμη, να περιποιείται τις δόξες του παρελθόντος της, όταν την περιβάλλει αποδοχή, συναίνεση και σιωπή".

 

Φιλτραρισμένη Ιστορία

 

Αυτά φυσικά για την Ελλάδα. Διότι στην Κύπρο η σχολική ιστορία παραμένει στάσιμη διότι "περιποιείται τις δόξες του παρελθόντος της". Ήδη η κυβέρνηση αποφάσισε να αντισταθεί στα ανανεωμένα ιστορικά βιβλία από την Ελλάδα και ανακοίνωσε ότι θα αναλάβει τη συγγραφή βιβλίων ιστορίας, για όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης.

 

Αν και η ευθύνη θα ανατεθεί σε επιστημονικό συμβούλιο, είναι απίθανο να εκδοθούν βιβλία που να αποστασιοποιούνται κατ' ελάχιστο από την επίσημη άποψη για το χθες, εάν αυτή δεν εξυπηρετεί πολιτικές του σήμερα.

 

Το υπουργείο Παιδείας ετοίμασε αλλαγές που προτείνει να γίνουν στο βιβλίο. Τις αλλαγές αυτές, σύμφωνα με πληροφορίες του Τύπου, τις επεξεργάστηκε το Υπουργείο Εξωτερικών! Σε καμιά αναπτυγμένη δημοκρατία δεν αναμιγνύεται το υπουργείο Εξωτερικών στα σχολικά βιβλία και να συνδέεται η Ιστορία με πολιτικές θέσεις του σήμερα.

 

Όπως έγραψε προχθές ο "Π" στη σελίδα όπου γίνεται αναφορά για το κυπριακό ζήτημα, σημειώνεται ότι "η ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση, το 2004, δίνει νέες ελπίδες για τη λύση του ζητήματος". Το υπουργείο θα ζητήσει να επεκταθεί η πρόταση, με τη φράση: "...σύμφωνα με τα ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών και τις ευρωπαϊκές αρχές".

 

Βιβλία χωρίς αιμοβόρους ρύπους

 

Το σχολείο δεν πρέπει να δίνει γνώσεις αλλά να μαθαίνει πώς αποκτούμε γνώσεις, πού τις βρίσκουμε, πώς τις αξιολογούμε και πώς μπορούμε να διακρίνουμε το έγκυρο από το κάλπικο

 

Η νέα προσέγγιση της ιστορίας στην Ευρώπη είναι η πιο ήπια περιγραφή των γεγονότων. "Η σύγκριση με τον τρόπο που διδάσκεται η ιστορία σε όλες τις δυτικές χώρες δείχνει ότι έχει πάψει πριν από πολλές δεκαετίες να "ρέει αίμα" στις σελίδες των σχολικών βιβλίων, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι γι' αυτόν τον λόγο έχουν πάψει να αγαπούν την πατρίδα τους οι Γάλλοι, οι Ιταλοί ή οι Γερμανοί", αναφέρει η Χριστίνα Κουλούρη, καθηγήτρια Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου.

 

"Συνεπώς, η ανάπτυξη της εθνικής συνείδησης δεν μπορεί να βασίζεται ούτε στη δραματοποιημένη απεικόνιση ενός ζοφερού παρελθόντος ούτε σε μια ψευδή, εξιδανικευμένη εικόνα για το παρελθόν, αλλά στην ικανότητα να συμφιλιωθούμε με το οδυνηρό παρελθόν μέσα από μια προσέγγιση χωρίς στερεότυπα, προκαταλήψεις και αποσιωπήσεις".

 

Η νέα σύγχρονη προσέγγιση στη διδασκαλία της Ιστορίας δεν είναι ο βομβαρδισμός των παιδιών με μονόπλευρες πληροφορίες που υποστηρίζουν την εθνική αλήθεια για την Ιστορία, αλλά να μάθουν τα παιδιά να σκέφτονται, ν' αμφισβητούν και ν' αναζητούν μέσα από διάφορες πηγές τη δική τους αλήθεια. "Το σχολείο δεν πρέπει να δίνει γνώσεις αλλά να μαθαίνει πώς αποκτούμε γνώσεις, πού τις βρίσκουμε, πώς τις αξιολογούμε, πώς μπορούμε να διακρίνουμε το έγκυρο από το κάλπικο, πώς μπορούμε να ιστορικοποιούμε τις αναμνήσεις και την εμπειρία της οικογένειάς μας, της κοινότητάς μας, της πόλης μας, της χώρας και του κόσμου όπου ζούμε και που αλλάζει κάθε μέρα", αναφέρει ο Αντώνης Λιάκος και επισημαίνει: "Κάποιοι δεν παραδέχονται καν την Ιστορία των ιστορικών, δεν θέλουν να στηρίζεται σ' αυτήν η σχολική Ιστορία. Δεν θέλουν ίσως να έχουν σκέψη και κρίση οι αυριανοί πολίτες• μόνον πίστη εθνική και θρησκευτική".

 

"Το ζήτημα δεν είναι ιστορικό", λέει ο ιστορικός Βασίλης Παναγιωτόπουλος, ομότιμος διευθυντής ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών. Άλλωστε "δεν μπορούν να περάσουν όλες οι κατακτήσεις της ιστορικής επιστήμης σε ένα βιβλίο". "Δεχόμαστε να μην είναι πλήρης η εικόνα της παιδικής ιστοριογραφίας - γιατί περί αυτού πρόκειται - αλλά με κανένα τρόπο δεν μπορούμε να δεχτούμε να μετατραπεί η σχολική ιστοριογραφία σε εθνική μυθολογία".

 

Και η Χριστίνα Κουλούρη επισημαίνει πως "Είναι καιρός να απελευθερώσουμε τα σχολικά βιβλία από τον δυσβάστακτο ρόλο της επιτομής κάθε επιστημονικής γνώσης και της ιστορικής "αλήθειας" και να ανακουφίσουμε το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα από τις ψευδαισθήσεις του. Η σύγχρονη ιστορική εκπαίδευση οφείλει να μεταδίδει δημοκρατικές αξίες και όχι να εκτρέφεται από κάθε μορφής φανατισμούς".

 

Σύμφωνα με τον Αντώνη Λιάκο αυτοί που πολεμούν τέτοιες προσπάθειες δεν ενδιαφέρονται για την Ιστορία και τον τρόπο διδασκαλίας της. "Φτάνει να επαναλαμβάνουν ότι η Αμερική μάς επιβάλλει να αλλάξουμε την ιστορία μας για να χάσουμε την εθνική μας ταυτότητα και να μην αντιστεκόμαστε στους Τούρκους και στη νέα τάξη πραγμάτων και ότι ο εκσυγχρονισμός ακυρώνει την Ιστορία".

 

* Οι θέσεις των Ελλήνων καθηγητών είναι από άρθρα και δηλώσεις τους στον ελληνικό Τύπο.

Μακάριος Δρουσιώτης

Πολίτης

11/02/2007