Μακαριος Δρουσιώτης

Μιλώντας πρόσφατα σε συνέντευξη Τύπου στη Ρώμη ο υπουργός Εξωτερικών της Κύπρου Γιώργος Λιλλήκας, ανέδειξε τον κίνδυνο να χαθούν οριστικά όλες οι ελληνοκυπριακές περιουσίες που υπάρχουν στο βόρειο τμήμα της Κύπρου:

 

«Ας είμαστε ειλικρινείς. Για μια πραγματική συνολική συμφωνία ενδέχεται να χρειαστούν τουλάχιστον τρία ή τέσσερα χρόνια. Χωρίς μια συμφωνία πάνω σε αυτό το θέμα, το 2010 θα έχουν πωλήσει τα πάντα. Το πρόβλημα του εδάφους και των ιδιοκτησιών είναι για μας καθοριστικό», είπε.

 

Πράγματι, από το 2004 και μετά έχουν ανεγερθεί στα Κατεχόμενα χιλιάδες κατοικίες που πωλούνται στους ξένους από εταιρείες τουρκικών, εβραϊκών και βρετανικών συμφερόντων. Στο Διαδίκτυο υπάρχουν εκατοντάδες σελίδες προώθησης και πώλησης ακινήτων στα Κατεχόμενα, πλείστα από τα οποία έχουν ανεγερθεί σε ελληνοκυπριακές περιουσίες.

 

Η έξαρση στην εκμετάλλευση της γης, μετά το 2004, οφείλεται σε δύο παράγοντες:

1. Στην πρόβλεψη που υπήρχε στο Σχέδιο Ανάν για αποζημίωση των ιδιοκτητών των περιουσιών στις οποίες έχουν ανεγερθεί οικοδομές. Δηλαδή, το μέγιστο ρίσκο που θα έχει ένας αγοραστής εάν και όταν στο μέλλον υπάρξει λύση είναι η αποζημίωση της γης.
2. Στη ραγδαία πολιτική και οικονομική αναβάθμιση των Κατεχομένων από τη διεθνή κοινότητα, μετά το δημοψήφισμα της 24ης Απριλίου 2004.

Η απόφαση της Ε.Ε. (26/4/2004) για την άρση της απομόνωσης των Τουρκοκυπρίων και η έκθεση του γενικού γραμματέα προς στο Συμβούλιο Ασφαλείας (28/5/2004) με εισηγήσεις προς την ίδια κατεύθυνση, έθεσαν την ελληνοκυπριακή πλευρά σε αμυντική διάταξη. Ο πρόεδρος Παπαδόπουλος ανέλαβε δεσμεύσεις για οικονομική αναβάθμιση των Τουρκοκυπρίων, που ήταν αδιανόητες υπό παλαιότερες πολιτικές συνθήκες:

 

«Ναι, θα πάρουν οικονομική βοήθεια τα Κατεχόμενα και θα αρχίσουν εμπορικές συναλλαγές. Και ποιος σας είπε ότι εγώ δεν θέλω να πάρουν; Οσο ψηλότερα οδηγηθεί το βιοτικό επίπεδο των Τουρκοκυπρίων τώρα, τόσο καλύτερες είναι οι πιθανότητες να αρθεί μεταξύ μας μια πηγή τριβής, που είναι η οικονομική ανισοσκέλεια. Δεύτερον, τόσο πιο λίγα θα πληρώσουμε εμείς, όταν κάποτε ενοποιηθεί η Κύπρος για να ψηλώσουμε το επίπεδο». (Συνέντευξη στο «Εθνος», 18/4/2004).

 

Οι μόνοι τομείς στους οποίους οι Τουρκοκύπριοι μπορούν ν' αναπτυχθούν οικονομικά είναι ο οικοδομικός και ο τουριστικός. Και στις δύο περιπτώσεις η ανάπτυξη γίνεται σε βάρος των ελληνοκυπριακών περιουσιών. Μετά το 2004, εκμεταλλευόμενη το θετικό πολιτικό περιβάλλον, η Τουρκία προέβη σε σοβαρές επενδύσεις για ανάπτυξη του οδικού δικτύου και για τη δημιουργία άλλων απαραίτητων υποδομών. Ακόμη, η ίδια η Ε.Ε. που άνοιξε γραφεία στα Κατεχόμενα, χρηματοδοτεί αναπτυξιακά έργα, περιλαμβανομένου και σταθμού παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος.

 

Στα δικαστήρια

 

Η κυβέρνηση της Κύπρου προσπάθησε να αναχαιτίσει την οικοδομική ανάπτυξη σε ελληνοκυπριακές περιουσίες με δικαστικά μέτρα, τα οποία κρίθηκαν αναποτελεσματικά και εξελίχθηκαν σε μπούμερανγκ:

• Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου δεν μπόρεσε ακόμη να εκδώσει ούτε μία απόφαση για αποκατάσταση περιουσίας Ελληνοκυπρίου στα κατεχόμενα. Επιδίκασε σε μερικές περιπτώσεις αποζημιώσεις (π.χ. Λοϊζίδου, Αρέστη), αλλά δεν επέβαλε αποφάσεις για την επιστροφή περιουσίας. Αντιθέτως, νομιμοποίησε εμμέσως την επιτροπή περιουσιών που έχει συσταθεί στα κατεχόμενα με δικές του υποδείξεις, ως εσωτερικό ένδικο μέσο. Θεωρείται πλέον ζήτημα χρόνου η παραπομπή των υποθέσεων που εκκρεμούν ενώπιον του δικαστηρίου στην επιτροπή περιουσιών.
• Η προσπάθεια αξιοποίησης της ένταξης της Κύπρου στην Ε.Ε. για την εκτέλεση αποφάσεων κυπριακών δικαστηρίων, σε υποθέσεις καταπάτησης ελληνοκυπριακών περιουσιών, στις χώρες μόνιμης διαμονής των αγοραστών, έπεσε στο κενό μετά την αποδοχή έφεσης ζεύγους Βρετανών (υπόθεση Ορταμς) από το ανώτατο δικαστήριο της Βρετανίας.
• Η κυβέρνηση της Κύπρου τροποποίησε τη νομοθεσία για την ποινικοποίηση της εκμετάλλευσης περιουσιών στα κατεχόμενα. Η αστυνομία συνέλαβε μερικούς Τουρκοκύπριους, καθώς και ξένους που πέρασαν από τα οδοφράγματα, στην κατοχή των οποίων βρέθηκαν έγγραφα που τους συνέδεαν με την ανάπτυξη ελληνοκυπριακών περιουσιών. Τελικά, ο γενικός εισαγγελέας έδωσε πρόσφατα οδηγίες στην αστυνομία να μην παραπέμπει στη νομική υπηρεσία τέτοιες υποθέσεις, λόγω των περιπλοκών που υπάρχουν για την παραπομπή τους ενώπιον της Δικαιοσύνης.

Η ανάπτυξη της γης είναι η κότα που γεννάει τα χρυσά αυγά στα κατεχόμενα. Ο ρυθμός ανάπτυξης το 2005 ήταν 10,6% και το 2006 7%. Το κατά κεφαλήν εισόδημα των Τουρκοκυπρίων, που ήταν 4.300 δολάρια το 2001, ανήλθε σε 7.000 δολάρια το 2005 και σε 10.000 δολάρια το 2006. Η θεωρία του προέδρου Παπαδόπουλου ότι η οικονομική ανάπτυξη των κατεχομένων θα φέρει πιο κοντά τη λύση, διαψεύστηκε. Η πλειονότητα των Τουρκοκυπρίων πιστεύει πια πως μπορούν να τα καταφέρουν καλύτερα μόνοι τους. Και οι Ελληνοκύπριοι, που βλέπουν τις περιουσίες τους να χάνονται αντιδρούν αποστασιοποιούμενοι ακόμη περισσότερο από τη λογική της συμβίωσης.

 

Εδαφος και λύση

 

Το περιουσιακό ήταν από το 1974 το κυρίαρχο ζήτημα στην προσπάθεια λύσης του Κυπριακού. Από το 1975 ο πρωθυπουργός Καραμανλής και ο πρόεδρος Μακάριος είχαν συμφωνήσει πως η ιδανική λύση, υπό τις περιστάσεις, ήταν η επιστροφή εδαφών και η χαλαρή ομοσπονδία δύο κρατών. Το όριο που έθεσε τότε η ελληνική πλευρά ήταν το 25%. Ο Ντενκτάς και οι στρατιωτικοί στην Αγκυρα επεδίωκαν να κρατήσουν όλα τα εδάφη, για να είναι το κατεχόμενο τμήμα οικονομικά βιώσιμο. Γι' αυτό και ουδέποτε, μέχρι το 2004, άνοιξαν τα χαρτιά τους σχετικά με το ποσοστό εδάφους που ήταν διατεθειμένοι να επιστρέψουν.

 

Σήμερα, η τουρκική πλευρά βρίσκεται πολύ κοντά στην υλοποίηση του στόχου που έθεσε το 1974: διχοτόμηση της Κύπρου με τη διατήρηση όλων των εδαφών. Με τον ρυθμό που οικοδομούνται τα κατεχόμενα, το εδαφικό θα λυθεί ντέ φάκτο σε μια πενταετία. Μόνο μια γρήγορη λύση μετά το 2004 θα μπορούσε ν' αναχαιτίσει το ξεπούλημα της ελληνοκυπριακής γης. Η ελληνοκυπριακή πλευρά επιδιώκει επαναδιαπραγμάτευση όλων των πτυχών του Κυπριακού, σε μια διαδικασία που θα πάρει πολλά χρόνια, με αφετηρία τη συμφωνία της 8ης Ιουλίου.

 

Το κώλυμα

 

Η παραδοχή του υπουργού Εξωτερικών της Κύπρου, ότι σε μερικά χρόνια δεν θα υπάρχουν περιουσίες προς αποκατάσταση, έγινε προς στήριξη της θέσης της κυπριακής κυβέρνησης ότι θα πρέπει να επιβληθεί μορατόριουμ στην ανάπτυξή τους, μέχρι τη λύση. Αυτό είναι και το πιο σοβαρό κώλυμα για την έναρξη των εργασιών των τεχνικών επιτροπών, που, όπως προβλέπεται από τη συμφωνία της 8ης Ιουλίου, θα επεξεργαστούν τις διάφορες πτυχές του Κυπριακού.

 

Συγκεκριμένα, η ελληνοκυπριακή πλευρά επιδιώκει να εντάξει το ζήτημα των περιουσιών στα θέματα καθημερινότητας, δηλαδή μεταξύ αυτών που χρίζουν άμεσης αντιμετώπισης. Αντιθέτως, η τουρκοκυπριακή πλευρά εντάσσει το περιουσιακό στα θέματα ουσίας και θα πρέπει ν' αντιμετωπιστεί με τη συνολική επίλυση.

 

Η ηγεσία των Τουρκοκυπρίων δεν θέλει ούτε και μπορεί να αγγίξει αποσπασματικά το περιουσιακό, επιβάλλοντας μορατόριουμ στην ανάπτυξη, διότι μια τέτοια απόφαση θα έχει αρνητικές επιπτώσεις στην οικονομία και θα έχει τεράστιο πολιτικό κόστος. Από την άλλη, η ανάπτυξη, όπως πραγματοποιείται σήμερα, χωρίς υποδομές και με κακές κατασκευές, υπονομεύει το μέλλον της τουριστικής ανάπτυξης. Ηδη υπάρχουν σοβαρότατες επιπτώσεις στο περιβάλλον, ειδικά στις βόρειες ακτές της Κύπρου που έχουν χάσει τη γραφικότητά τους.

Μακάριος Δρουσιώτης

Ελευθεροτυπία

11/04/2007