Σεραφείμ Φυντανίδης
Η από μηχανής Ιστορία θα σώσει την Κύπρο
Ο Σεραφείμ Φυντανίδης είναι ένας από τους πιο πολυταξιδεμένους Έλληνες. Συχνά λέγει στις συνεντεύξεις του πως αισθάνεται πολύ τυχερός που ασχολήθηκε με τη δημοσιογραφία, επειδή του δόθηκε η δυνατότητα να κάνει πολλά ταξίδια σε τέσσερις ηπείρους του πλανήτη. «Παρέα με τρεις φίλους, ένα σαράβαλο, ένα αντίσκηνο, πολλές κονσέρβες, κάναμε 10.000 χιλιόμετρα σε 28 μέρες. Τότε άρχισα να καταλαβαίνω ότι το ταξίδι μπορούσε να μου παραδοθεί». Κάπως έτσι ξεκίνησε η μεγάλη ερωτική σχέση του Σεραφείμ Φυντανίδη με τα ταξίδια. Η σχέση του διευθυντή της «Ελευθεροτυπίας» με τα ταξίδια, αφού καταγράφηκε πρώτα στις σελίδες της εφημερίδας, κυκλοφόρησε στις αρχές του χρόνου σε βιβλίο από τις εκδόσεις Καστανιώτη. Σε εννέα μήνες το βιβλίο πραγματοποίησε εννέα εκδόσεις. Την ερχόμενη Παρασκευή, με πρωτοβουλία του προέδρου του Ιδρύματος Πιερίδη, Δημητράκη Ζ. Πιερίδη, το βιβλίο παρουσιάζεται στη Λευκωσία. Με την ευκαιρία αυτή ο Σ. Φυντανίδης μιλάει στον «Π». Η συνέντευξη προοριζόταν να περιοριστεί στις ταξιδιωτικές του εμπειρίες. Όμως, μοιραία, η συζήτηση περιστράφηκε γύρω από ένα άλλο ταξίδι. Ξεκίνησε με την ιστορία και τη διπλωματία του Κυπριακού και κατέληξε στην απομυθοποίηση της Τουρκίας...
Ποια ήταν η πρώτη σας επαφή με την Κύπρο και τους ανθρώπους της.
Αρχικά την Κύπρο τη γνώρισα στους δρόμους της Αθήνας, όταν ως νεαρός δημοσιογράφος στην εφημερίδα «Εθνος» ζούσα τον ξεσηκωμό των Ελλήνων, υπέρ του αγώνα των Κυπρίων για την Ένωση. Είχα πολλούς Κύπριους συμφοιτητές. Ήταν παιδιά μελετηρά και είχαν πείσμα να κάνουν αυτό που ήθελαν με τον καλύτερο τρόπο.
Και η πρώτη σας επίσκεψη στο νησί;
Ήταν Φεβρουάριος του 1982, μαζί με τον Ανδρέα Παπανδρέου, στο πρώτο ταξίδι Έλληνα πρωθυπουργού στο νησί. Οι Κύπριοι επεφύλαξαν τότε στον Παπανδρέου μια φοβερή υποδοχή. Αυτό που μου έκανε εντύπωση ήταν το τεράστιο πλήθος έξω από το αεροδρόμιο της Λάρνακας, που τότε ήταν μια παράγκα. Από όλα τα συνθήματα ξεχώριζε ένα τεράστιο πανό που έλεγε «Καλώς Ήλθατε», κι από κάτω έγραφε «Μπύρα Carlsberg». Ο Παπανδρέου γέλασε πολύ όταν το είδε.
Φαντάζομαι ότι η Κύπρος του 1982 σας φάνηκε μίζερη.
Όχι, δεν ήταν και τόσο μίζερη. Οι πληγές της εισβολής ήταν εμφανείς, αλλά υπήρχε έντονη οικοδομική δραστηριότητα. Μου έκανε εντύπωση που η Κύπρος δεν το έβαλε κάτω και άρχισε με πείσμα να αναδημιουργείται. Δεν είναι καθόλου τυχαίο το γεγονός ότι αυτή τη στιγμή η Κύπρος έχει ψηλότερο κατά κεφαλήν ΑΕΠ από ότι η Ελλάδα. Είναι από τις πιο πλούσιες και πιο συγκροτημένες χώρες της Ε.Ε., γι αυτό και έγινε τόσο εύκολα δεχτή ως πλήρες μέλος.
Υπάρχει κάτι που σας ενοχλεί στην Κύπρο;
Θα πρέπει θα δοθεί βάρος και στον πολιτισμό και την πνευματικότητα. Τα φαγάδικα υπερτερούν κατά πολύ των πολιτιστικών κέντρων. Στον τομέα αυτό η Κύπρος έχει ακόμη δρόμο να διανύσει. Όμως περισσότερο με ενοχλεί η διαίρεση του νησιού. Προσωπικά δεν μπορώ να υποφέρω να βλέπω στον Πενταδάκτυλο την τουρκική σημαία.
Πώς εκτιμάτε ότι θα εξελιχθούν τα πράγματα;
Με τις εξελίξεις που υπήρξαν τελευταία πιστεύω πως η ζωή θα επιβάλει λύσεις. Πριν μερικά χρόνια ήταν αδιανόητο να σκεφτεί κανείς ότι θα άνοιγαν τα οδοφράγματα και θα υπήρχε ανθρώπινη επικοινωνία. Η δική μου η διαίσθηση λέγει πως η προοπτική θα είναι θετική για την Κύπρο. Καμιά φορά η ζωή δημιουργεί εξελίξεις που δεν μπορεί καν να τις φανταστεί κανείς. Ποιος θα το έλεγε ότι θα γκρεμιζόταν το τείχος στο Βερολίνο ή θα κατέρρεε η Σοβιετική Ένωση;
Ωστόσο το δικό μας τείχος εξακολουθεί να αντιστέκεται.
Η δική μου η εκτίμηση είναι ότι δεν μπορεί να υπάρξει δρόμος επιστροφής. Θα συμβεί αυτό που λέμε η από μηχανής Ιστορία. Μερικοί νομίζουν ότι η ατμομηχανή είναι που έλκει τα βαγόνια, ενώ στην πραγματικότητα είναι τα βαγόνια που σπρώχνουν από πίσω. Κάπως έτσι φαντάζομαι ότι θα εξελιχθούν τα πράγματα και στην Κύπρο.
Δε διαπιστώνετε και μια φοβία προς τη λύση;
Η οποιαδήποτε λύση θα έχει κόστος. Αυτό το κόστος φοβίζει τους Ελληνοκύπριους και εμάς εδώ στην Αθήνα. Όμως, η κατάσταση δεν μπορεί να συνεχίσει έτσι επ’ άπειρον. Βέβαια πολλά θα εξαρτηθούν και από τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή που είναι ένα καζάνι που βράζει. Η Κύπρος είναι πάρα πολύ κοντά για να μείνει ανεπηρέαστη. Έχω μια αίσθηση περίεργη ότι η ατμομηχανή της Ιστορίας θα σπρώχνει προς τη θετική πλευρά.
Δεν εξαρτάται η λύση περισσότερο από τις εξελίξεις στην Τουρκία, παρά από τη Μέση Ανατολή;
Ασφαλώς, αλλά οι εξελίξεις στην Τουρκία θα επηρεαστούν και από του τι θα συμβεί στη Μέση Ανατολή. Στην Τουρκία υπάρχει σήμερα μια μεγάλη διάσταση απόψεων ανάμεσα στην πολιτική ηγεσία και στους στρατιωτικούς. Μην κοιτάτε τι λένε προς τα έξω. Ξέρω πάρα πολύ καλά πόσο η πολιτική ηγεσία σπρώχνει προς λύσεις συμβατές με τα συμβαίνοντα στην Ε.Ε. και πόσο σθεναρά ανθίσταται το στρατιωτικό κατεστημένο. Και δε μιλάμε για μια μικρή ομάδα στρατιωτικών που ελέγχει την κατάσταση. Πρόκειται για ένα ολόκληρο οικονομικό σύστημα, με τεράστιες εξουσίες, οι οποίες αμφισβητούνται.
Ωστόσο, αυτό το σύστημα δείχνει σημάδια φθοράς. Σήμερα δεν είναι πιο ευάλωτο από ότι στο παρελθόν;
Είναι πιο ευάλωτο διότι έχασε η χώρα την προνομιούχα θέση που είχε προηγούμενα. Όσο υπήρχε η Σοβιετική Ένωση η Τουρκία πρόβαλλε σαν η ασπίδα της Δύσης. Σήμερα όλα αυτά έχουν ανατραπεί.
Πάντως, πριν μερικά χρόνια τη θαυμάζαμε την Τουρκία για την αποτελεσματικότητα της πολιτικής της.
Συμφωνώ μαζί σας ότι η σοφία της τουρκικής πολιτικής ήταν ένας μεγάλος μύθος. Στο βιβλίο που θα παρουσιάσουμε την ερχόμενη Παρασκευή στην Κύπρο, (με την ευκαιρία ευχαριστώ τον κ. Δημητράκη Πιερίδη που ανέλαβε την πρωτοβουλία) στο κεφάλαιο που αναφέρομαι στην Τουρκία και γράφτηκε το 1987, φαίνεται ότι παρασύρθηκα και εγώ από αυτό το μύθο. Έλεγα τι καλά που τα καταφέρνουν οι Τούρκοι...
Σήμερα τι θα γράφετε;
Δεν θα το έγραφα έτσι. Σήμερα η Τουρκία είναι μια χώρα πολύ απομονωμένη. Όταν πηγαίνω στην Τουρκία αισθάνομαι ένας πάρα πολύ πλούσιος και ελεύθερος άνθρωπος. Όταν πήγα εκεί για πρώτη φορά το 1983 έδινες δύο ελληνικές δραχμές για να αγοράσεις μια λίρα Τουρκίας. Σήμερα σου δίνουνε δύο εκατομμύρια λίρες για ένα Ευρώ.
Τους Τούρκους ως λαό πώς τους βλέπετε;
Σε αντίθεση με τους Έλληνες οι Τούρκοι είναι λαός υπομονετικός και μοιρολατρικός που βρίσκεται σε ύπνωση. Αλλά όταν ξυπνήσει γίνεται επικίνδυνος. Στην Αθήνα έγινε ένας σεισμός με 24 νεκρούς και χάλασε ο κόσμος. Εκεί σκοτώθηκαν 50.000 άνθρωποι, οι σεισμόπληκτοι ζουν ακόμη στις σκηνές και δεν μίλησε κανένας. Τα αποδίδουν στον Αλλάχ και ζουν αδιαμαρτύρητα στη μιζέρια τους. Εδώ πετάμε αυγά και πορτοκάλια στους πολιτικούς και στους αστυνομικούς και δεν γίνεται τίποτα. Ποιος τολμά στην Τουρκία να κάνει κάτι τέτοιο…
Πολλοί λένε ότι μοιάζουμε με τους Τούρκους.
Έχουμε τεράστιες διαφορές σε ό,τι αφορά τις πολιτικές ελευθερίες, αλλά έχουμε και πολλά κοινά σημεία. Ζούμε στην ίδια γειτονιά του πλανήτη και έχουμε αλληλοεπιδράσεις ο ένας από τον άλλο στο φαγητό, στο τραγούδι και στη συμπεριφορά μας. Μάλιστα οι δυτικοί μας ειρωνεύονται. Οι Έλληνες, λένε, είναι Τούρκοι που νομίζουν ότι είναι Ιταλοί...
Μακάριος Δρουσιώτης
Πολίτης
23/11/2003