Μακαριος Δρουσιώτης

Η αναφορά του υπουργού Παιδείας Αντρέα Δημητρίου, σε εγκύκλιό του προς τα σχολεία με αφορμή την ονομαστική εορτή του Μακαρίου, ότι τις διακοινοτικές συγκρούσεις στην Κύπρο "προκάλεσαν παράνομες και εξτρεμιστικές ελληνοκυπριακές και τουρκοκυπριακές οργανώσεις", προκάλεσε άλλο ένα γύρο αντιπαραθέσεων για την ιστορία και τη διδασκαλία της. Από όλες τις αντιδράσεις, η πιο ενδιαφέρουσα είναι εκείνη της οργάνωσης των καθηγητών, ΟΕΛΜΕΚ, η οποία εξέδωσε δική της εγκύκλιο και την έστειλε στα σχολεία, για να αποκαταστήσει, όπως δήλωσε η πρόεδρος της Ελένη Σεμελίδου, την "ιστορική αλήθεια".

 

Σύμφωνα με την ΟΕΛΜΕΚ τα γεγονότα του 1963-64 εξελίχθηκαν ως ακολούθως:

1. Η Τουρκία "εξόπλισε την εξτρεμιστική οργάνωση των Τ/Κ, ΤΜΤ, η οποία έθεσε κάτω από τον πλήρη έλεγχό της την τ/κ κοινότητα".
2. Στις 20/12/1963 οι Τουρκοκύπριοι "επιχείρησαν να καταλάβουν στρατηγικά σημεία σε όλη την Κύπρο για τη μεθόδευση της διχοτόμησης".
3. Με "παρέμβαση του ΟΗΕ τερματίστηκαν οι διακοινοτικές συγκρούσεις μεταξύ των νόμιμων αρχών της Κυπριακής Δημοκρατίας και της ΤΜΤ".
4. Οι συγκρούσεις "οδήγησαν στην αποχώρηση των Τ/Κ από όλα τα όργανα και τους θεσμούς της Κυπριακής Δημοκρατίας και τον αυτοεγκλωβισμό των Τ/Κ σε θύλακες".

Η ΟΕΛΜΕΚ επιρρίπτει το 100% της ευθύνης για ό,τι έχει συμβεί στην Κύπρο, από το 1960 μέχρι το 1964, στην άλλη πλευρά. Η ηγεσία των Ελληνοκυπρίων ήταν, κατά την ΟΕΛΜΕΚ, το απόλυτο θύμα της δολιότητας των Τούρκων και των ξένων δυνάμεων. Πόσο αληθινή είναι όμως η "ιστορική αλήθεια" της ΟΕΛΜΕΚ; Ας εξετάσουμε έναν προς έναν τους τέσσερις σταθμούς που περιγράφει η οργάνωση των καθηγητών, για να δούμε πόσο ταιριάζουν με τα πραγματικά γεγονότα:

 

1. Οι παρακρατικές οργανώσεις

 

Είναι, πράγματι, γεγονός ότι η Τουρκία εξόπλισε την ΤΜΤ και συνέχιζε να το κάνει και μετά την υπογραφή των συμφωνιών, το 1959. Η ύπαρξη της ΤΜΤ και ο εξοπλισμός των Τουρκοκυπρίων είναι μόνο η μισή αλήθεια της ιστορίας. Σύμφωνα με την άλλη μισή που αποσιωπάται οι Ελληνοκύπριοι εθνικιστές ίδρυσαν όχι μία, αλλά 15 τουλάχιστον οργανώσεις. (Η λίστα με όλα τα ονόματα σε διπλανή στήλη).

 

Μερικές από τις οργανώσεις αυτές ήταν ολιγομελείς, άλλες αποδείχθηκαν φαιδρές και ορισμένες δραστηριοποιήθηκαν μόνο με τη ρήξη φυλλαδίων. Όμως, τουλάχιστον έξι από αυτές ανέπτυξαν πολύ σοβαρή τρομοκρατική δράση, περιλαμβανομένων φόνων και εκβιασμών, αρχικά εναντίον των Ελληνοκυπρίων και το 1963 -64 εναντίον Τουρκοκυπρίων.

 

Όλες ανεξαίρετα οι οργανώσεις διακήρυξαν σαν σκοπό τους τον αγώνα για την Ένωση. ΚΑΜΙΑ από τις οργανώσεις αυτές δε διακήρυξε πίστη στην Κυπριακή Δημοκρατία (Κ.Δ.), την οποία αναγνώριζαν μόνο σαν σταθμό προς την Ένωση. Αυτή ήταν και η θέση του Μακαρίου. "Ουδ' επί στιγμήν όμως επίστευσα ότι αι Συμφωνίαι θα απετέλουν μόνιμον καθεστώς", ανέφερε σε γράμμα του προς τον Γ. Παπανδρέου (1/3/1964).

 

Όπλα στην Κύπρο έστειλε την ίδια περίοδο και το ελληνικό βαθύ κράτος, που είχε για ηγέτες του τους μετέπειτα δικτάτορες Γεώργιο Παπαδόπουλο και Δημήτριο Ιωαννίδη. Ο Παπαδόπουλος επισκέφθηκε μυστικά την Κύπρο τουλάχιστον δύο φορές με σκοπό την ίδρυση και τον εξοπλισμό παράνομων οργανώσεων. Ο Παπαδόπουλος συμφώνησε με τον Γιωρκάτζη να εξοπλίσει την Εθνική Οργάνωση Κυπρίων (Γνωστή σαν Οργάνωση ή Ακρίτας), εν αγνοία της ελληνικής κυβέρνησης. Κατά τη μυστική αποστολή του στην Κύπρο ο Παπαδόπουλος είχε επαφές και με τον Βάσο Λυσσαρίδη, ο οποίος υπήρξε αρχηγός ενόπλων ομάδων το 1963. Ο Δ. Ιωαννίδης, ο οποίος υπηρετούσε τότε στην ΕΛΔΥΚ, ήταν ο στρατιωτικός καθοδηγητής της Οργάνωσης, ενώ εξόπλισε και τους λόχους του Ν. Σαμψών, οι οποίοι έδρασαν ανεξάρτητα από την Οργάνωση.

 

Όλα αυτά είναι πια επιστημονικά τεκμηριωμένα, ενώ τα παραδέχθηκε ο Μακάριος στην επιστολή του προς τον Γ. Παπανδρέου: "Διαθέτομεν μίαν δυναμικήν Οργάνωσιν, την οποίας τα εκπαιδευθέντα μέλη ανέρχονται εις πέραν των 5.000 άνδρες". Στην ίδια επιστολή γράφει πως χρησιμοποιήθηκε η πείρα των Ελλήνων αξιωματικών της ΕΛΔΥΚ (με πρώτο και καλύτερο το Δ. Ιωαννίδη), καθώς και στον "εφοδιασμό δι' υλικού εξ Ελλάδος" (με συντονιστή τον Γ. Παπαδόπουλο).

 

2. Ποιος ξεκίνησε

 

Η ΟΕΛΜΕΚ αναφέρει ότι στις 20 Δεκεμβρίου οι Τούρκοι επιχείρησαν να καταλάβουν στρατηγικά σημεία σε όλη την Κύπρο για να επιφέρουν τη διχοτόμηση. Τέτοια πληροφορία πρώτη φορά δημοσιεύεται. Η 20ή Δεκεμβρίου 1963 ήταν μια μέρα σαν όλες τις άλλες της εποχής!

 

Οι συγκρούσεις ξέσπασαν στις 23 Δεκεμβρίου, αφού προηγήθηκε ένα περιστατικό τα χαράματα της 21ης Δεκεμβρίου. Η ΤΜΤ δεν ανέλαβε πρωτοβουλία για να προκαλέσει τη σύγκρουση, όχι επειδή δεν το επιδίωκε, αλλά διότι οι Τούρκοι εκτιμούσαν πως οι Ελληνοκύπριοι ήταν τόσο επιπόλαιοι που θα τα έκαναν όλα γι' αυτούς. (Υπάρχει πληθώρα αναφορών σε πρωτογενείς πηγές).

 

Για την ακρίβεια κανένας δεν ανέλαβε στρατιωτική πρωτοβουλία το 1963. Όλα ξεκίνησαν από ένα τυχαίο περιστατικό και ξέφυγε από τον έλεγχο, λόγω του φορτισμένου πολιτικού κλίματος. Η αλήθεια είναι ότι ο Μακάριος δεν πίστεψε στην ανεξαρτησία και είχε πρόθεση να καταργήσει την Κ. Δ. πριν ριζώσει το ανεξάρτητο κράτος και να καταστεί η Ένωση ανέφικτη. "Σκοπός μας, κύριε Πρόεδρε, είναι η κατάργησις των Συμφωνιών Ζυρίχης και Λονδίνου", έγραφε με πλήρη ειλικρίνεια ο Μακάριος στον Γ. Παπανδρέου.

 

Η καταγγελία των Συμφωνιών, δηλαδή η διάλυση της Κ. Δ., συζητείτο πριν καν ανακηρυχθεί το κυπριακό κράτος. Όπως πληροφορούμαστε από σημείωμα της ελληνικής ΚΥΠ που ήταν παρούσα στην Κύπρο πριν από την ανακήρυξη της Δημοκρατίας (όπως βεβαίως και η ΜΙΤ), στις 26 Μαΐου του '60 ο Μακάριος μάζεψε τους τομεάρχες και αποπειράθηκε να επανιδρύσει την ΕΟΚΑ, με σκοπό να καταγγείλει τις συμφωνίες πριν την επίσημη ανακήρυξη της Κ.Δ.. Τελικά, δεν το αποτόλμησε φοβούμενος τις επιπτώσεις. Όμως ουδέποτε το έβγαλε αυτό από το μυαλό του. "Είναι ο υπογράψας τας Συμφωνίας αυτάς (...) ουδ' επί στιγμήν όμως επίστευσα ότι αι Συμφωνία θα αποτέλουν μόνιμον καθεστώς", έγραφε ο Μακάριος. Οι Τούρκοι ανίχνευσαν τις προθέσεις του, εξοπλίστηκαν, σχεδίασαν τη στρατηγική τους για τη διχοτόμηση, τον προβοκάραν όσο μπορούσαν και τον περίμεναν να κάνει εκείνος το λάθος βήμα.

 

Ο Μακάριος πρότεινε το 1963 την τροποποίηση του Συντάγματος με τη δικαιολογία ότι δεν ήταν λειτουργικό. Παρά τα προβλήματα που όντως υπήρχαν, η μη λειτουργικότητα ήταν το πρόσχημα για να καταργήσει τις Συμφωνίες, να διαλύσει την Κ.Δ. και να επιφέρει την Ένωση. Χάραξε στρατηγική και έκανε συμμαχίες με τα ακραία εθνικιστικά στοιχεία του ελληνικού στρατού, εν αγνοία της ελληνικής κυβέρνησης.

 

Στο περιβόητο σχέδιο Ακρίτας που περιγράφει τη στρατηγική κατάργησης των συμφωνιών, υπάρχει και η εξής περικοπή:

"Εν περιπτώσει γενικωτέρας και γενικεύσεως της συγκρούσεως πρέπει να είμεθα έτοιμοι να προχωρήσωμεν αμέσως εις τας ενεργείας από α - δ περιλαμβανομένης και της αμέσου κηρύξεως της Ενώσεως". Οι ενέργειες α-δ είναι τα τέσσερα στάδια ενός σχεδίου που επινόησε ο Μακάριος για να καταργήσει το Σύνταγμα. Το σχέδιο αυτό που φέρει τον τίτλο "Σχέδιο Μακαρίου" το περιέγραψε σε ένα "Άκρως Απόρρητο" έγγραφό του, ο αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων της Ελλάδας, Ι. Πιπιλής (δες φωτοτυπία):

 

"α. 1ον Στάδιον: Προσβολή των αρνητικών Σημείων του Συντ/τος.

β. 2ον Στάδιον: Καταγγελία της Συνθήκης εγγυήσεως.

γ. 3ον Στάδιον: Αυτοδιάθεσις

δ. 4ον Στάδιον: Υποβολή αιτήσεως προς την Ελλην. Κυβέρνησιν εάν δέχεται την ΚΥΠΡOΝ να ενωθή μετά του λοιπού Ελληνικού Κορμού".

 

 

 

Το έγγραφο Πιπιλή έχει ημερομηνία 6 Δεκεμβρίου, όμως το "σχέδιο Μακαρίου" είχε προηγηθεί πολλών μηνών των συγκρούσεων. Άρχισε να εφαρμόζεται από τις 30 Νοεμβρίου, όταν υπέβαλε τις εισηγήσεις για δήθεν τροποποίηση του Συντάγματος, ενώ οι συγκρούσεις άρχισαν τα Χριστούγεννα του 1963.

 

Συνεπώς, δεν είναι αληθής ο ισχυρισμός που αποτελεί πάγια θέση της ελληνοκυπριακής πλευράς ότι οι Τουρκοκύπριοι στασίασαν κατά της Κ. Δ. Την πρωτοβουλία των κινήσεων για διάλυση της Κ. Δ. την είχε ευθύς εξαρχής ο Μακάριος.

 

3. Ποιος τους σταμάτησε

 

Η ΟΕΛΜΕΚ αποδίδει τον τερματισμό των συγκρούσεων σε... επέμβαση του ΟΗΕ. Δεν υπήρχε το 1963 ο ΟΗΕ στην Κύπρο! Η Ουνφικύπ αφίχθη τον Μάρτιο του 1964, αφού οι συγκρούσεις είχαν ήδη κοπάσει και ο διαχωρισμός είχε επιτευχθεί.

 

Αν και το "σχέδιο Μακαρίου" προέβλεπε αντίσταση με τη βοήθεια εθελοντών από την Ελλάδα και από αραβικά κράτη (!) αυτός που επενέβη ήταν οι Βρετανοί από τις βάσεις (δες φωτό), ύστερα από αγωνιώδη έκκληση του Μακαρίου, λόγω του κινδύνου τουρκικής εισβολής. Οι Βρετανοί ανέλαβαν την εσωτερική ασφάλεια και παρατάχθηκαν μεταξύ των δύο πλευρών. Μόλις η κατάσταση σταθεροποιήθηκε ο Μακάριος αποπειράθηκε να εφαρμόσει το δεύτερο στάδιο του σχεδίου του, καταγγέλλοντας τις Συνθήκες Εγγυήσεως και Συμμαχίας, αποστέλλοντας επιστολές στα κράτη μέλη του ΟΗΕ. Όταν οι Βρετανοί τον προειδοποίησαν ότι θα αποσύρονταν στις βάσεις, ανακάλεσε τις επιστολές και έκανε δήλωση ότι επρόκειτο για... παρεξήγηση.

 

 

Οι συγκρούσεις δεν ήταν μεταξύ της ΤΜΤ και των νόμιμων αρχών της Κ. Δ., αλλά μεταξύ της ΤΜΤ και των αντίστοιχων ελληνοκυπριακών οργανώσεων (Γιωρκάτζη, Σαμψών, Λυσσαρίδη). Δεν υπάρχει στο Σύνταγμα της Κ. Δ. καμιά αναφορά σε ιδιωτικούς στρατούς, ούτε η σύγκρουση γινόταν στο όνομα της Κ. Δ. Αυτό που συγκρούστηκε ήταν ο ελληνικός με τον τουρκικό εθνικισμό με στόχο αφενός την ένωση και αφετέρου τη διχοτόμηση και κατέληξε στο μέσο όρο: στο ντε φάκτο διαμελισμό της Κύπρου.

 

4. Αποσύρθηκαν ή εκδιώχθηκαν;

 

Στο τέταρτο σημείο της "ιστορικής αλήθειας" της ΟΕΛΜΕΚ αναφέρεται ότι οι Τουρκοκύπριοι αποσύρθηκαν από την Κ. Δ. βάσει σχεδίου. Και πάλι πρόκειται για τη μισή αλήθεια. Η ηγεσία των Τουρκοκυπρίων, κτίζοντας στα απανωτά λάθη του Μακαρίου και της λοιπής ηγεσίας, πίεσε τους Τουρκοκύπριους να φύγουν από τα σπίτια τους και να εγκαταλείψουν τις δουλειές τους. Όμως, δεν ήταν όλοι πρόθυμοι να εγκαταλείψουν τις περιουσίες τους, να αποκοπούν από τις ρίζες τους και να ζήσουν σε συνθήκες εξαθλίωσης σε καταυλισμούς.

 

Σύμφωνα με το υπόλοιπο μισό της αλήθειας κανένας δεν προσπάθησε να τους συγκρατήσει. Αντίθετα, τους εξώθησαν να φύγουν διά του φόβου. Συνολικά 230 Τουρκοκύπριοι - πολίτες και όχι μάχιμοι της ΤΜΤ - χάθηκαν. Είναι αυτοί που βρίσκονται σήμερα στα πηγάδια. Μια ματιά στη λίστα των αγνοουμένων του 1963-64 καταδεικνύει ότι εξαφανίστηκαν από αστυνομικούς σταθμούς, στις φυλακές, στο νοσοκομείο, σε αγρούς και σε διάφορους δρόμους. Κανονικές απαγωγές και εκτελέσεις των πρώτων τυχόντων.

 

Την ίδια τύχη είχαν και οι περιουσίες τους. Σύμφωνα με έρευνα που έκαναν τα Η.Ε. και καταγράφεται σε έκθεση του γενικού γραμματέα (10/9/64, S5950, παρ. 180), σε 103 τουρκοκυπριακά ή μεικτά χωριά κατεδαφίστηκαν 527 σπίτια και άλλα 2.000 λεηλατήθηκαν (υπάρχοντα, πόρτες, παράθυρα, κεραμίδια). Ποτέ κανένας δε διαμαρτυρήθηκε, ούτε διαχώρισε τη θέση του...

 

Ιστορική αλήθεια ή εθνική τύφλα;

 

Η εγκύκλιος της ΟΕΛΜΕΚ βρίθει τέτοιων ανακριβειών που υποδηλώνει άγνοια και διαστρέβλωση γεγονότων που έχουν ξεκαθαρίσει εδώ και δεκαετίες. Η ερμηνεία ιστορικών γεγονότων είναι από τη φύση της υποκειμενική. Ωστόσο, αυτός που διατυπώνει έντιμη άποψη πρέπει να τη στηρίζει σε πραγματικά γεγονότα. Η στρέβλωση, η απόκρυψη και η κατασκευή γεγονότων, με σκοπό τη διατύπωση θέσεων που εξυπηρετούν πολιτικές σκοπιμότητες και ιδεολογήματα ονομάζεται προπαγάνδα.

 

Στην προκειμένη περίπτωση η "ιστορική αλήθεια" της ΟΕΛΜΕΚ είναι εξόφθαλμη προπαγάνδα που δυστυχώς διδάσκεται στα σχολεία για δεκαετίες και έχει διαμορφώσει στρεβλή ιστορική συνείδηση σε ολόκληρες γενιές. Η Ιστορία αντί εργαλείο για προβληματισμό και παραδειγματισμό χρησιμοποιείται από το εκπαιδευτικό σύστημα σαν βιομηχανία παραγωγής φόβου και μισαλλοδοξίας. Οι ιστορικοί μας μύθοι έγιναν μέρος των "ιερών και των οσίων" μας, που όποιος τους αμφισβητήσει "εξυπηρετεί τους Τούρκους" και "υποσκάπτει" την εθνική υπόθεση. Στην πραγματικότητα τίποτα δεν έχει υπονομεύσει περισσότερο την "εθνική υπόθεση" από την εθνική μας τύφλωση...

 

Ο Μακάριος στο απυρόβλητο

 

Η κριτική που θα έπρεπε να γίνει στον Υπουργό Παιδείας είναι ότι εξαίρεσε τον Μακάριο από όλα αυτά και τον παρουσίασε σαν θύμα των εθνικιστικών οργανώσεων. Η πραγματικότητα είναι ότι ο Μακάριος ήταν ο δημιουργός και ο κύριος πρωταγωνιστής των εξελίξεων που οδήγησαν στην κατάρρευση της Κ. Δ. ως ενιαίου δικοινοτικού κράτους.

 

Ο Αντρέας Δημητρίου στη συζήτηση που ακολούθησε προβληματίστηκε δημόσια γιατί πρέπει να εκδίδονται εγκύκλιοι στην ονομαστική εορτή του Μακαρίου και είπε πως και αυτός, όπως όλοι οι ηγέτες, πρέπει να είναι υπό κρίση.

 

 

4 χρόνια, 15 οργανώσεις

 

Ο κατάλογος οργανώσεων που έδρασαν στην ελληνοκυπριακή κοινότητα από το 1959 μέχρι το 1963 έχει ως ακολούθως:

 

1. ΜΕΑΚ: Μέτωπον Αλληλεγγύης Ελλήνων Κυπρίων

2. ΚΕΜ: Κυπριακόν Ενωτικόν Μέτωπον

3. Κ.Σ.Δ.: Κύπρος Σκλάβα Διχοτομημένη

4. ΕΜΕΑΚ: Ενιαίον Μέτωπον Αντιμετωπίσεως Εθνικού Κινδύνου

5. ΕΚΑΣ: Ελληνικός Κυπριακός Απελευθερωτικός Στρατός

6. ΝΟΕΜ: Νέα Οργάνωσις Ελλήνων Μαχητών

7. ΕΜΑ: Ενιαίον Μέτωπον Αγωνιστών.

8. ΑΕΝ: Άλκιμος Εθνική Νεολαία

9. ΠΕΣ: Παγκύπριος Εθνικός Συναγερμός

10. ΟΠΕΚ: Οργάνωση Προστασίας Ελλήνων Κυπρίων

11. ΕΠΕ: Εθνική Πνευματική Εστία

12. ΑΣΕΝ: Αντικομμουνιστικός Σύνδεσμος Εθνικής Νεολαίας

13. ΕΟΚ: Εθνική Οργάνωση Κυπρίων (γνωστή και ως Ακρίτας)

14. Λόχοι Νίκου Σαμψών

15. Ομάδες Βάσου Λυσσαρίδη

Μακάριος Δρουσιώτης

Πολίτης

25/01/2009