Μακαριος Δρουσιώτης

Τί κρύβεται πίσω από την εμμονή Ντενκτάς για ανταλλαγή περιουσίων και τι πιθανότητες υπάρχουν να αρχίσουν στο Ψευδοκράτος δίκες για τα θέματα ιδιοκτησίας, όπως επιμένει ο τουρκοκύπριος ηγέτης; Έγκυρες πληροφορίες του «Πολίτη» καταδεικνύουν ότι οι προσπάθειες του Ντενκτάς μάλλον πέφτουν στο κενό.

 

Η προϊστορία

 

Τα επιχειρήματα της Τουρκίας ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου στο Σταρσβούργο προσέκρουσαν σε δύο θεμελιώδη ζητήματα.

Πρόσφατα η τουρκοκυπριακή εφημερίδα «Γενί Ντουζέν» δημοσίευσε στην πρώτη της σελίδα έναν «τίτλο ιδιοκτησίας» που εξέδωσε το καθεστώς στο βορρά, στο όνομα του Ραούφ Ντενκτάς, για τη Νήσο των Εχιδνών. Πρόκειται για ένα νησάκι ανοιχτά της Κερύνειας, έκτασης 26 στρεμμάτων, αξίας πολλών εκατομμυρίων λιρών. Ο Ραούφ Ντενκτάς έκτισε στο νησάκι διώροφη έπαυλη, που αποτελείται από πέντε υπνοδωμάτια, τραπεζαρία, καθιστικό, κουζίνα, δύο μπάνια, δύο αποχωρητήρια, κελάρι, γκαράζ, βεράντα και πισίνα. Το «νησάκι του Ντενκτάς», όπως το αποκαλούν στα κατεχόμενα, χαρακτηρίσθηκε στρατιωτική περιοχή, κλειστή για το κοινό.

 

Ο Ντενκτάς ήταν από τους πρώτους που πήρε τίτλο ιδιοκτησίας, το 1986, όταν το καθεστώς του, ενεργώντας παράνομα, άρχισε να μοιράζει τις περιουσίες των Ελληνοκυπρίων που βρίσκονταν υπό την κατοχή του τουρκικού στρατού. Εκτός από τη νήσο των Εχιδνών παραχωρήθηκαν δεκάδες στρέμματα γης στη σύζυγο του Αϊντίν, στο Μπέλα Πάις, στη βόρεια πλαγιά του Πενταδάκτυλου, σε μια περιοχή που συνδυάζει βουνό και θάλασσα και θεωρείται από τις ωραιότερες της Κύπρου. Σύμφωνα με τις αποκαλύψεις του τουρκοκυπριακού τύπου, ο Σαλίχ Μπογιατζί πεθερός του υιού Ντενκτάς, Σερτάρ, κατέχει 705 στρέμματα ελληνοκυπριακής γης στα κατεχόμενα χωριά Καπούτι, Χρυσηλιού και Κυρά. Πρόκειται για μια έκταση μεγέθους 233 ποδοσφαιρικών γηπέδων ή 1500 οικοπέδων. Ο Μπογιατζί ήταν ο ιδιοκτήτης μιας από τις τράπεζες που έχουν καταρρεύσει, κατηγορήθηκε για διαφθορά και καταδικάστηκε σε ποινή φυλάκισης, αλλά το καθεστώς του έδωσε χάρη. Είναι από τους μεγαλύτερους πολέμιους της λύσης του Κυπριακού.

 

Εκτός από το συγγενολόι του, ο Ντενκτάς παραχώρησε γη και επαύλεις σε Τούρκους αξιωματικούς, διπλωμάτες και άλλα στελέχη του πολιτικού συστήματος που στηρίζουν την πολιτική του. Σε ένα χωριό, δυτικά της Κερύνειας, έχουν οικοδομήσει επαύλεις τα γεράκια των γερακιών, όπως τους αποκαλούν οι Τουρκοκύπριοι. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνεται ο υπουργός αρμόδιος για κυπριακές υποθέσεις στην κυβέρνηση Ετζεβίτ, Σουκρού Γκιουρέλ, ο σκληροπυρηνικός σύμβουλος του Ντενκτάς Μουμτάζ Σοϊζάλ, ο επίσης σύμβουλος του Ερόλ Μανισαλί, ο πρώην πρέσβης της Τουρκίας στην κατεχόμενη Λευκωσία και πρώην βουλευτής με το κόμμα του Ετζεβίτ Ερτουγκλούρ Κιουμτσιούογλου και άλλοι.

 

Επίσης, ελληνοκυπριακές περιουσίες δόθηκαν σε Τούρκους αξιωματικούς που είχαν υπηρετήσει στην ΤΜΤ τη δεκαετία του ‘50 και του ’60 ή υπήρξαν υψηλόβαθμα στελέχη του στρατού κατοχής. Ακόμη πολιτικοί και παράγοντες του ψευδοκράτους βρέθηκαν από τη μια στιγμή στην άλλη με τεράστιες περιουσίες. Ο πρωθυπουργός του καθεστώτος Ντερβίς Έρογλου βρέθηκε να κατέχει δύο τεμάχια οικιστικής γης στα βόρεια της Λευκωσίας αξίας εκατοντάδων εκατομμυρίων λιρών Κύπρου. Πολλές περιουσίες, κυρίως στις βόρειες ακτές της Κερύνειας δόθηκαν σε εταιρείες ανάπτυξης γης, που διαπλέκονται με το τουρκικό παρακράτος, προς αξιοποίηση. Χιλιάδες σπίτια και επαύλεις έχουν οικοδομηθεί και πωλούνται σε ξένους σε τιμές μέχρι και πέντε φορές πιο χαμηλές από ό,τι στην ελεύθερη Κύπρο, αφού η γη είναι κλοπιμαία. Σύμφωνα με πρόσφατο δημοσίευα των Τάιμς του Λονδίνου 8.000 βρετανοί πήραν το ρίσκο και απέκτησαν επαύλεις στο βορρά, που ανήκουν σε Ελληνοκύπριους ή οικοδομήθηκαν σε ελληνοκυπριακή γη.

 

Εμπόδιο οι περιουσίες

 

Τουρκοκύπριοι αναλυτές που παρακολουθούν στενά την πολιτική του Ντενκτάς, υποστηρίζουν ότι τα συμφέροντα που έχουν δημιουργηθεί από τη λεηλασία των ελληνοκυπριακών περιουσιών αποτελούν ένα από τα σοβαρότερα εμπόδια στην επίλυση του Κυπριακού. Επίσης, το καθεστώς εμμένει στη μαζική ανταλλαγή περιουσιών, επειδή τρομάζει στο ενδεχόμενο να ανοίξει ο φάκελος της διαχείρισης των περιουσιών, από το 1974 μέχρι σήμερα.

 

Για τους ίδιους λόγους ο Ντενκτάς επιδιώκει τον ενταφιασμό του σχεδίου Ανάν επειδή στο κεφάλαιο των περιουσιών οι ρυθμίσεις που προτείνονται έχουν ως αφετηρία τους τίτλους ιδιοκτησίας της Κυπριακής Δημοκρατίας. Ο Ντενκτάς είναι έξω φρενών με τον Άλβαρο ντε Σότο επειδή, όπως αναφέρει, «λες και είναι δικαστής, απεφάνθη ότι μόνο οι Ελληνοκυπριακοί τίτλοι έχουν ισχύ και όχι οι δικοί μας».

 

Το εμπόδιο

 

Το σχέδιο του Ντενκτάς για μαζική ανταλλαγή περιουσιών προσκρούει στις δύο σημαντικές αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ) για την Κύπρο: Την υπόθεση της Τιτίνας Λοϊζίδου και τη διακρατική προσφυγή της Κύπρου κατά της Τουρκίας. Η Τουρκία αρνούνταν μέχρι τώρα να καταβάλει το ποσό του μισού εκατομμυρίου λιρών στην Τιτίνα Λοϊζίδου, ως αποζημίωση για την απώλεια χρήσης της περιουσίας της, ισχυριζόμενη ότι το πρόβλημα είναι πολιτικό. Όμως, οι πιέσεις που δέχεται η Άγκυρα έγιναν ασφυκτικές και εκτιμάται ότι εντός του Ιουνίου θα υποχρεωθεί να καταβάλει τις αποζημιώσεις.

 

Η Τουρκία κατέβαλε σοβαρές προσπάθειες να έρθει σε συναλλαγή με το Συμβούλιο της Ευρώπης, να καταβάλει τις αποζημιώσεις στην Τιτίνα Λοϊζίδου, αλλά το ΕΔΑΔ να μην προχωρήσει στην εκδίκαση άλλων υποθέσεων. Αντί αυτού εισηγήθηκε τη σύσταση ειδικού δικαστηρίου στην «Τουρκική Δημοκρατία Βορείου Κύπρου», στο οποίο θα προσφεύγουν οι Ελληνοκύπριοι, προτού καταφύγουν στο ΕΔΑΔ. Σύμφωνα με τη διαδικασία που ακολουθείται, προτού γίνει αποδεχτή μια προσφυγή από το ΕΔΑΔ, ο παραπονούμενος θα πρέπει να εξαντλήσει όλα τα ένδικα μέσα στη χώρα του. Οι αιτήσεις των Ελληνοκυπρίων κατά της Τουρκίας γίνονται αυτόματα αποδεχτές επειδή δεν υπάρχει τρόπος να προσφύγουν στα τουρκικά δικαστήρια. Ο Ντενκτάς προσπάθησε να αξιοποιήσει τη μερική άρση των περιορισμών στη διακίνηση και ανακοίνωσε την ψήφιση ειδικού νόμου που θα δίνει το δικαίωμα στους Ελληνοκύπριους να προσφεύγουν στα δικαστήρια του ψευδοκράτους και να διεκδικήσουν αποζημιώσεις για τις περιουσίες τους.

 

Στο Στρασβούργο

 

Το νομοσχέδιο αυτό παρουσιάστηκε από τουρκική αντιπροσωπεία που πήγε την περασμένη εβδομάδα στο Στρασβούργο και είχε επαφές με αξιωματούχους του Συμβουλίου της Ευρώπης και του ΕΔΑΔ. Ωστόσο, από καλά ενημερωμένη πηγή του ΕΔΑΔ, πληροφορούμαστε ότι η προσπάθεια αυτή της Τουρκίας έπεσε στο κενό. Τα επιχειρήματα της Τουρκίας προσέκρουσαν σε δύο θεμελιώδη ζητήματα:

 

1. Τα δικαστήρια στο βορρά υπόκεινται στο σύνταγμα της «ΤΔΒΚ» στο οποίο υπάρχει άρθρο, σύμφωνα με το οποίο οι περιουσίες των Ελληνοκυπρίων έχουν δημευτεί. Το ΕΔΑΔ με τις αποφάσεις του έκρινε ότι η δήμευση των περιουσιών είναι παράνομη. Συνεπώς, τα δικαστήρια αυτά, εκτός του ότι δεν πείθουν για την αντικειμενικότητα τους, λειτουργούν στη βάση ενός συντάγματος που κατάργησε αυθαίρετα το δικαίωμα της περιουσίας των Ελληνοκυπρίων.

 

2. Οι αποζημιώσεις που έχει εκδικάσει το ΕΔΑΔ στην Τιτίνα Λοϊζίδου δεν αφορούν την απώλεια της περιουσίας της, αλλά την αποστέρηση του δικαιώματος της να τη χρησιμοποιεί. Αυτό αντιβαίνει με τις συχνές δηλώσεις του Ντενκτάς, σύμφωνα με τις οποίες οι Ελληνοκύπριοι δεν έχουν κανένα απολύτως δικαίωμα επί των περιουσιών τους στο βορρά. Ύστερα από την αποτυχία της Τουρκίας να περάσει την πολιτική της για παραπομπή των 2.500 υποθέσεων που εκκρεμούν, σε δικαστήρια του ψευδοκράτους, αυτές θα πρέπει να εκδικαστούν. Οι πολιτικές και οι οικονομικές συνέπειες που μακροπρόθεσμα θα υποστεί η Τουρκία θα είναι δυσβάσταχτες.

 

---

 

Θα πληρώσουν την Τιτίνα

 

Ύστερα από τις εξελίξεις αυτές αναμένεται με ενδιαφέρον ο τρόπος που θα χειριστεί η Τουρκία την υπόθεση της Τιτίνας Λοϊζίδου. Η Τουρκία, που μέχρι πρότινος αρνούνταν πεισματικά να καταβάλει τις αποζημιώσεις ισχυριζόμενη ότι το ζήτημα είναι πολιτικό και όχι νομικό, φαίνεται τώρα πρόθυμη να πληρώσει, αλλά με τρόπο που θα μετριάζει τις πολιτικές επιπτώσεις, καταβάλλοντας το επίδικο ποσό μέσω του γενικού γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών και όχι απευθείας στην παραπονούμενη. Ωστόσο, πληρώνοντας τις αποζημιώσεις στην ουσία αποδέχεται την απόφαση του δικαστηρίου και αναγνωρίζει στην Λοϊζίδου και αυτόματα σε όλους τους πρόσφυγες το δικαίωμα ιδιοκτησίας.

Μακάριος Δρουσιώτης

Πολίτης

18/05/2004