Μακαριος Δρουσιώτης

Με άκρως πολιτικά κριτήρια είχε αποφασίσει η Κυπριακή Δημοκρατία να κρατήσει το επικίνδυνο φορτίο από το Ιράν. Η απόφαση λήφθηκε σε σύσκεψη που έγινε στο Προεδρικό Μέγαρο, υπό την προεδρία του Προέδρου Χριστόφια, στις 6 Φεβρουαρίου 2009, τρεις μόλις μέρες μετά που η κυβέρνηση της Κύπρου ενημέρωνε το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών ότι δεν ήταν σε θέση να κρατήσει το φορτίο, λόγω της επικινδυνότητάς του.

 

Όπως έχουμε γράψει κατ' επανάληψη, η αρχική θέση της ΚΔ ήταν να αφήσει το πλοίο Monchegorsk να πάει στη Συρία και η δεύτερη της επιλογή, να επιστρέψει το φορτίο του πίσω στο Ιράν. Μετά από πιέσεις των ΗΠΑ και το διάβημα της ΕΕ, η Κύπρος κατάσχεσε το φορτίο και αποφάσισε να αποταθεί στην Επιτροπή Κυρώσεων κατά του Ιράν του Συμβουλίου Ασφαλείας και να ζητήσει οδηγίες. Η επιστολή ετοιμάστηκε μετά από σύσκεψη που έγινε στο Προεδρικό Μέγαρο στις 2 Φεβρουαρίου και το περιεχόμενό της -το οποίο αποκαλύπτεται σήμερα από τον "Π"- είναι άκρως διαφωτιστικό των προθέσεων της κυπριακής κυβέρνησης.

 

 

Δεν μπορούσαμε

Η επιστολή κατατέθηκε στο Συμβούλιο Ασφαλείας στις 3 Φεβρουαρίου 2009 από τον μόνιμο αντιπρόσωπο της Κύπρου στον ΟΗΕ, Μηνά Χατζημιχαήλ. Το περιεχόμενο της επιστολής επιβεβαιώνει τα όσα είπε ο Μάρκος Κυπριανού στις επαφές που είχε στη Δαμασκό κατά την εκεί επίσκεψή του, για να προετοιμάσει την επίσκεψη Χριστόφια στη Συρία: Ότι δηλαδή η ΚΔ έκανε εκπτώσεις στη νομική ερμηνεία του ψηφίσματος 1747 του ΣΑ, με το οποίο επιβλήθηκαν οι κυρώσεις κατά του Ιράν, με πρόθεση να επιστρέψει το φορτίο. Σε υποσημείωση της επιστολής αναφέρεται συγκεκριμένα ότι η ΚΔ έχει νομική γνωμάτευση ότι το εμπάργκο που επιβλήθηκε στο Ιράν αφορά πυρηνικά και όχι συμβατικά όπλα και άρα το φορτίο του πλοίου Mochegorsk δεν αποτελούσε παραβίαση.

 

Στην επιστολή της προς την Επιτροπή Κυρώσεων, η Κυπριακή Δημοκρατία επισύναψε κατάλογο με τα ευρήματα από τον δειγματοληπτικό έλεγχο που έγινε, ενόσω τα εμπορευματοκιβώτια ήταν φορτωμένα στο πλοίο, και ζήτησε να πληροφορηθεί κατά πόσο το φορτίο παραβίαζε το σχετικό ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας. "Σε περίπτωση καταφατικής απάντησης", αναφέρεται στην επιστολή, "η Κυπριακή Δημοκρατία έχει την πρόθεση να διατάξει το πλοίο να επιστρέψει το φορτίο στο Ιράν, και έχει την άποψη ότι με αυτό τον τρόπο εκπληρώνει τις υποχρεώσεις που υπέχει δυνάμει των σχετικών αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας".

 

Στην αμέσως επόμενη παράγραφο, η ΚΔ αναφέρει πως δεν είναι σε θέση να κρατήσει το φορτίο: "Η Κυπριακή Δημοκρατία δεν έχει τις ικανότητες ή την υποδομή για την αποθήκευση, ασφαλή φύλαξη ή τη διάθεση (απαλλαγή) του υλικού, σε τόσο μεγάλες ποσότητες. Σε περίπτωση που η Επιτροπή υιοθετήσει την άποψη ότι σύμφωνα με το ψήφισμα του ΣΑ δεν είναι επιτρεπτή η επιστροφή του φορτίου στο Ιράν, η Κυπριακή Δημοκρατία ζητεί από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ να θέσει υπό την κατοχή του το εν λόγω υλικό".

 

Η Κύπρος, λοιπόν, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο ήθελε να στείλει το φορτίο πίσω στο Ιράν, κι αν η Επιτροπή Κυρώσεων κατά του Ιράν δεν το επέτρεπε αυτό, δήλωνε αδυναμία να το διαχειριστεί λόγω της επικινδυνότητάς του και ζητούσε από το ΣΑ να το αναλάβει.

 

 

Παρέμβαση της Μόσχας

Η Επιτροπή απάντησε στο ερώτημα της ΚΔ μέσα σε τρεις μέρες, λέγοντας πως:

Το φορτίο παραβίαζε το ψήφισμα, δεν μπορούσε να πάει στη Συρία, ούτε να επιστρέψει στο Ιράν. Η Επιτροπή, χρησιμοποιώντας το ίδιο ακριβώς λεκτικό με το ερώτημα της Κύπρου έδωσε λύση στο ζήτημα της διαχείρισης του επικίνδυνου: "Παρότρυνε" την Κύπρο "να διερευνήσει εναλλακτικές λύσεις για άλλα κράτη μέλη, να τη βοηθήσουν στην αποθήκευση, ασφαλή φύλαξη ή τη διάθεση του υλικού". Ταυτόχρονα ο πρόεδρος της Επιτροπής Κυρώσεων, μόνιμος αντιπρόσωπος της Ιαπωνίας, πρέσβης Tsuneo Nishida, υπέδειξε στον μόνιμο αντιπρόσωπο της Κύπρου στη Νέα Υόρκη, Μηνά Χατζημιχαήλ, να βρει η Κύπρος μια χώρα μέλος της ΕΕ να παραδώσει το φορτίο. Ήταν τότε που υποβλήθηκε η πρόταση από τη Γερμανία να το παραλάβει.

 

Αφού, λοιπόν, η κυβέρνηση έλεγε πως δεν ήταν σε θέση διαχειριστεί το φορτίο, γιατί αποφάσισε να το κρατήσει; Και γιατί δεν εκμεταλλεύτηκε την παρότρυνση του ΣΑ να το παραδώσει σε άλλη χώρα, αφού είχε και την προσφορά της Γερμανίας; Τι συνέβη και άλλαξε αμέσως γνώμη;

 

Σύμφωνα με εξακριβωμένη πληροφορία του "Π" το αρχικό λεκτικό της απάντησης της Επιτροπής Κυρώσεων "υποδείκνυε" στην Κύπρο να ζητήσει βοήθεια από άλλα κράτη μέλη. Όμως, με παρέμβαση της Ρωσίας (η Επιτροπή αποφασίζει ομόφωνα και αποτελείται από τα κράτη μέλη του ΣΑ) τροποποιήθηκε το λεκτικό και χρησιμοποιήθηκε η λέξη "παροτρύνει" που είναι μια πιο διακριτική καθοδήγηση.

 

Η Ρωσία συμφώνησε ότι το φορτίο έπρεπε να κατασχεθεί διότι ήταν εξόφθαλμη η παραβίαση του ψηφίσματος 1747 του ΣΑ, όμως, αντί να ασκήσει βέτο και να εκτεθεί προς τα άλλα μόνιμα μέλη του ΣΑ "μαλάκωσε" το λεκτικό της απάντησης της Επιτροπής προς την Κύπρο και παρασκηνιακά παρότρυνε τη Λευκωσία να μην παραδώσει το φορτίο. Είναι γνωστό στον ΟΗΕ ότι η Ρωσία έχει σοβαρό πρόβλημα με τη συγκεκριμένη Επιτροπή, αλλά δεν έχει περιθώρια να μπλοκάρει τη λειτουργία της, διότι θα έχει την ίδια μεταχείριση σε άλλες, αντίστοιχες επιτροπές που την ενδιαφέρουν.

 

 

Πώς το κρατήσαμε

Η Κυπριακή Δημοκρατία, δηλαδή ο Πρόεδρος Χριστόφιας, είχε αποφασίσει να κρατήσει το επικίνδυνο φορτίο πριν καν πάρει την απάντηση στα ερωτήματα που υπέβαλε στην Επιτροπή Κυρώσεων. Η απάντηση της Επιτροπής παραδόθηκε στις 6 Φεβρουαρίου το βράδυ, στον μόνιμο αντιπρόσωπο της Κύπρου στον ΟΗΕ, ενώ στην Κύπρο είχε ήδη "γυρίσει" η μέρα. Το πρωινό της 6ης Φεβρουαρίου (ώρα Κύπρου) πραγματοποιήθηκε στο Προεδρικό σύσκεψη υπό τον Πρόεδρο Χριστόφια, κατά την οποία λήφθηκε η πολιτική απόφαση για κατακράτηση του φορτίου.

 

Αμέσως μετά, το υπουργείο Εξωτερικών έδωσε οδηγίες στον μόνιμο αντιπρόσωπο της Κύπρου στον ΟΗΕ να ενημερώσει σχετικά το Συμβούλιο Ασφαλείας. Σύμφωνα με την πληροφόρηση που έχει ο "Π", ο Μηνάς Χατζημιχαήλ εξέφρασε επιφυλάξεις καθώς μόλις τρεις μέρες πριν η ΚΔ είχε ενημερώσει ότι δεν μπορούσε να διαχειριστεί το επικίνδυνο φορτίο και θα εκτίθετο η χώρα αν έλεγε το αντίθετο. Τελικά, με την επιμονή της Κυβέρνησης, ο Χατζημιχαήλ έστειλε επιστολή και ενημέρωσε το ΣΑ ότι η Κύπρος θα κρατούσε το φορτίο.

Η Επιτροπή, όπως γράψαμε και την περασμένη Κυριακή, επέμεινε στην αρχική της θέση, παροτρύνοντας την Κύπρο να παραδώσει το φορτίο. Η κυπριακή κυβέρνηση αρνήθηκε να συμμορφωθεί και σταμάτησε να συνεργάζεται με τον ΟΗΕ. Όταν τα εμπορευματοκιβώτια ξεφορτώθηκαν από το πλοίο (13/2/2009), η ΕΦ έκανε καλύτερη καταγραφή του περιεχομένου τους, αλλά η Κυβέρνηση αρνήθηκε να ενημερώσει σχετικά το Συμβούλιο Ασφαλείας. Αρνήθηκε επίσης να ανταποκριθεί σε αίτημα της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων του ΟΗΕ να επισκεφθούν την Κύπρο και να επιθεωρήσουν το φορτίο.

 

Το πρακτικό του Προεδρικού Σε κάθε ένα από τα 98 εμπορευματοκιβώτια υπήρχε το διακριτικό "επικίνδυνο φορτίο". Πώς στοιβάχτηκαν 98 επικίνδυνα φορτία στον ήλιο και αφέθηκαν εκεί για δυόμισι χρόνια; Είναι σε αυτές τις πτυχές που αναζητούνται οι ευθύνες και είναι φυσιολογικό ο καθένας ο οποίος αναμίχθηκε να προσπαθεί να καλυφθεί.

 

Όπως έχουμε γράψει πιο πάνω, οι αποφάσεις λήφθηκαν σε σύσκεψη που έγινε στο Προεδρικό Μέγαρο υπό τον Πρόεδρο Χριστόφια, στις 6 Φεβρουαρίου. Σε αυτήν πήραν μέρος οι υπουργοί Εξωτερικών και Άμυνας, Κυπριανού και Παπακώστας, ο αρχηγός του ΓΕΕΦ κ. Μπισμπίκας, και άλλοι υπηρεσιακοί. Τι έγινε σε αυτή τη σύσκεψη; Τέθηκε το ζήτημα της ασφάλειας; Θέσαμε το ερώτημα στο Προεδρικό Μέγαρο και πήραμε την εξής απάντηση:

 

"Ναι, έγινε η συγκεκριμένη σύσκεψη και σε αυτήν τηρήθηκαν πρακτικά αποτελούμενα από τέσσερις πυκνογραμμένες σελίδες. Το πρακτικό αυτό ζητήθηκε από την αστυνομία και το κατέθεσε την περασμένη Πέμπτη ο διευθυντής του διπλωματικού γραφείου του Προέδρου, Λεωνίδας Παντελίδης. Στο πρακτικό αυτό, σύμφωνα πάντα με το Προεδρικό, είναι καταγραμμένες οι επίμονες ερωτήσεις του Προέδρου Χριστόφια εάν ήταν ασφαλής η φύλαξή του φορτίου, καθώς και οι καταφατικές απαντήσεις που έλαβε".

 

 

Σοβαρά ερωτήματα

Το περιεχόμενο του πρακτικού αυτού σ' ένα βαθμό διασώζει τον Πρόεδρο Χριστόφια, καθώς οι ευθύνες μετακυλίωνται στο υπουργείο Άμυνας και στην Εθνική Φρουρά, μετά τη διαβεβαίωση ότι δεν υπήρχε οποιοδήποτε πρόβλημα στη φύλαξη του φορτίου. Όμως, υπάρχουν κάποια ερωτηματικά που θα πρέπει να απαντηθούν:

• Ο "Π" γνωρίζει ότι στα εντελώς πρώτα στάδια των αστυνομικών ερευνών ο κ. Λεωνίδας Παντελίδης παρέδωσε στην αστυνομία 252 έγγραφα που έχουν σχέση με την υπόθεση αυτή. Γιατί δεν παρέδωσε λοιπόν και το συγκεκριμένο πρακτικό της σύσκεψης της 6ης Φεβρουαρίου 2009, που είναι ίσως το σημαντικότερο τεκμήριο και το έκανε τις προάλλες (για την ακρίβεια την περασμένη Πέμπτη) όταν του το ζήτησε πλέον η αστυνομία; * Το πρακτικό αυτό είχε διανεμηθεί (κοινοποιηθεί) τότε και στους υπόλοιπους που συμμετείχαν στη σύσκεψη και ως εκ τούτου υπάρχουν αντίγραφα πέραν του ενός, ή είναι το πρακτικό που ετοίμασε για τα δικά του αρχεία το Προεδρικό και δεν το έχει οποιοσδήποτε άλλος; Η πληροφορία που έχουμε είναι ότι δεν υπάρχει άλλο αντίγραφο. Είναι ένα και μοναδικό.
• Αφού δεν υπάρχει άλλο αντίγραφο, θα μπορούσαν να γίνουν εκ των υστέρων οποιεσδήποτε προσθαφαιρέσεις; Εάν κάποιος το ήθελε -χωρίς να λέμε ότι έγινε- από τη στιγμή που μόνο αυτός το είχε, θα μπορούσε να το κάνει.
• Και το σημαντικότερο: Επιβεβαιώνουν και οι υπόλοιποι που συμμετείχαν σε εκείνη τη σημαντική σύσκεψη, το περιεχόμενό του; Αυτό φυσικά θα το δείξουν οι ανακρίσεις. Όμως, για την ώρα, τουλάχιστον ένας από τους τότε παρευρισκόμενους, ο τέως ο αρχηγός της Εθνικής Φρουράς, το διαψεύδει.

 

---

 

Τι λέγει ο Κωνσταντίνος Μπισμπίκας

Ο πρώην αρχηγός του ΓΕΕΦ, αντίστρατηγός Κωνσταντίνος Μπισμπίκας, ο οποίος πήρε μέρος στη σύσκεψη του Προεδρικού στις 6 Φεβρουαρίου και μετά αναχώρησε για την Ελλάδα με άδεια, σε γραπτή δήλωσή του ανέφερε ότι: "Σχετικά με την απόφαση φύλαξης των εκρηκτικών δηλώνω απερίφραστα και κατηγορηματικά ότι ευθύς εξαρχής τοποθετήθηκα αρνητικά εις την ανάληψη ευθύνης για το θέμα αυτό από την Εθνική Φρουρά".

 

Επίσης, ο κ. Μπισμπίκας φέρεται να δήλωσε σε αρχηγό πολιτικού κόμματος, στην πρόσφατη επίσκεψή του στην Κύπρο, όπου κατέθεσε στην επιτροπή Άμυνας της Βουλής, ότι τις ενστάσεις του τις ήγειρε, προσωπικά, στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, λέγοντας ότι για λόγους ασφαλείας το επικίνδυνο φορτίο έπρεπε να φύγει εκτός Κύπρου. Ο Χριστόφιας φέρεται να αντέδρασε έντονα και με δυνατές φωνές τού απάντησε: "Εδώ δεν κυβερνούν οι στρατιωτικοί, εδώ είναι οι πολιτικοί που αποφασίζουν για το τι θα γίνει". (Την πληροφορία δημοσίευσε η Αλήθεια και ο "Π" επιβεβαίωσε ότι προέρχεται από συγκεκριμένο αρχηγό κόμματος.)

 

Πάντως, την ίδια μέρα που έγινε η σύσκεψη στο Προεδρικό, σε άλλη σύσκεψη τεχνοκρατών στη Λιμενική Αστυνομία στη Λεμεσό, συζητήθηκε το ζήτημα της ασφάλειας του πλοίου που ήταν αγκυροβολημένο έξω από το λιμάνι της πόλης. Οι τεχνοκράτες και δη το τμήμα Εμπορικής Ναυτιλίας, σύμφωνα με το πρακτικό που κατατέθηκε στην επιτροπή Άμυνας, απέρριψαν εισήγηση για μεταφορά του πλοίου στο αγκυροβόλιο Βασιλικού γιατί, όπως τονίστηκε, "γειτνιάζει με τον μεγαλύτερο ηλεκτροπαραγωγικό σταθμό της Κύπρου". Έτσι αποφασίστηκε να μετακινηθεί το πλοίο σε απόσταση από την ακτή για να μην υπάρχει κίνδυνος για τους κατοίκους σε περίπτωση έκρηξης.

 

 Λεζάντα: Η επιστολή που στάλθηκε στην Επιτροπή Κυρώσεων, με την οποία η Κύπρος δήλωνε αδυναμία φύλαξης του επικίνδυνου φορτίου. Τρεις μέρες μετά η Κυβέρνηση άλλαξε γνώμη.

Μακάριος Δρουσιώτης

31/07/2011