ΜΕΧΜΕΤ ΑΛΙ ΤΑΛΑΤ
«Το όχι θα μας γυρίσει στο 1974»
Οταν ο Μεχμέτ Αλί Ταλάτ έκανε πολιτική συμμαχία με τον υιό Ντενκτάς, Σερντάρ, επικρίθηκε έντονα από τους Ελληνοκύπριους. Αυτός έλεγε πως ήταν μια λύση ανάγκης, διότι έπρεπε να προχωρήσει η διαδικασία για τη λύση. Τελικά, ο Ταλάτ ήταν αυτός που παρέλαβε στη Λουκέρνη το τελικό σχέδιο Ανάν και θα ηγηθεί της εκστρατείας για το «ναι» στο τουρκοκυπριακό δημοψήφισμα. Το περασμένο Σάββατο ο Ταλάτ μίλησε σε μια ομάδα δημοσιογράφων από την Ελλάδα, την Τουρκία, τη Γερμανία και την Κύπρο. Αναφέρθηκε στις συνομιλίες και στο τι προσδοκά να προκύψει από τα δημοψηφίσματα. Οι ξένοι δημοσιογράφοι έμειναν έκπληκτοι όταν τον άκουσαν να λέει πως ο Παπαδόπουλος προτιμούσε για συνομιλητή του τον Ντενκτάς αντί τον ίδιο. Προσωπικά έμεινα έκπληκτος όταν, μετά την ολοκλήρωση της ενημέρωσης, μας είπε ότι ήταν οπαδός της «Ομόνοιας», που είναι το ποδοσφαιρικό σωματείο της Αριστεράς. Ο Παπαδόπουλος, σκέφτηκα, είχε να επιλέξει μεταξύ ενός Ομονοιάτη και ενός Γκρίζου Λύκου και προτιμούσε το δεύτερο!
- Να μας κάνετε μια γενική εκτίμηση του αποτελέσματος της Λουκέρνης;
«Το αποτέλεσμα της Λουκέρνης δεν ήταν μια νίκη για μας, ούτε μια ήττα για την άλλη πλευρά. Θα έλεγα ότι το τελικό αποτέλεσμα αυτής της διαπραγμάτευσης ήταν δίκαιο, επειδή δίνει απαντήσεις στις ανησυχίες και των δύο πλευρών. Προσωπικά είμαι ικανοποιημένος, διότι συμβάλαμε αποφασιστικά για την ολοκλήρωση αυτής της διαδικασίας».
- Ο κ. Παπαδόπουλος λέγει ότι δεν έγιναν συνομιλίες στη Λουκέρνη.
«Είναι γεγονός ότι δεν έγιναν συνομιλίες, διότι ο κ. Παπαδόπουλος ήταν σε αμφιβολία για τη δική μας παρουσία. Οι συνομιλίες έγιναν εκ του σύνεγγυς. Έγιναν πολλές διαβουλεύσεις, αλλά όχι απευθείας συνομιλίες».
- Γιατί δεν συνομιλούσε μαζί σας ο κ. Παπαδόπουλος;
«Όταν ο Ντενκτάς είπε ότι δεν θα πήγαινε στην Ελβετία, οι Ελληνοκύπριοι έφεραν ένσταση. Πρώτα ζήτησαν γραπτή εξουσιοδότηση από τον Ντενκτάς για να μας δεχτούν εμάς, επειδή οι συνομιλίες ήταν μεταξύ των δύο κοινοτήτων και ο Ντενκτάς εθεωρείτο ο εκπρόσωπος των Τουρκοκύπριων. Τα Η.Ε. ζήτησαν εξουσιοδότηση και την πήραν. Μάλιστα υπαγόρευσαν και το κείμενο όπως το ήθελαν. Ωστόσο εξακολουθούσαν να μας αμφισβητούν. Ο κ. Παπαδόπουλος δεν ήθελε να κάτσει μαζί μας στο ίδιο τραπέζι. Τελικά είχαμε ένα δείπνο και ένα γεύμα».
- Έγινε πολύς ντόρος για τις μόνιμες παρεκκλίσεις και το πρωτογενές δίκαιο. Σας ικανοποιεί αυτό που πήρατε;
«Δεν υπάρχουν μόνιμες παρεκκλίσεις στο σχέδιο, εκτός από μία που διασφαλίζει ότι τα δύο τρίτα του πληθυσμού της τουρκοκυπριακής πολιτείας θα είναι πάντα τουρκόφωνοι και τα δύο τρίτα της ελληνικής πολιτείας ελληνόφωνες. Βέβαια αυτό αφορά τη μόνιμη κατοικία. Ομως, είναι πιθανό η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αποφασίσει να ανοίξει τη διαδικασία για να διασφαλιστεί νομικά η συμφωνία σε καθεστώς πρωτογενούς δικαίου. Ο υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας κ. Μολυβιάτης υποσχέθηκε στον κ. Γκιουλ πως αν χρειαστεί, θα περάσει από την ελληνική Βουλή».
- Γιατί σας τρομάζει εάν έρθουν να μείνουν στο βορρά πάρα πολλοί Ελληνοκύπριοι;
«Δεν είναι ζήτημα φοβίας. Εξάλλου εμείς δείξαμε την καλή μας θέληση, αποδεχτήκαμε τη δεύτερη κατοικία και απαλείψαμε τον όρο ότι θα πρέπει να διαμένουν στο βορρά μόνο τρία βράδια την εβδομάδα».
- Πάντως αυτός ο περιορισμός ήταν κάπως αστείος.
«Οι περιορισμοί που τίθενται δεν είναι επειδή δεν θέλουμε τους Ελληνοκύπριους, αλλά σαν μια δικλίδα ασφαλείας, αν κάτι δεν πάει καλά. Τίποτα παραπάνω από αυτό. Όταν θα ανοίξουν οι δρόμοι και οι άνθρωποι θα πηγαινοέρχονται και θα συναλλάσσονται καθημερινά, ποιος θα μετρά ποιος μπαίνει και ποιος βγαίνει. Αύριο μπορεί εμείς οι ίδιοι να ενθαρρύνουμε περισσότερο κόσμο να έρθει να μείνει, διότι θα δημιουργηθεί ανάπτυξη και οικονομική δραστηριότητα».
- Περιμένετε ότι αυτή η συμφωνία θα γίνει αποδεκτή από τους Τουρκοκύπριους;
«Ηδη προετοιμαζόμαστε για την εκστρατεία. Θα ενημερώσουμε το λαό, τις μη κυβερνητικές οργανώσεις, τα οργανωμένα σύνολα για το σχέδιο, τις δυνατότητες και τις αδυναμίες του. Ο κόσμος πρέπει να ξέρει τι ψηφίζει. Θα είμαστε ευτυχείς αν πάρουμε πέραν του 60% και από τις δύο πλευρές. Αν είναι οριακή πλειοψηφία, θα είναι πιο δύσκολη η εφαρμογή της λύσης, αλλά και πάλι θα προσπαθήσουμε όσο μπορούμε».
- Υπάρχει ο κίνδυνος να μην περάσει από το δημοψήφισμα;
«Είμαστε αισιόδοξοι, επειδή και η Τουρκία έχει ξεκάθαρη θέση και υποστηρίζει το σχέδιο. Δεν βλέπω να υπάρχουν σοβαρές πιθανότητες απόρριψής του. Ομως αναγνωρίζω ότι υπάρχει ένας σημαντικός βαθμός δυσκολίας να πείσουμε τον κόσμο. Πρέπει να είμαστε πειστικοί στα επιχειρήματά μας, αλλά σε χαμηλούς τόνους που δεν θα προκαλούμε τους απέναντι. Κι αυτοί πρέπει να ψηφίσουν».
- Είναι έτοιμοι οι Τουρκοκύπριοι για τη λύση;
«Παρ' όλο που τα πράγματα για μας είναι πιο δύσκολα από ό,τι στους Ελληνοκύπριους, πιστεύω πως ναι. Οι επιπτώσεις για τους Τουρκοκύπριους θα είναι άμεσες. Συνολικά 58.000 άνθρωποι θα μεταστεγαστούν από τις περιοχές που επιστρέφονται. Αλλες 20.000 χιλιάδες θα πρέπει να φύγουν από τις περιοχές που θα επιστρέψουν Ελληνοκύπριοι υπό τουρκοκυπριακή διοίκηση. Το ένα τρίτο του πληθυσμού μας θα ξεσπιτωθεί. Είναι πολύ μεγάλος ο αριθμός. Θα αντιμετωπίσουμε κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα. Μεταξύ αυτών που θα φύγουν είναι και άνθρωποι που μετακινήθηκαν για τρίτη φορά. Εφυγαν μια φορά από τα σπίτια τους το 1963, μετακινήθηκαν το 1974 και τώρα θα ξεσπιτωθούν ξανά».
- Πώς θα αντεπεξέλθετε;
«Αυτό είναι το τίμημα της ειρήνης και είμαστε αποφασισμένοι να το πληρώσουμε. Πρέπει να δουλέψουμε. Χρειαζόμαστε και οικονομική βοήθεια. Η διεθνής κοινότητα θα συνδράμει. Προσδοκούμε ότι και η Τουρκία θα συνεχίσει να στηρίζει οικονομικά τους Τουρκοκύπριους μέχρι να σταθούμε στα πόδια μας».
- Πώς θα δεχτείτε τυχόν «όχι» στα δημοψηφίσματα;
«Δεν μπορώ να απαντήσω στο σενάριο του "όχι" της άλλης πλευράς. Όμως θα είναι καταστροφή και για τους δύο. Όλες οι ισορροπίες θα ανατραπούν. Αν πάμε εμείς στο "όχι" θα γυρίσουμε στο σημείο που ήμασταν το 1974. Δεν θέλω ούτε να το σκέφτομαι».
- Βλέπετε τον Ντενκτάς να μπλοκάρει τη διαδικασία. Τι θα συμβεί αν παραιτηθεί;
«Τίποτα. Θα προκηρυχθούν εκλογές σε 45 μέρες και στο μεταξύ θα εγκριθεί η συμφωνία από τα δημοψηφίσματα».
- Υπάρχει η πιθανότητα να είναι ο Ντενκτάς συμπρόεδρος.
«Καμιά. Ο ίδιος ο Ντενκτάς μου είπε ότι δεν θα είναι συμπρόεδρος. Τον ρώτησα πριν πάμε στην Ελβετία και μου είπε, ουδέποτε».
- Τον Παπαδόπουλο δεν τον ρωτήσατε;
«Ο Παπαδόπουλος μου είπε ότι ικανοποίησε τις φιλοδοξίες του με την εκλογή του στο αξίωμα του προέδρου».
- Δεν φοβάστε τον κίνδυνο να προκαλέσουν επεισόδια οι εξτρεμιστές;
«Θα προσπαθήσουμε να το αποφύγουμε. Οι εξτρεμιστές και στις δύο κοινότητες διαδραμάτισαν ρόλο στο διχασμό. Ομως μην ξεχνάτε ότι θα είμαστε μια χώρα-μέλος της Ε.Ε. Η Ευρώπη θα διαδραματίσει συναινετικό ρόλο σε αυτή τη νέα εποχή, που ελπίζω ότι θα αρχίσει από την 1η Μαΐου».
- Προβλήματα δυσλειτουργίας και παράλυσης του νέου κράτους;
«Το ξέρετε ότι το 70% των αποφάσεων της καθημερινότητάς μας θα μας έρχονται από τις Βρυξέλλες; Από την άλλη προσδοκώ σε συνεργασία σε πνεύμα καλής θέλησης, με σεβασμό του πολιτισμού και της διαφορετικότητας της μιας κοινότητας από την άλλη. Δεν πρέπει να επαναλάβουμε τα λάθη του παρελθόντος».
Μακάριος Δρουσιώτης
Ελευθεροτυπία
05/04/2004