Μακαριος Δρουσιώτης

Η κυβέρνηση σπεύδει να ολοκληρώσει τις αντιπροτάσεις της προς την τρόικα καθώς τα περιθώρια στενεύουν απελπιστικά και ο κίνδυνος στάσης πληρωμών δεν ήταν ποτέ τόσο κοντά. Η εξέλιξη που έβγαλε το Προεδρικό από τον λήθαργο ήταν η δήλωση του υπουργού Οικονομικών της Ρωσίας Αντόν Σιλουάνοφ στο Ρόιτερ, ότι μόνο σε συνεννόηση με την ΕΕ η Μόσχα θα μπορούσε να παραχωρήσει το δάνειο των 5 δις στην Κύπρο, δηλαδή σαν μέρος του μνημονίου με την τρόικα. Υπό αυτές τις συνθήκες η Λευκωσία δεν ενδιαφέρεται για το ρωσικό δάνειο, ενώ από το σύνολο των δηλώσεων του Ρώσου υπουργού Οικονομικών συνάγεται πως ούτε και η Μόσχα είναι πρόθυμη για νέο δάνειο, έστω και μέσω της ΕΕ.

 

Οι ελπίδες ότι με μπαλώματα θα μπορούσε η κυβέρνηση να εξαντλήσει τη θητεία της χωρίς μέτρα διαψεύδονται και ενόψει του κινδύνου στάσης πληρωμών το Προεδρικό έχει επιταχύνει τις διαδικασίες για ολοκλήρωση των αντιπροτάσεών της, με οδηγό το προσχέδιο μνημονίου που της έχει παραδοθεί από τα τέλη Ιουλίου. Ήδη στα χέρια των μελών του Υπουργικού Συμβουλίου υπάρχει ογκωδέστατος φάκελος με εναλλακτικές εισηγήσεις και αντιπροτάσεις στα μέτρα που έχει προτείνει η τρόικα. Η εκκρεμότητα της ολοκλήρωσης των συζητήσεων με την τρόικα κρατάει ανοιχτό τον προϋπολογισμό του 2013. Ο προϋπολογισμός είναι μέρος του μνημονίου και πρέπει να εγκριθεί και από την τρόικα.

 

Στις διαβουλεύσεις που έγιναν με την τρόικα δεν έχει γίνει αποδεχτή η αλλαγή της φιλοσοφίας του μνημονίου που έχει προταθεί. Η κυβέρνηση ήδη έχει εγκαταλείψει το αίτημά της για επιμήκυνση του μνημονίου στα τέσσερα ή πέντε χρόνια και οι προτάσεις της είναι προσαρμοσμένες για επίτευξη του στόχου του μηδενικού ελλείμματος στον προϋπολογισμό εντός τριετίας. Υπό αυτές τις συνθήκες πολύ δύσκολα θα διασώσει τον 13ο μισθό, ενώ η καθυστέρηση στη λήψη μέτρων καθιστά τα μέτρα πολύ πιο επώδυνα. Για την τιμή των όπλων βεβαίως θα επανατεθεί το αίτημα της επιμήκυνσης όταν έλθει η τρόικα, ενώ για επικοινωνιακούς λόγους θα προταχθεί ότι κύριο εργαλείο της κυβέρνησης θα είναι οι περικοπές δαπανών και όχι μισθών.

 

Τα νούμερα

 

Πάντως, παρά την προσπάθεια δαιμονοποίησης των προτάσεων της τρόικας στο δημοσιονομικό κομμάτι του μνημονίου, οι προτάσεις που υποβάλλει είναι πολύ πιο ήπιες από τις δεσμεύσεις που η ίδια η κυβέρνηση έχει αναλάβει έναντι της ΕΕ για το ύψος του δημοσιονομικού ελλείμματος.

 

Συγκεκριμένα, για το 2012 η κυβέρνηση δεσμεύτηκε να μειώσει το έλλειμμα στο 2,5% και η τρόικα προτείνει τώρα 4%. Για το 2013 η κυβέρνηση δεσμεύτηκε για έλλειμμα 0,5 και η τρόικα προτείνει 2,5%. Για το 2014 η κυβέρνηση δεσμεύτηκε για μηδενικό έλλειμμα και η τρόικα προτείνει 1,14% και μηδενικό για το 2015.

Η τρόικα αναθεώρησε τα νούμερα προς τα πάνω λόγω του δημοσιονομικού εκτροχιασμού. Εάν η κυβέρνηση παρέμενε συνεπής σε αυτά που είχε δεσμευτεί και εφάρμοζε τα μέτρα που είχε προτείνει το 2011 ο Κίκης Καζαμίας, σήμερα πιθανότατα δεν θα χρειαζόταν πακέτο διάσωσης για το δημοσιονομικό κομμάτι, αλλά μόνο για τις τράπεζες. Ούτε βέβαια θα συζητείτο ζήτημα αποκοπής του 13ου μισθού.

 

Τώρα, για να είναι επιτυχές το πρόγραμμα εξυγίανσης, θα πρέπει να είναι σφιχτό και να τηρηθεί με ευλάβεια. Η κυβέρνηση αποδέχτηκε τελικά την ύπαρξη δημοσιονομικού προβλήματος, ενώ μέχρι πρόσφατα υποστήριζε ότι το πρόβλημα αφορούσε μόνο τις τράπεζες. Υπάρχει βέβαια διαφορά στο μέγεθος, με την τρόικα να ζητεί εξοικονομήσεις ενός δις για τα επόμενα τρία χρόνια, ενώ η κυβέρνηση κατάρτισε πρόγραμμα για 850.000.

 

Επικοινωνιακά η ΑΤΑ

 

Στο πακέτο που θα κατατεθεί τη Δευτέρα στο Υπουργικό καταβάλλεται προσπάθεια να περισωθούν τα "ιερά και τα όσια" στις εργασιακές σχέσεις, όπως η ΑΤΑ, ο 13ος μισθός και η αποφυγή των οριζόντιων περικοπών.

 

Σε ό,τι αφορά την ΑΤΑ έχει χαθεί και η μάχη που δίνεται είναι μόνο επικοινωνιακή. Την απώλεια της ΑΤΑ παραδέχονται παρασκηνιακά και οι συνδικαλιστικές οργανώσεις. Όταν η κυβέρνηση προτείνει πάγωμά της σε περιόδους ύφεσης και δεδομένου ότι δεν θα ισχύσει στη διάρκεια του μνημονίου, ενώ θα είναι υποχρεωτικός πλέον ο ισοσκελισμένος προϋπολογισμός, πρακτικά η ΑΤΑ δεν θα επανέλθει ξανά.

 

Ο 13ος μισθός έχει χαθεί για το 2012, διότι η κυβέρνηση δεν πήρε έγκαιρα μέτρα και δεν υπάρχει ρεαλιστικός τρόπος για περιορισμό του ελλείμματος στο 4,5%. Το 2013 μπορεί να δοθεί εάν υπάρξουν πραγματικές περικοπές από άλλα έξοδα του μισθολογίου, όμως θα είναι η εύκολη λύση στην περίπτωση που δεν επιτευχθεί ο στόχος του 2,5% για το 2013.

 

Για τις περικοπές μισθών δεν είναι απαραίτητο να είναι οριζόντιες, φτάνει να εξοικονομείται το 15% από το μισθολόγιο. Στις εισηγήσεις της η κυβέρνηση προτείνει περικοπές λειτουργικών δαπανών και μειώσεις θέσεων εργασίας. Επίσης αποδέχεται την αύξηση του ορίου αφυπηρέτησης και τη φορολόγηση των εφάπαξ, οπόταν είναι εφικτή μια φόρμουλα, φτάνει να μη χαθεί, με μετρήσιμα κριτήρια, ο στόχος του 15%.

 

Ό,τι και να συμβαίνει, εντός των επόμενων εβδομάδων, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, θα υπάρξουν σοβαρές εξελίξεις στην οικονομία. Το πακέτο θα εγκριθεί αύριο από το Υπουργικό και θα υποβληθεί στα κόμματα και τους κοινωνικούς εταίρους για σχόλια. Όμως, δεν θα υπάρχουν σοβαρά περιθώρια για πλειοδοσίες. Το τελικό πακέτο, όταν θα εγκριθεί από την τρόικα, θα είναι πολύ πιο σφικτό από εκείνο που θα αντιπροτείνει η κυβέρνηση. Με τα ταμεία άδεια και τις τράπεζες να κρέμονται από μια κλωστή, τα περιθώρια διαπραγμάτευσης θα είναι πολύ περιορισμένα.

 

 

Παρέμβαση ΕΕ προς τη Μόσχα

 

Όπως ο "Π" πληροφορείται από άριστα ενημερωμένες διπλωματικές πηγές, υπήρξε παρέμβαση της ΕΕ προς τη Μόσχα να κλείσει τη συζήτηση με το ρωσικό δάνειο προς την Κύπρο, για να μπορέσουν να ολοκληρωθούν οι διαπραγματεύσεις με την τρόικα για το πακέτο διάσωσης της κυπριακής οικονομίας. Ήταν ως αποτέλεσμα των διαβημάτων αυτών που ο Ρώσος υπουργός Οικονομικών, Αντόν Σιλουάνοφ, δήλωσε (16/9) ότι το υπουργείο του δεν έχει λάβει ακόμα οριστική απόφαση για το δάνειο των 5 δις ευρώ προς την Κύπρο, σημειώνοντας παράλληλα ότι "δεν αναμένεται να ληφθεί αυτή η απόφαση στο προσεχές μέλλον".

 

Η Μόσχα για πολιτικούς λόγους δεν ήθελε να πει κοφτό όχι στην Κύπρο. Η δήλωση του Σιλουάνοφ ήταν μα έμμεση υπόδειξη στην κυπριακή κυβέρνηση να μη στηριχθεί στην προοπτική του δανείου και να προχωρήσει στις διαβουλεύσεις της με την τρόικα. Προηγήθηκε η απόφαση του Eurogroup που είχε συνεδριάσει στη Λευκωσία, ότι η Κύπρος έπρεπε "να ξεκαθαρίσει σύντομα τις προθέσεις της αναφορικά με τη συνέχιση και ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων για ένα πιθανό πρόγραμμα οικονομικής ενίσχυσης", ενώ ο πρόεδρος του Eurogroup Ζαν Κλοντ Γιούνκερ είχε δηλώσει μετά από τη συνάντηση που είχε με τον Χριστόφια ότι "η Κύπρος και η τρόικα θα πρέπει να επιταχύνουν τη διαδικασία" και ότι "δεν υπάρχει χρόνος για χάσιμο".

 

Παρά την πίεση από την ΕΕ και τη δήλωση του Σιλουάνοφ, το Προεδρικό συνέχισε την τακτική κωλυσιεργίας. Αν και έδωσε το πράσινο φως για ολοκλήρωση των αντιπροτάσεών της προς την τρόικα, όπως είχε δεσμευτεί στον Γιούνκερ, ο Χριστόφιας έτρεφε αμυδρές ελπίδες, έστω και για ενδιάμεσες λύσεις που θα του επέτρεπαν να κερδίσει ακόμη μερικούς μήνες και να αφήσει την ευθύνη στην επόμενη κυβέρνηση.

 

Ωστόσο, για την ΕΕ θεωρείται ζωτικής σημασίας να δεσμευτεί η παρούσα κυβέρνηση στην προσπάθεια διάσωσης της κυπριακής οικονομίας, διότι αν περάσει στην αντιπολίτευση χωρίς μνημόνιο, με τον έλεγχο που ασκεί επί των συνδικάτων, θα τορπιλίσει κάθε προσπάθεια της επόμενης κυβέρνησης. Η προχθεσινή δήλωση του υπουργού Οικονομικών της Ρωσίας έγινε σε συνεννόηση με την ΕΕ και σκοπό είχε να δώσει οριστικό τέλος στην παραφιλολογία του ρωσικού δανείου. Της δήλωσης Σιλουάνοφ προηγήθηκε συνάντησή του με τον πρόεδρο του Eurogroup Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, από τον οποίο, προφανώς, άντλησε και το στοιχείο για το μέγεθος της βοήθειας (15 δις) που χρειάζεται η Κύπρος.

 

Πέραν της άρνησης της Ρωσίας να παραχωρήσει νέο δάνειο στην Κύπρο, η κυβέρνηση πιέζεται και από τις ανάγκες αναχρηματοδότησης των τραπεζών. Οι κυπριακές τράπεζες (πρώτιστα η Λαϊκή) εξασφαλίζουν ρευστότητα από την ΕΚΤ επειδή, θεωρητικά, η Κύπρος είναι στον μηχανισμό και αυτό που εκκρεμεί είναι μόνο οι όροι του μνημονίου για την παραχώρηση του δανείου. Ο χρόνος μέχρι το τέλος Φεβρουαρίου που θα παραδώσει αυτή η κυβέρνηση είναι πολύ μεγάλος και ούτε η οικονομία ούτε οι τράπεζες μπορούν να αντέξουν χωρίς μνημόνιο. Και δεν μπορεί να υπάρξει χειρότερο τέλος στο πέρασμα του ΑΚΕΛ και προσωπικά του Χριστόφια από την εξουσία από του να καταρρεύσει η οικονομία στα χέρια τους. Αυτός ο φόβος, του μεγαλύτερου κακού, είναι που κίνησε τις εξελίξεις των τελευταίων ημερών. Όμως, κανείς δεν μπορεί να προβλέψει με ασφάλεια τι μέρα θα ξημερώσει αύριο.

Μακάριος Δρουσιώτης

Πολίτης

29/09/2012