Μακαριος Δρουσιώτης

Η ΕΕ έχει την τεκμηριωμένη άποψη ότι ο Χριστόφιας κωλυσιεργεί για να αποφύγει το μνημόνιο, ανεξαρτήτως των επιπτώσεων στην κυπριακή οικονομία. Οι υποτιμητικές έως και υβριστικές δηλώσεις εναντίον των θεσμικών οργάνων και των στελεχών της ΕΕ έχουν αυξήσει τον βαθμό αναξιοπιστίας του στην Ευρώπη. Η δήλωση του Eurogroup διά του κ. Γιούνκερ στη Λευκωσία, με την οποία καλούσε την Κύπρο να ξεκαθαρίσει τη θέση της, μιλούσε αφεαυτής.

 

Οι διαβεβαιώσεις του κυβερνητικού εκπροσώπου, ότι η κυβέρνηση εργαζόταν εντατικά όλους αυτούς τους μήνες για να ετοιμάσει αντιπροτάσεις, αποδείχτηκαν ανακριβείς. Το μέρος του μνημονίου που προτείνει η κυβέρνηση, όπως έγκυρα πληροφορείται ο "Π", δεν είναι δουλειά των τεχνοκρατών του υπουργείου Οικονομικών, αλλά επιτελείου του ΑΚΕΛ, το οποίο άντλησε στοιχεία και από τις προτάσεις του υπουργείου. Εξ ου και είναι κακογραμμένο, με αριθμητικά λάθη και αντιφάσεις.

 

Επίσης, όπως προκύπτει από την ανάλυσή του, οι προτάσεις της κυβέρνησης είναι πολύ πιο σκληρές από εκείνες της τρόικας, ιδιαίτερα για τους δημόσιους υπαλλήλους, ενώ η επιβάρυνση του ιδιωτικού τομέα με νέες φορολογίες θα προκαλέσει μεγαλύτερη ύφεση.

 

"Εκτός πραγματικότητας"

 

Οι προτάσεις της κυβέρνησης έχουν σταλθεί στην τρόικα ημιτελείς, διότι εκκρεμεί ακόμη ο διάλογος με τους κοινωνικούς εταίρους και τα κόμματα. Όπως ο "Π" πληροφορείται από παράγοντες που έχουν επαφή με την τρόικα, οι προτάσεις της κυβέρνησης θεωρούνται εκτός πραγματικότητας και δεν υπάρχει περίπτωση να γίνουν αποδεκτές.

 

Στο μεταξύ, τα χρονοδιαγράμματα είναι άκρως ασφυκτικά. Σύμφωνα με δηλώσεις του Στέφανου Στεφάνου, η κυβέρνηση θα ολοκληρώσει τις προτάσεις της μέχρι την Τετάρτη (εκκρεμεί ακόμη η ετοιμασία τριών εγγράφων!) και τη Δευτέρα (15/10) θα γίνει η τελική συζήτηση με τα κόμματα. Μέχρι τη Δευτέρα θα πρέπει να ολοκληρωθεί και ο διάλογος με τους κοινωνικούς εταίρους.

 

Την εβδομάδα από τις 15 μέχρι τις 22 Οκτωβρίου πρέπει να υπάρξει τελικό κείμενο μνημονίου συμφωνημένο με την τρόικα, ούτως ώστε να μπορέσει να εγκριθεί από το Eurogroup στις 12 Νοεμβρίου, ως πακέτο μαζί με την Ισπανία και την Ελλάδα. Η Κύπρος προειδοποιήθηκε πως αν μείνει έξω από το πακέτο του Νοεμβρίου θα πληρώσει βαρύτατο τίμημα, επειδή δεν θα καίγεται κανένας να προωθήσει το δικό της πρόγραμμα. Λόγω μικρού μεγέθους, η Κύπρος δεν απειλεί με συστημικό πρόβλημα την ευρωζώνη. Από την άλλη, εάν η κυβέρνηση δεν μπορέσει να καλύψει το χρονοδιάγραμμα του Νοεμβρίου, το κράτος θα υποχρεωθεί σε στάση πληρωμών, ενώ θα κινδυνεύουν με λουκέτο και οι τράπεζες.

 

Δεν καταλαβαίνει

 

Ο Πρόεδρος Χριστόφιας δεν φαίνεται να αντιλαμβάνεται την τραγικότητα της κατάστασης. Αυτή ήταν η γενική αντίληψη της προχθεσινής σύσκεψης με τους αρχηγούς των κομμάτων στο Προεδρικό. Ούτε έδειξε να έχει κάποιο σχέδιο Β στην περίπτωση που δεν μπορέσει να ανταποκριθεί στα χρονοδιαγράμματα.

Ενδεικτική της απώλειας επαφής με την πραγματικότητα ήταν η απόπειρά του να εκβιάσει την ΕΕ με μη υπογραφή, εάν απειλείται ο 13ος μισθός των δημοσίων υπαλλήλων. Όμως, η κατάσταση είναι τέτοια που μπορεί να μην έχει χρήματα να πληρώσει τον 11ο και τον 12ο μισθό, πριν φτάσει στον 13ο.

 

Το μνημόνιο που ετοίμασε η κυβέρνηση δεν μπορεί να γίνει δεκτό από την τρόικα διότι δεν διασφαλίζει τη δυνατότητα αποπληρωμής του δανείου που ζητεί η Κύπρος. Μεταξύ των προτάσεων της τρόικας και των αντιπροτάσεων της κυβέρνησης υπάρχει ένα τεράστιο χάσμα, τόσο για την ουσία όσο και για τη φιλοσοφία των μέτρων, που καθιστά τη δυνατότητα διαπραγμάτευσης αδύνατη.

 

Η τρόικα θα μπορούσε να αρνηθεί να επισκεφθεί την Κύπρο πριν πάρει στα χέρια της ρεαλιστικές προτάσεις. Όπως ο "Π" πληροφορείται, ενόψει της τεκμηριωμένης κωλυσιεργίας της κυβέρνησης και της απροθυμίας της για συνεργασία, η τρόικα ετοιμάζει το δικό της λεπτομερές μνημόνιο, στη βάση των εισηγήσεών της. Στον βαθμό που είναι εφικτό, θα περιλάβει και στοιχεία από την πρόταση της κυβέρνησης. Κατά την επίσκεψή της στην Κύπρο θα διαπραγματευτεί επί των δικών της προτάσεων και θα καλέσει την κυβέρνηση να το αποδεχτεί ή να το απορρίψει, με ό,τι αυτό μπορεί να σημαίνει για την οικονομία και τη χώρα.

 

Ο Χριστόφιας σε δύο εβδομάδες θα πρέπει να αποφασίσει εάν θα υπογράψει μια δανειακή σύμβαση κι ένα μνημόνιο αναδιάρθρωσης της οικονομίας για να σταθεί ξανά η χώρα στα πόδια της, ή να φύγει σαν τον Καραμανλή, αφήνοντας πίσω του ένα χάος.

 

 

 

Το χρονικό του κυβερνητικού παραλογισμού

 

Στις 2 Μαρτίου 2012 ο Χριστόφιας υπέγραψε στις Βρυξέλες τη Συνθήκη που προωθεί την υποχρέωση για ισοσκελισμένους ή πλεονασματικούς εθνικούς προϋπολογισμούς. Η Κύπρος δεσμεύτηκε στην ΕΕ να μειώσει το έλλειμμα στον προϋπολογισμό της στο 2,5% στο τέλος του 2012, στο 0,5% το 2013 και να έχει μηδενικό έλλειμμα το 2014.

 

Για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος, η κυβέρνηση έπρεπε να εξοικονομήσει μέχρι το τέλος του χρόνου γύρω στα 175 εκατομμύρια. Ένα μέρος θα προερχόταν από φορολογίες και ένα μεγαλύτερο από περικοπές δαπανών. Το βάρος της ευθύνης για εξυγίανση των δημόσιων οικονομικών έπεσε στους ώμους του νέου υπουργού Οικονομικών Βάσου Σιαρλή. Στις πρώτες του δηλώσεις μετά την ανάληψη των καθηκόντων του, ο Βάσος Σιαρλή υπενθύμισε τη δέσμευση που είχε αναλάβει η Κύπρος για μείωση του ελλείμματος στο 2,5% μέχρι το τέλος του 2012 και είπε (2/4) πως είχε τη στήριξη του Χριστόφια να προχωρήσει στη λήψη μέτρων.

 

Στις 3 Απριλίου, μετά από συνάντηση με τον πρόεδρο του ΔΗΣΥ Νίκο Αναστασιάδη, ο Σιαρλή δήλωσε ότι "το υπουργείο Οικονομικών έχει ετοιμάσει σειρά μέτρων ώστε το δημοσιονομικό έλλειμμα να μην υπερβεί το μισό δισεκατομμύριο ευρώ" και ότι "από αύριο το υπουργείο του αρχίζει τον διάλογο με τα κόμματα και τους κοινωνικούς εταίρους". Πέρασαν από τότε έξι μήνες και ο διάλογος δεν άρχισε...

 

Στη δημόσια συζήτηση που διεξαγόταν, ο Σιαρλή ερωτήθηκε (25/4) εάν κινδύνευε ο 13ος μισθός. Ο υπουργός Οικονομικών δεν θέλησε να συζητήσει δημόσια για τα επιμέρους μέτρα που θα μπορούσαν να ληφθούν. "Εγώ δεν μπορώ να το πω ξεκάθαρά, απλώς λέω και επαναλαμβάνω ότι οποιοδήποτε μέτρο και να αποφασιστεί, αυτό το μέτρο θα συζητηθεί μαζί με τους κοινωνικούς εταίρους".

 

Μετά τη δήλωση αυτή υπήρξε η πρώτη δημόσια έκφραση του εκνευρισμού του Χριστόφια, ο οποίος υπαγόρευσε στον Στεφάνου την εξής δήλωση: "Θα ήθελα να σημειώσω ότι είμαι εξουσιοδοτημένος από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας να διαβεβαιώσω ότι η παρούσα κυβέρνηση δεν πρόκειται να αγγίξει τον 13ο μισθό των εργαζομένων. Αυτή είναι η δέσμευση του Προέδρου έναντι των συνδικαλιστικών οργανώσεων και σε αυτή παραμένει συνεπής".

 

Η πραγματικότητα είναι ότι τότε δεν ετίθετο ζήτημα αποκοπής του 13ου μισθού, διότι υπήρχε χρόνος να εξοικονομηθούν τα 175 εκατομμύρια από το πακέτο μέτρων που επεξεργαζόταν το υπουργείο Οικονομικών για μείωση του ελλείμματος στο 2,5%. Ο 13ος χάθηκε σήμερα διότι δεν λήφθηκαν όσο ήταν νωρίς τα μέτρα.

 

Χωρίς τον ξενοδόχο

 

Εν πάση περιπτώσει, ο Σιαρλή συνέχισε την προσπάθεια και άρχισε επαφές με τα κόμματα, προετοιμάζοντας την εξαγγελία του πακέτου μέτρων. Στις 28 Μαΐου είχε συνάντηση με τον πρόεδρο του ΔΗΣΥ Νίκο Αναστασιάδη και τον ενημέρωσε για το πακέτο μέτρων. "Η επιθυμία μας και η ελπίδα μας είναι ότι θα είμαστε έτοιμοι εντός των ημερών", είπε μετά τη συνάντηση, και υπενθύμισε ότι η κυβέρνηση "έχει δεσμευθεί ότι θα μειώσει το έλλειμμα στο 2,5% του ΑΕΠ από 6,3% το 2011".

 

Ο πρόεδρος του ΔΗΣΥ χαιρέτισε θερμά την προσπάθεια του υπουργού Οικονομικών: "Η γραμμή θα είναι κοινή με την κυβέρνηση και η προσπάθεια θα είναι από κοινού και χαίρομαι γιατί με τον υπουργό υπάρχει μια συναντίληψη ως προς τους τρόπους και τις μεθόδους που πρέπει να ακολουθήσουμε προκειμένου να ξαναδώσουμε ελπίδα".

 

Όμως και οι δύο λογάριαζαν χωρίς τον ξενοδόχο. Ο Χριστόφιας, όταν άκουσε για συναντίληψη μεταξύ κυβέρνησης και ΔΗΣΥ, βγήκε έξω από τα ρούχα του και άρχισε να εφαρμόζει στρατηγική υπονόμευσης του υπουργού του. Την επομένη (29/5), ο Σιαρλή είχε προγραμματισμένη συνάντηση με τους κοινωνικούς εταίρους για την ΑΤΑ. Με παρέμβαση του Προεδρικού η συζήτηση ματαιώθηκε. Ο Βάσος Σιαρλή ανακοίνωσε ότι η έναρξη του διαλόγου για την ΑΤΑ αναβαλλόταν "για διαδικαστικούς λόγους". Ο υπουργός Οικονομικών είπε ότι "τις επόμενες λίγες ημέρες, ίσως και αύριο, θα καθοριστεί νέα συνάντηση με τους κοινωνικούς εταίρους" και ότι η δέσμευση του υπουργείου ήταν να υπάρξει κατάληξη μέχρι τις 30 Ιουνίου. Η νέα συνάντηση με τον υπουργό Οικονομικών ούτε καθορίστηκε, ούτε έγινε ποτέ...

 

Ο Σιαρλή, που δεν κατάλαβε τι γινόταν, δήλωνε την ίδια μέρα ότι ''ο χρόνος είναι πολύ πιεστικός'', ότι είχε συνείδηση του χρόνου που "πάει να λείψει'', αλλά ήταν αισιόδοξος ότι ''εντός της εβδομάδας θα είμαστε σε θέση να δώσουμε στοιχεία για τα μέτρα που προτείνουμε''.

 

Στις 31 Μαΐου, μιλώντας στο ΡΙΚ, ο Σιαρλή δήλωσε ότι "εντός της ημέρας θα εκδοθεί ανακοίνωση" για το νέο πακέτο μέτρων για μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος. Ο Χριστόφιας έδωσε οδηγίες στον Στεφάνου να ακυρώσει δημόσια τις δεσμεύσεις που αναλάμβανε ο Σιαρλή: "Ο υπουργός Οικονομικών είπε σήμερα ότι αργότερα θα έκανε δήλωση και αυτή θα αφορούσε όχι δήλωση για τα μέτρα, αλλά αυτό που θα έλεγε -ωστόσο είμαι εντεταλμένος να το αναφέρω εγώ- είναι πως το υπουργείο Οικονομικών εργάζεται εντατικά στο θέμα των μέτρων και πολύ σύντομα αυτά θα είναι έτοιμα και θα ανακοινωθούν". Το "η κυβέρνηση εργάζεται εντατικά" και "πολύ σύντομα" θα ανακοινώσει μέτρα, ο Στεφάνου το είπε από τότε 15 φορές, χωρίς να επαληθευτεί ούτε μία.

 

Οι μανδαρίνοι

 

Αυτό που αντιλαμβανόταν όλος ο κόσμος, ότι το πρόβλημα της οικονομίας ήταν ο Χριστόφιας, το φώναξε ο ίδιος, εξευτελίζοντας δημόσια τον υπουργό του. Σε συνέντευξη τύπου στις 2 Ιουνίου, για τον τέταρτο χρόνο της διακυβέρνησής του, ο Χριστόφιας έβαλε ταφόπετρα στο πακέτο μέτρων:

"Ποιος καθορίζει την πολιτική ενός κράτους, όπου το Σύνταγμα καθορίζει ότι είναι προεδρικό σύστημα με εκτελεστικές εξουσίες από τον Πρόεδρο; Ο κάθε υπουργός ξεχωριστά ή οι μανδαρίνοι των υπουργείων, επιτέλους! Όταν ο Πρόεδρος έχει δει στα μάτια τον κυπριακό λαό πολλές φορές και του είπε ότι δεν θα λάβουμε άλλα μέτρα τα οποία θα πλήξουν τους εργαζόμενους, δεν ήταν φρούδα αυτά που έλεγε. Και αυτός ο Πρόεδρος αυτά που λέει τα εννοεί. Γι' αυτό δεν επέτρεψα και δεν θα επιτρέψω να ξαναφορτωθούν τα βάρη πάνω στους εργαζόμενους. Και μάλιστα χωρίς κοινωνικό διάλογο. Κατά συνέπεια, εσείς είδατε κάποια μέτρα; Γιατί σχολιάζετε μέτρα που δεν είδατε; Άμα δείτε μέτρα τότε να τα σχολιάσετε. Εάν γίνονται διεργασίες και διάλογος εντός μιας κυβέρνησης, θα μας απαγορευτεί και αυτό; Κάνουμε διάλογο με τους υπουργούς μας, κάνουμε σχεδιασμούς, και βεβαίως εάν δεν αρέσουν στον Πρόεδρο αυτοί οι σχεδιασμοί, που είναι ο καθ' ύλην υπεύθυνος και του φορτώνουν μάλιστα και κατηγορίες περί δολοφονίας ανθρώπων, λοιπόν, αυτός ο Πρόεδρος μπορεί να τους σταματήσει. Και αυτός ο Πρόεδρος το κάνει. Και θέλω να διαβεβαιώσω τον κόσμο ακόμη μία φορά, και τους δημόσιους υπαλλήλους, ότι ούτε τα εφάπαξ τους κινδυνεύουν, ούτε οι συντάξεις τους κινδυνεύουν, ούτε θα ληφθούν άλλα μέτρα που θα κουτσουρεύουν τα δικαιώματα των εργαζομένων. Τελεία και παύλα. Όσο τουλάχιστον είμαι εγώ Πρόεδρος".

 

Με αυτή του τη δήλωση ο Χριστόφιας τα είπε όλα. Ακύρωσε τον υπουργό του, μηδένισε τους τεχνοκράτες του υπουργείου Οικονομικών και ανέλαβε -προσωπικά- την ευθύνη της διαχείρισης της οικονομίας.

 

Ο πολιτικός και ο χρήστης

 

Με τις δηλώσεις του, ο Χριστόφιας αναίρεσε τη δέσμευση που είχε αναλάβει η Κύπρος στις 2 Μαρτίου -με την υπογραφή του- για μείωση των ελλειμμάτων:

 

"Δήλωσε ο υπουργός των Οικονομικών ότι με βάση τα δεδομένα του πρώτου τριμήνου μάς λείπουν 150 μέχρι 200 εκατ. για να καλύψουμε τον στόχο του 2,5% δημοσιονομικό έλλειμμα. Ο χρόνος έχει 12 μήνες. Λοιπόν, εγώ έχω υπομονή παραπάνω από τον Σιαρλή. Διότι είμαι και πολιτικό πρόσωπο. Ο φίλος μου ο Βάσος είναι ένας καλός χρήστης των οικονομικών, αλλά δεν έχει την πολιτική εμπειρία που έχω εγώ. Κι εγώ θεωρώ ότι μπορούμε να τον καλύψουμε χωρίς τα μέτρα τα οποία κυκλοφορούν και κάνουν τους δημόσιους υπαλλήλους να ζητούν πρόωρη αφυπηρέτηση διότι φοβούνται ότι θα χάσουν τον 13ο, ότι θα χάσουν τα εφάπαξ και λοιπά. Τέτοιο θέμα δεν υπάρχει. Πιστεύω, λοιπόν, ότι χρειάζονται κάποια μέτρα, αλλά γιατί πάντα όταν στρέφουμε το μάτι μας ή τη σκέψη μας σε μέτρα, πάμε στους εργαζόμενους; Εγώ ακούω ότι υπάρχουν 400 εκατ. ανείσπρακτοι φόροι. Γιατί μόνο στις περικοπές και δεν πάμε στα έσοδα που έπρεπε να υπάρχουν και πρέπει να υπάρχουν".

 

Ο Χριστόφιας έπεσε δραματικά έξω στις προβλέψεις του και, ενόψει του άμεσου κινδύνου να χρεοκοπήσει η χώρα, προτείνει περικοπές πολλαπλάσιες από τα μέτρα που είχαν επεξεργαστεί οι "μανδαρίνοι" του υπουργείου Οικονομικών. Ως Πρόεδρος με εκτελεστικές εξουσίες δεν κατάφερε να εισπράξει ούτε ένα σεντ από τα 400 εκατομμύρια στα οποία "ακούει" ότι ανέρχονται οι ανείσπραχτοι φόροι.

 

Ο Πρόεδρος έκανε αυτές τις "ηρωικές δηλώσεις", γνωρίζοντας ότι η κυβέρνηση χρειαζόταν 1,8 δις για ανακεφαλαιοποίηση της Λαϊκής, ως αποτέλεσμα δικής του συναίνεσης να αναλάβουν τα κράτη το κόστος του κουρέματος, χωρίς να εγείρει καν αίτημα για εξαίρεση της Κύπρου, λόγω του εύρους της έκθεσης των τραπεζών στην Ελλάδα.

 

Στις 26 Ιουνίου, αφού προηγήθηκαν απέλπιδες προσπάθειες για δάνειο από την Κίνα, εξαναγκάστηκε να ζητήσει στήριξη από τον ευρωπαϊκό μηχανισμό. Εάν λαμβάνονταν τα μέτρα που πρότεινε το υπουργείο Οικονομικών, το μνημόνιο που θα πρότεινε η τρόικα θα ήταν πολύ πιο ήπιο. Όμως, ο Πρόεδρος είδε τη διαδικασία με την τρόικα σαν τακτική να κερδίσει χρόνο και όχι σαν έντιμη και ειλικρινή διαπραγμάτευση μαζί της, ελπίζοντας ότι θα εξασφάλιζε δάνειο 5 δις από τη Ρωσία. Όταν χάθηκαν οι ελπίδες για το δάνειο, ετοίμασε ένα μνημόνιο, το οποίο, αν και είναι ανεπαρκές για την τρόικα, αναιρούσε τις υποσχέσεις να μην πάρει μέτρα κατά των δημοσίων, όσο ήταν Πρόεδρος. Αφού κατάπιε τα μεγάλα "όχι" του Ιουνίου, ταμπουρώθηκε πίσω από τα μικρότερα του Οκτωβρίου, για τον 13ο και τους ημικρατικούς...

Μακάριος Δρουσιώτης

Πολίτης

06/10/2012