Μακαριος Δρουσιώτης

Ο ασκός του Αιόλου έχει ανοίξει για την κυπριακή οικονομία, λόγω της λανθασμένης τακτικής και διαχείρισης των διαπραγματεύσεων με την τρόικα. Εδώ και μήνες η κυβέρνηση διεξάγει "ανένδοτο αγώνα" για την ΑΤΑ και τον 13ο, που είναι μια παρωνυχίδα σε σύγκριση με τα μεγάλα ζητήματα της οικονομίας, όπως η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών και ο εταιρικός φόρος.

 

Ως γνωστόν, ο χαμηλός εταιρικός φόρος (10%) που ισχύει στην Κύπρο, καθώς και ο τρόπος φορολόγησης των ξένων κεφαλαίων, είναι το κίνητρο για την προσέλκυση των ξένων καταθέσεων στις κυπριακές τράπεζες. Η τυχόν αλλαγή του συστήματος φορολόγησης θα έχει σοβαρές επιπτώσεις στον τομέα των υπηρεσιών, ο οποίος αποτελεί έναν από τους βασικούς πυλώνες της οικονομίας.

 

Ακόμη και χθες το πρωί, μιλώντας στο Τρίτο Πρόγραμμα, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Στέφανος Στεφάνου διαβεβαίωνε με τρόπο απόλυτο και κατηγορηματικό ότι σε κανένα στάδιο δεν ετέθη από την τρόικα ζήτημα εταιρικού φόρου και πως αυτό που υπάρχει είναι ένας προβληματισμός που αφορά όλη την Ευρώπη και όχι ειδικά την Κύπρο.

 

Ύπνος βαθύς

 

Η κατηγορηματική αυτή δήλωση του Στεφάνου καταδεικνύει ότι η κυβέρνηση είναι εκτός πραγματικότητας, καθώς υφίσταται τέτοιο ζήτημα και μάλιστα με απόφαση που λήφθηκε με τη συγκατάθεση και του υπουργού Οικονομικών Βάσου Σιαρλή.

Πιο συγκεκριμένα, στο τελευταίο Eurorgoup στο Λουξεμβούργο, στις 8 Οκτωβρίου, συζητήθηκε "η τρέχουσα κατάσταση των προγραμμάτων προσαρμογής για την Ελλάδα, την Ισπανία και την Κύπρο". Σε αυτό το πλαίσιο, σύμφωνα με τα συμπεράσματα του Eurogroup, "σε ό,τι αφορά την Κύπρο, οι υπουργοί επιβεβαίωσαν την κοινή τους δέσμευση για την καταπολέμηση της διαφυγής φόρων και του ξεπλύματος βρόμικου χρήματος" (Regarding Cyprus, ministers affirmed their common commitment to fighting tax flight and money laundering).

 

Η καταπολέμηση του "tax flight", δηλαδή της απώλειας φορολογικών εσόδων που σχετίζονται με διασυνοριακές ροές κεφαλαίων, παραπέμπει στο χαμηλό εταιρικό φόρο, καθώς και στο σύστημα υπολογισμού και φορολόγησης κεφαλαίων, κατά τρόπο που ένα κράτος μέλος της ΕΕ, εν προκειμένω η Κύπρος, καρπούται έσοδα εις βάρος άλλων κρατών μελών.

 

Το ζήτημα της διαφυγής φόρων, μαζί με το ξέπλυμα χρήματος, δεν είναι μια γενική θέση, αλλά ειδική αναφορά στην Κύπρο, κάτω από την ενότητα του προγράμματος σταθερότητας, δηλαδή το υπό διαμόρφωση μνημόνιο. Σύμφωνα με την ενημέρωση που έκανε ο Χριστόφιας στους πολιτικούς αρχηγούς, η τρόικα έθεσε το ζήτημα του ξεπλύματος και ζήτησε στοιχεία, όμως δεν ήγειρε ζήτημα φορολογικού καθεστώτος των εταιρειών. Όμως, σύμφωνα και με την απόφαση του Eurogroup, ενδέχεται αυτό να τεθεί την τελευταία στιγμή, όταν η Κύπρος θα καίγεται για υπογραφή και δεν θα έχει κανένα περιθώριο να αντιδράσει.

 

Η δήλωση Σόιμπλε

 

Η απόφαση του Eurogroup ερμηνεύει πλήρως και την περιβόητη δήλωση Σόιμπλε για τις διαπραγματεύσεις με την τρόικα. Σύμφωνα με την επίσημη μετάφραση της δήλωσης που δόθηκε στη δημοσιότητα από την κυβέρνηση, ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών απαντούσε σε ερώτηση ακροατή κατά τη διάρκεια ανοικτής εκδήλωσης στο Βερολίνο, εάν θα ζητηθεί να αλλάξει η Κύπρος το φορολογικό καθεστώς της έναντι των ξένων εταιρειών, προκειμένου να της δοθεί η οικονομική βοήθεια.

 

Ο Σόιμπλε απάντησε επί λέξει: "Με την Κύπρο δεν έχουν αρχίσει πολύ συγκεκριμένες διαπραγματεύσεις. Υποθέτω, σχεδόν, ότι αυτό μάλλον θα συμβεί το ερχόμενο έτος. Γι' αυτό και δεν είμαι σε θέση αυτήν τη στιγμή να τις αξιολογήσω (τις διαπραγματεύσεις). Γνωρίζω, όμως, ότι κράτη μέλη της ΟΝΕ θέτουν αυτήν την απαίτηση, για την οποία μιλήσατε, πολύ έντονα, και πιστεύω ότι η κυπριακή κυβέρνηση το γνωρίζει αυτό.

 

Ο Γερμανός ΥΠΕΞ δεν μπορεί να μιλούσε για το μνημόνιο, για το οποίο διεξάγονται διαπραγματεύσεις, αλλά για το φορολογικό καθεστώς των ξένων εταιρειών, στο πλαίσιο του μνημονίου. Είναι εξόχως σημαντικό το ότι ο Σόιμπλε ήγειρε και δημόσια το "έντονο αίτημα" χωρών της ΟΝΕ, μεταξύ των οποίων και η Γερμανία, για αλλαγή του φορολογικού καθεστώτος. Η δήλωση αυτή, σε συνδυασμό με τα συμπεράσματα του τελευταίου Eurogroup, καθιστούν μάλλον βέβαιο το ότι θα εγερθεί ζήτημα φορολογικού καθεστώτος της Κύπρου είτε στην τελική φάση της διαπραγμάτευσης με την τρόικα, είτε ως προϋπόθεση για έγκριση του μνημονίου από τη Βουλή της Γερμανίας το 2013.

 

Πειραματόζωο των ισχυρών

 

Ένα άλλο μέγα ζήτημα που έχει σχέση με το κυπριακό μνημόνιο είναι αυτό της διαμάχης μεταξύ του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και των ευρωπαϊκών θεσμών για το ζήτημα της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών. Το ΔΝΤ, το οποίο ιδρύθηκε για να στηρίζει τις φτωχές χώρες σε περιόδους κρίσης, αρνείται να συνεισφέρει για την ανακεφαλαιοποίηση των ευρωπαϊκών τραπεζών, μέσω των κρατών. Η πρόταση του ΔΝΤ είναι η απευθείας αναχρηματοδότηση των τραπεζών από τον ESM. Αυτό χαροποιεί τη Λευκωσία, επειδή θα ξαλαφρώσει το δημόσιο χρέος από το τεράστιο βάρος των τραπεζών.

 

Η Γερμανία δεν βιάζεται να ενεργοποιήσει τον ευρωπαϊκό μηχανισμό (ESM) και επιμένει στην ποιότητα παρά στην ταχύτητα των αποφάσεων. Η Γερμανία θέτει ως προϋπόθεση την ορθή λειτουργία του ΕSM και κωλυσιεργεί στην προώθησή του. Υπό τις σημερινές συνθήκες δεν αναμένεται ότι ο ESM θα μπορεί να χρηματοδοτήσει τις τράπεζες πριν από τις αρχές του 2014, οπόταν η Κύπρος πρέπει να εξασφαλίσει με κρατικό δάνειο τους αναγκαίους πόρους. Όμως, αν το ποσό που θα χρειαστεί η Κύπρος θα είναι 12 δις μόνο για τις τράπεζες, το χρέος της καθίσταται μη βιώσιμο και το ΔΝΤ μπορεί να αρνηθεί τη συμμετοχή, οπόταν θα προκύψει θέμα κουρέματος του χρέους.

 

Το κράτος που αυτήν τη στιγμή επείγεται για χρηματοδότηση των τραπεζών του είναι η Κύπρος. Ως μια μικροσκοπική οικονομία που δεν προκαλεί παρενέργειες στην ευρωζώνη, κάλλιστα μπορεί να γίνει το πειραματόζωο στο ξεκαθάρισμα των λογαριασμών μεταξύ των μεγάλων γιγάντων της παγκόσμιας οικονομίας, του ΔΝΤ από τη μια και της ευρωζώνης από την άλλη.

 

 

 

Βαρύ το τίμημα της "αντίστασης στην τρόικα"

 

Ήταν για όλους αυτούς τους λόγους που η Κύπρος προειδοποιήθηκε από Ευρωπαίους εταίρους της να κλείσει τους λογαριασμούς της με την τρόικα το συντομότερο δυνατόν, διότι οι μεταβαλλόμενες συνθήκες και συγκυρίες μπορεί να προκαλέσουν ακόμη και τη συνολική κατάρρευση της οικονομίας της.

 

Η κυβέρνηση χειρίστηκε τα πράγματα με αβάσταχτη ελαφρότητα και απίστευτη επιπολαιότητα. Αντί να αξιολογήσει την κατάσταση, να ιεραρχήσει τις προτεραιότητες και να επικεντρωθεί στα σοβαρά, άνοιξε μέτωπα με την τρόικα για τα επουσιώδη, όπως η ΑΤΑ και ο Συνεργατισμός.

 

Όπως γράφει σ' ένα πρόσφατο άρθρο του ο πρώην αντιπρόεδρος των Moody's Christopher T. Mahoney, "οι Κύπριοι, αντί να πουν 'σας ευχαριστώ για αυτές τις εποικοδομητικές προτάσεις, ας δουλέψουμε μαζί να τις κάνουμε καλύτερες', ανεξήγητα αποφάσισαν να σηκώσουν κόκκινο πανό και να μετατρέψουν τις διαπραγματεύσεις με την τρόικα σε διεθνή ταξική πάλη. Ειλικρινά, δεν μπορώ να βρω λέξεις να περιγράψω αυτήν την ηλιθιότητα".

 

Ο Χριστόφιας, με κωλυσιεργό τακτική, με δηλώσεις του στυλ "θα κατέβω στους δρόμους με τους εργαζόμενους για την ΑΤΑ", οι οποίες χλευάστηκαν στην Ευρώπη, και με προσβλητικές αναφορές κατά της τρόικας και των δανειστών μας, έκανε τα εύκολα δύσκολα.

 

Με μια αψυχολόγητη προσπάθεια να μεγιστοποιήσει το πρόβλημα των τραπεζών για να αποστρέψει την κριτική προς την κυβέρνηση, άνοιξε όλα τα ζητήματα, από τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια μέχρι το μέγεθος της τρύπας των τραπεζών και το ξέπλυμα χρήματος. Ο διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας Πανίκος Δημητριάδης, ο οποίος αρχικά έπαιξε με τους όρους της κυβέρνησης και συνέδραμε στις προσπάθειές της να "κάψουν τις τράπεζες", τις τελευταίες εβδομάδες φαίνεται να έχει συνειδητοποιήσει ότι η κατάσταση είναι κρίσιμη και έκανε στροφή σε πιο "νεοφιλελεύθερες" προσεγγίσεις.

 

Το ζήτημα είναι τι χρόνος υπάρχει και τι περιθώρια ελιγμών έχουν απομείνει, όταν έχουν στραγγίσει τα ταμεία. Η 12η Νοεμβρίου είναι ήδη ανέφικτη και είναι αμφίβολο εάν θα φτάσουμε το επόμενο Eurogroup, που θα συνέλθει στις 3 Δεκεμβρίου και όχι στις 17 Δεκεμβρίου, όπως μεταδίδεται.

 

Η ελπίδα της κυβέρνησης είναι να υπογράψει με την τρόικα το συντομότερο, για να την εμπιστευτούν οι τράπεζες και να τη δανείσουν βραχυπρόθεσμα για να καλύψει τις τρέχουσες ανάγκες. Χωρίς υπογραφή μνημονίου, λόγω και του κινδύνου κουρέματος ή κατάρρευσης, είναι πολύ δύσκολο για την κυβέρνηση να εξασφαλίσει πόρους. Οι δανειστές μας το ξέρουν πολύ κατά αυτό και καθυστερούν για να κάνουν τη δουλειά τους ευκολότερη. Η ευκαιρία για κάτι καλύτερο χάθηκε το καλοκαίρι. Οι δυσμενέστεροι όροι στο επικείμενο μνημόνιο είναι το τίμημα της "αντίστασης στην τρόικα", που αυτήν τη φορά δεν ήταν ανέξοδη.

Μακάριος Δρουσιώτης

Πολίτης

03/11/2012