Μακαριος Δρουσιώτης

Το περιεχόμενο του βιβλίου του Γιώργου Λιλλήκα "Λύση του Κυπριακού - πραγματικότητες, διλήμματα και επιλογές" απασχόλησε την τηλεοπτική συζήτηση των τριών βασικών υποψηφίων, την περασμένη Δευτέρα το βράδυ, με θέμα το Κυπριακό. Ο Λιλλήκας επικρίθηκε στη συζήτηση ότι άλλα προτείνει στο βιβλίο του και άλλα υποστηρίζει σήμερα. Πράγματι, αν θέλει κανείς να αποδομήσει τις σημερινές θέσεις Λιλλήκα στο Κυπριακό, δεν υπάρχει καλύτερο εγχειρίδιο από το ίδιο το βιβλίο του!

 

Το βιβλίο χωρίζεται σε δύο μέρη και έχει δύο αντίστοιχους στόχους:

1. Να δικαιώσει την απόρριψη του σχεδίου Ανάν και να αναδείξει τους κινδύνους τους οποίους, σύμφωνα με την κρίση του συγγραφέα, εγκυμονούσε η αποδοχή του.

2. Να αναλύσει όλες τις προτάσεις για το πώς μπορεί να επιλυθεί το Κυπριακό και να ανοίξει τη συζήτηση υπέρ ενός νέου μοντέλου λύσης, αυτού της διζωνικής δικοινοτικής, πλην όμως χαλαρής ομοσπονδίας!

 

Θα ασχοληθούμε με το δεύτερο μέρος του βιβλίου, το οποίο αφορά το μέλλον.

Το βιβλίο είναι όντως καλογραμμένο και νηφάλιο. Παρά την εμφανή τάση δικαίωσης για τις επιλογές για το σχέδιο Ανάν και τις στερεότυπες αναλύσεις για την Τουρκία, ο Λιλλήκας παραθέτει τις διάφορες απόψεις με σεβασμό και οι κρίσεις του δεν είναι τόσο απόλυτες όσο στον σημερινό πολιτικό του λόγο. Το μέρος του βιβλίου που πραγματεύεται τις διάφορες επιλογές που υπάρχουν στο Κυπριακό είναι και το πιο ενδιαφέρον. Παραθέτει επιχειρήματα υπέρ και κατά, θέτει ερωτήματα, αλλά πρωτίστως τοποθετείται.

 

Όχι "καθαρές λύσεις"

 

Ο Λιλλήκας, αν και σήμερα προβάλλεται ως ο κατ' εξοχήν αντιομοσπονδιακός υποψήφιος, στο βιβλίο του ακυρώνει μία προς μία όλες τις εναλλακτικές επιλογές, περιλαμβανομένης της "καθαρής λύσης", και τοποθετείται ξεκάθαρα υπέρ της διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας (ΔΔΟ):

 

Η "καθαρή λύση", αναφέρει, "δεν μπορεί να θεωρηθεί καλύτερη από μια Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία, η οποία, με ένα σωστό περιεχόμενο, μπορεί να επανενώσει την Κύπρο, ανατρέποντας τα δεδομένα της εισβολής, να αποκαταστήσει τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις ελευθερίες..." (σελ. 224).

 

Ο Λιλλήκας αναλύει στο βιβλίο του τις εναλλακτικές στρατηγικές που υπάρχουν για να επιτευχθεί λύση, απορρίπτει ασυζητητί τη στρατιωτική επιλογή και προκρίνει λύση με πολιτικές διαδικασίες: υπάρχει καθορισμένη πολιτική στο Κυπριακό που "εκφράζει τη μεγάλη πλειοψηφία των πολιτικών δυνάμεων, όπως κατ' επανάληψη τοποθετήθηκαν στο Εθνικό Συμβούλιο αλλά και δημόσια. Είναι η Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία. Αυτή η μορφή λύσης αποφασίστηκε στα πρώτα χρόνια που ακολούθησαν την τουρκική εισβολή. Αυτό το μοντέλο έχει υιοθετηθεί σε Ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας και αυτή την πολιτική προάγουν και υπερασπίζονται μέχρι σήμερα όλοι οι Πρόεδροι της Κυπριακής Δημοκρατίας" (σελ. 241).

 

Χαλαρή ομοσπονδία

 

Ο Λιλλήκας θεωρεί εκτός πραγματικότητας τον απεγκλωβισμό της ελληνοκυπριακής πλευράς από τη ΔΔΟ. Η συνέχιση από την ελληνοκυπριακή πλευρά της πολιτικής για λύση ΔΔΟ, γράφει, "της παρέχει το πλεονέκτημα να παρουσιάζεται συνεπής και εναρμονισμένη με τη Διεθνή Κοινότητα, μιας και το Συμβούλιο Ασφαλείας, με πρωτοβουλία της Κύπρου, έχει υιοθετήσει και εμμένει στη μορφή αυτής της λύσης" (σ. 273). Ο Λιλλήκας αναφέρει ότι "η Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία με ένα σωστό περιεχόμενο, θα μπορούσε να ικανοποιήσει σε μεγάλο βαθμό τους στόχους του Κυπριακού Ελληνισμού" (σ. 273).

 

Αφού τσιμεντώνει τη ΔΔΟ ως τη μόνη επιλογή, ο Λιλλήκας αναφέρεται στους κινδύνους και τις δυσλειτουργίες του συστήματος αυτού. Και το αντίδοτο σε αυτούς τους κινδύνους δεν είναι άλλο από τη χαλαρή ομοσπονδία:

 

"Με δεδομένο τον παρεμβατικό ρόλο της Τουρκίας και την επιμονή της σε δυσλειτουργικές ρυθμίσεις, θα πρέπει (στα σοβαρά και χωρίς δογματισμούς) η ελληνοκυπριακή ηγεσία να μελετήσει το ενδεχόμενο μιας χαλαρής Ομοσπονδίας. Μια τέτοια ρύθμιση, αφού θα διασφαλίζει τα ουσιώδη (μία κυριαρχία, μια διεθνή προσωπικότητα, μία ιθαγένεια κλπ.), θα μπορούσε να αποτρέπει τη μεταφορά πολλών πιέσεων στην κεντρική κυβέρνηση, επιτρέποντάς της να λειτουργεί ομαλότερα" (σ. 272).

 

Μαξιμαλισμός το '60

 

Η πιο ενδιαφέρουσα πτυχή του βιβλίου είναι η απόρριψη του στόχου για επιστροφή στο ενιαίο κράτος του 1960. Αν και η λύση αυτή θα συνιστούσε αποκατάσταση του δικαίου, η επιλογή αυτή "χαρακτηρίζεται ως μαξιμαλιστικός στόχος, αφού παραγνωρίζει τις πραγματικότητες της συνεχιζόμενης στρατιωτικής κατοχής του 37% των κυπριακών εδαφών και τις μετακινήσεις πληθυσμών. Σε μία τέτοια επιλογή η Διεθνής Κοινότητα θα κατηγορήσει την ελληνική κυπριακή πλευρά ως ασυνεπή, ότι αγνοεί τις πραγματικότητες, προβάλλει μαξιμαλιστικούς στόχους και δεν συμβάλλει θετικά στις προσπάθειες εξεύρεσης λύσης" (σ. 276).

 

Ο Λιλλήκας υποστηρίζει στο βιβλίο του ότι ένα ενιαίο κράτος, με αναθεώρηση του Συντάγματος του 1960, θα ήταν μια καλή και βιώσιμη λύση, όμως οι τουρκικοί στόχοι και οι διεθνείς συσχετισμοί δυνάμεων "δεν αφήνουν κανένα πραγματικό περιθώριο επίτευξης μιας τέτοιας λύσης. Με τα δεδομένα ως έχουν σήμερα, αυτός ο σχεδιασμός δεν είναι ρεαλιστικός, γι' αυτό και είναι ανέφικτος" (σ. 276).

 

Μηδενική βάση ίσον διχοτόμηση

 

Ο Λιλλήκας συζητά την εγκατάλειψη της ΔΔΟ υπέρ του ενιαίου κράτος, αλλά ως κίνηση τακτικής. Τα υπέρ μιας τέτοιας κίνησης, γράφει, είναι η ευκαιρία να απεγκλωβιστεί από παραχωρήσεις που έκανε στο παρελθόν. Θα σημαίνει επίσης την έξοδο της ελληνικής πλευράς από το σύνδρομο του ηττημένου. "Παρά τα όποια όμως πλεονεκτήματα (εφικτά ή θεωρητικά) παρουσιάζει μια τέτοια κίνηση, η στόχευση στη λύση ενιαίου κράτους δεν είναι στρατηγική που, με τα σημερινά δεδομένα, οδηγεί σε λύση. Στην καλύτερη περίπτωση θα οδηγήσει σε παγίωση, αν όχι σε νομιμοποίηση, της παρούσας κατάστασης" (σ. 278).

 

Η διατήρηση της παρούσας κατάστασης ως εναλλακτικής επιλογής, με την ελπίδα ότι μπορεί να δημιουργηθούν καλύτερες συνθήκες, είναι το τελευταίο σενάριο που εξετάζει ο Λιλλήκας. "Αυτή η επιλογή στην ουσία δεν αποτελεί λύση", γράφει, αφού ο αγώνας του Ελληνισμού έχει να ανατρέψει την παρούσα κατάσταση. "Είτε θεωρηθεί ως τελική λύση (αλλά χωρίς επίσημη αναγνώριση, από μέρους της ελληνοκυπριακή κοινότητας των δεδομένων του 1974) είτε θεωρηθεί και αντιμετωπισθεί ως συνέχιση του αγώνα για μια δίκαιη και βιώσιμη λύση, αυτή η επιλογή δεν ανατρέπει τα δεινά κατοχής, ούτε και αποτρέπει όλους τους κινδύνους που οι τουρκικοί σχεδιασμοί μπορεί να περικλείουν για την Κύπρο" (σ. 279).

 

Ο Λιλλήκας δίνει έμφαση στις επιπτώσεις που θα έχει η επιλογή της αναμονής μέχρι να αλλάξουν οι συγκυρίες. "Ο χρόνος θα παγιώσει τη διχοτόμηση και η Τουρκία θα συνεχίσει να ελέγχει το 37% (...). Κανένας σήμερα δεν μπορεί, βάσιμα και με πειστικά επιχειρήματα, να ισχυριστεί ότι στο προβλεπτό μέλλον τα πράγματα διεθνώς θα αλλάξουν προς όφελος της Κύπρου και εις βάρος της Τουρκίας" (σ. 280).

 

 

 

Υιοθέτησε το χείριστο σενάριο

 

Το βιβλίο κυκλοφόρησε το 2009 και αποτελεί μια ολοκληρωμένη πρόταση πολιτικής για το Κυπριακό. Ήταν μια προσπάθεια του Γιώργου Λιλλήκα, ύστερα από τις περιπλανήσεις του σε όλο το φάσμα του πολιτικού συστήματος, να αποκτήσει δικό του, αυτόνομο πολιτικό στίγμα.

 

Η πρόθεσή του ήταν ξεκάθαρη: να παντρέψει τις δύο σχολές σκέψεις στο Κυπριακό, αυτής που επείγεται για λύση και εκείνης που φοβάται το ρίσκο, με μια πρόταση που ανταποκρίνεται στον μέσο όρο: χαλαρή ομοσπονδία, δηλαδή και μαζί και χώρια.

Για να πείσει για την ορθότητα της πολιτικής του αναδεικνύει εξίσου τους κινδύνους μιας κακής λύσης, όπως θεωρούσε το σχέδιο Ανάν, και της αποδοχής της διχοτόμησης, είτε συμφωνημένης είτε αφήνοντας τον χρόνο να την επιβάλει. Η συνέχιση του στάτους κβο ή η εμμονή σε μη ρεαλιστικές λύσεις, όπως το ενιαίο κράτος, είναι, σύμφωνα με το βιβλίο του Λιλλήκα, η χείριστη επιλογή. Αυτή τη χείριστη επιλογή υιοθέτησε ως υποψήφιος Πρόεδρος της ΕΔΕΚ. Ως υποψήφιος υποστηρίζει πια με επιμονή τη γραμμή Λυσσαρίδη, την οποία ως συγγραφέας επιχείρησε να αποδομήσει.

 

Αυτός είναι ο Γιώργος Λιλλήκας.

Μακάριος Δρουσιώτης

Πολίτης

03/02/2013