Μακαριος Δρουσιώτης

Στα πενήντα και πλέον χρόνια ζωής της Κυπριακής Δημοκρατίας έχουμε μόλις 20 χρόνων εμπειρία δημοκρατικών εκλογών. Οι πρώτες εκλογές με ανοιχτό το αποτέλεσμα έγιναν το 1988, όταν εξελέγη ο Γιώργος Βασιλείου. Μέχρι τότε, όλες οι εκλογές που προηγήθηκαν είχαν μόνο τυπικό χαρακτήρα.

 

Δύο ήταν οι βασικοί παράγοντες που καθυστέρησαν την ομαλή εξέλιξη του δημοκρατικού βίου στην Κύπρο: η ισχυρή προσωπικότητα του Μακαρίου και η εξάρτηση του ΑΚΕΛ από το Κομουνιστικό Κόμμα Σοβιετικής Ένωσης (ΚΚΣΕ). Ο συνδυασμός της λαϊκής αποδοχής του Μακαρίου από τη Δεξιά και η στήριξή του από το ισχυρό κόμμα της Αριστεράς, λόγω καθοδήγησης από τη Μόσχα, υποκατέστησαν την αναγκαιότητα διεξαγωγής πραγματικών εκλογών.

 

1960: Καλή αρχή

 

Οι πρώτες προεδρικές εκλογές στην Κύπρο διεξήχθησαν τον Δεκέμβριο του 1959 και ήταν πολύ πιο δημοκρατικές από όλες τις μεταγενέστερες που έγιναν ζώντος του Μακαρίου. Στις εκλογές του 1959 αντιπαρατάχθηκαν ο πολιτικός ηγέτης της ΕΟΚΑ Αρχιεπίσκοπος Μακάριος και ο Ιωάννης Κληρίδης, πατέρας του Γλαύκου Κληρίδη, ο οποίος εκπροσωπούσε την αστική Δεξιά.

Τον Κληρίδη είχε υποστηρίξει και το ΑΚΕΛ, το οποίο ήταν στην αντιπολίτευση. Με το αντιμακαριακό μέτωπο συνασπίστηκε και η αντιζυριχική Δεξιά, η οποία κατηγορούσε τον Μακάριο ότι απεμπόλησε την Ένωση υπέρ της ανεξαρτησίας. Οι εκλογές του 1959 ήταν ένα είδος δημοψηφίσματος για τις συμφωνίες Ζυρίχης - Λονδίνου, με τις οποίες ανακηρύχθηκε η κυπριακή ανεξαρτησία. Ο Μακάριος επικράτησε με 67% έναντι 33% του αντιπάλου του. Υπό τις περιστάσεις, το ποσοστό του Ιωάννη Κληρίδη δεν ήταν διόλου ευκαταφρόνητο.

 

ΑΚΕΛ και Μακάριος

 

Ο αντιμακαριακός συνασπισμός διαλύθηκε αμέσως μετά τις εκλογές, όταν το ΑΚΕΛ αποφάσισε να συμπορευτεί με τον Μακάριο. Μετά την κυπριακή ανεξαρτησία, το ΑΚΕΛ ακολούθησε τη μοίρα όλων των αδελφών κομουνιστικών κομμάτων της δυτικής Ευρώπης: τέθηκε υπό την κηδεμονία του μητρικού κόμματος της Σοβιετικής Ένωσης και λάμβανε καθοδήγηση από το διεθνές τμήμα του ΚΚΣΕ.

 

Εκτός από μία περίπτωση (στην πρόταση που έκανε η Σοβιετική Ένωση το 1965 για λύση ομοσπονδίας στο Κυπριακό), το ΑΚΕΛ ακολουθούσε με θρησκευτική ευλάβεια την καθοδήγηση που λάμβανε από το ΚΚΣΕ. Η Μόσχα είχε αποφασίσει να στηρίξει τον Μακάριο στην προσπάθειά του να καταργήσει τις Συμφωνίες της Ζυρίχης, διότι με αυτές θα καταργούσε και τις Συνθήκες Εγγυήσεως και Συμμαχίας με κράτη μέλη του ΝΑΤΟ (Ελλάδα, Τουρκία, Βρετανία), ενώ μέσω αυτής της συμμαχίας υπέθαλπε την κατάργηση των Βρετανικών Βάσεων. Αυτός ήταν ο λόγος που ένα κομουνιστικό κόμμα, το ΑΚΕΛ, στήριζε τον Μακάριο, έναν αντικομουνιστή παπά. Ο Μακάριος, ελέγχοντας τη Δεξιά και στηριζόμενος από το ΑΚΕΛ, έγινε πανίσχυρος στο εσωτερικό και στην πράξη κυβερνούσε μόνος του, χωρίς Βουλή και χωρίς αντιπολίτευση.

 

Η Κύπρος όλη Μακάριος

 

Με αφορμή τα γεγονότα του 1963 και την αποχώρηση των Τουρκοκυπρίων από την κυβέρνηση, οι προεδρικές εκλογές του 1965 αναβλήθηκαν και διεξήχθησαν το 1968. Ο Μακάριος, ο οποίος ήταν χαρισματικός ηγέτης, είχε απέραντη εξουσία και στηριζόταν από το ΑΚΕΛ, απολάμβανε σχεδόν καθολικής αποδοχής.

 

Η ενωτική αντιπολίτευση δοκίμασε να τον αμφισβητήσει με υποψήφιο τον πρόεδρο του ΔΕΚ, ψυχίατρο Τάκη Ευδόκα, όμως τα περιθώρια ήταν περιορισμένα. Ο Μακάριος επιβλήθηκε ολοκληρωτικά, εξασφαλίζοντας το υποτιμητικό για σύγχρονο κράτος ποσοστό του 97%. Υπήρξαν τότε καταγγελίες για νοθεία. Η αλήθεια είναι πως, δυστυχώς, δεν υπήρχε νοθεία. Όλος ο κόσμος ήταν με τον Μακάριο.

 

Στις επόμενες εκλογές, το 1973, εν μέσω της εσωτερικής αναταραχής και της δράσης της ΕΟΚΑ Β, ο Μακάριος εξελέγη για τρίτη θητεία χωρίς ανθυποψήφιο και χωρίς εκλογές.

 

Τα τραγικά γεγονότα του πραξικοπήματος και της εισβολής του 1974 ήταν ένας οδυνηρός σταθμός στη διαδρομή της Κύπρου προς στην εμπέδωση της δημοκρατίας. Ο Μακάριος έφυγε κυνηγημένος από την Κύπρο και ύστερα από μια μεταβατική περίοδο υπό την προεδρία του Κληρίδη επέστρεψε στο νησί τον Δεκέμβριο του '74.

 

Ο Μακάριος έγινε δεχτός από τον λαό ως ο σωτήρας που θα έδινε τις λύσεις στην τραγωδία της τουρκικής εισβολής. Όμως, τίποτα δεν θα ήταν πια το ίδιο. Παρά την πλατιά αποδοχή που είχε στην κοινή γνώμη, ο Μακάριος δεν ήταν σε θέση να δώσει τις λύσεις και να ικανοποιήσει τις προσδοκίες του λαού.

 

Πατριώτες και προδότες

 

Αμέσως μετά το 1974 καθορίστηκαν νέες διαχωριστικές γραμμές στην κυπριακή κοινωνία. Από τη μια ήταν η ρεαλιστική προσέγγιση του Γλαύκου Κληρίδη για γρήγορο συμβιβασμό σε συνεργασία με τη Δύση, και από την άλλη ο ανένδοτος αγώνας του Μακαρίου και του Λυσσαρίδη.

 

Μια βαθιά κρυμμένη αλήθεια του Κυπριακού είναι ότι η Τουρκία πριν εισβάλει στην Κύπρο εξασφάλισε τη συγκατάθεση της Σοβιετικής Ένωσης. Το κίνητρο της Μόσχας ήταν η αποσταθεροποίηση του ΝΑΤΟ. Στην πορεία η Μόσχα επένδυε στη διαιώνιση του στάτους κβο στην Κύπρο και καρπώθηκε τις συνέπειες των επιπτώσεων που είχε η τουρκική εισβολή στο ΝΑΤΟ. Η Ελλάδα είχε αποχωρήσει από τη Συμμαχία ενώ η Τουρκία έκλεισε τις αμερικανικές βάσεις στο έδαφός της. Ήταν η αντίδρασή της στο εμπάργκο που επέβαλε το αμερικανικό Κογκρέσο στην πώληση όπλων στην Τουρκία.

 

Το 1976 έγιναν οι πρώτες βουλευτικές εκλογές μετά την τραγωδία του 1974. Ήταν τότε που ιδρύθηκε ο ΔΗΣΥ και το ΔΗΚΟ, ενώ στις εκλογές συμμετείχαν το ΑΚΕΛ και η ΕΔΕΚ. Μετά από παρέμβαση της Μόσχας, το ΑΚΕΛ ηγήθηκε της δημιουργίας αντικληριδικού μετώπου, με σύνθημα τον μακροχρόνιο αγώνα. Σε αντίδραση, ο Κληρίδης έδωσε πολιτική στέγη στην ΕΟΚΑ Β.

 

Αξιοποιώντας το πλειοψηφικό εκλογικό σύστημα, ο Μακάριος και το ΑΚΕΛ απέκλεισαν τον ΔΗΣΥ από τη Βουλή, παρά το 26% που είχε εξασφαλίσει. Ο λαός είχε διαχωριστεί σε πατριώτες και προδότες, με το ΑΚΕΛ να ηγείται των "δημοκρατικών πατριωτικών δυνάμεων" και ο Κληρίδης να κατηγορείται για τη σύμπραξη με την ΕΟΚΑ Β.

 

Σπύρος χωρίς εκλογές

 

Το 1977, μετά την εκλογή Κάρτερ στην προεδρία των ΗΠΑ, ο Μακάριος, αφού απογοητεύτηκε φρικτά από τη Σοβιετική Ένωση η οποία ούτε μία πρόσκληση επίσημης επίσκεψης στη Μόσχα δεν του έστειλε, έκανε στροφή στη ρεαλιστική σχολή και προετοίμαζε να δώσει το χρίσμα του διαδόχου του στον Κληρίδη. Τον Ιούλιο του 1977 έκανε στο Τρόοδος γεύμα στους υπουργούς του, με καλεσμένο τον Κληρίδη, ανακοινώνοντάς τους ότι θα ήταν ο διάδοχός του.

 

Σε μερικές εβδομάδες, στις 3 Αυγούστου 1977, ο Μακάριος πέθανε ύστερα από δεύτερο έμφραγμα. Προεδρεύων ανέλαβε ο πρόεδρος του ΔΗΚΟ και πρόεδρος της Βουλής Σπύρος Κυπριανού. Με τη συναίνεση όλων των κομμάτων αποφασίστηκε να αφεθεί ο Κυπριανού να ολοκληρώσει τη θητεία του Μακαρίου, μέχρι τον Φεβρουάριο του 1978, και να διεξαχθούν εκλογές για μια ολόκληρη πενταετία.

 

Τον Δεκέμβριο του 1976 κατάλοιπα της ΕΟΚΑ Β απήγαγαν τον γιο του Κυπριανού, Αχιλλέα, με σκοπό να εκβιάσουν τερματισμό των διώξεων στελεχών της ΕΟΚΑ Β. Τελικά, ύστερα από παρασκηνιακές διαβουλεύσεις, ο Αχιλλέας Κυπριανού αφέθηκε ελεύθερος και ο Σπύρος Κυπριανού έγινε ο νέος ήρωας του αγώνα. Έχοντας και την υποστήριξη του ΑΚΕΛ, ήταν το ακλόνητο φαβορί των εκλογών του Φεβρουαρίου του 1978. Ο Κληρίδης απέσυρε την υποψηφιότητά του και ο Κυπριανού εξέλεγξη διά βοής και χωρίς εκλογές Πρόεδρος της Κύπρου.

 

Τα τρένα που φεύγουν

 

Ο Κυπριανού ήταν η επιλογή της Σοβιετικής Ένωσης, λόγω του ότι ήταν πιστός στο Κίνημα των Αδεσμεύτων, σε αντίθεση με τον φιλοδυτικό Κληρίδη. Ωστόσο, οι σχέσεις του ΑΚΕΛ με τον Κυπριανού δεν ήταν ομαλές. Το κόμμα της Αριστεράς έρεπε προς πιο ρεαλιστικές προσεγγίσεις στο Κυπριακό και πολλές φορές συγκρούστηκε μαζί του, ήρθε σε σοβαρή ρήξη με τον Κυπριανού και προσπάθησε να τον κατεβάσει από το τρένο της εξουσίας. Αξιοποιώντας τον νέο νόμο της απλής αναλογικής για την ανανέωση της Βουλής, το ΑΚΕΛ ενεθάρρυνε πριν από τις εκλογές του 1981 την πολυδιάσπαση του ΔΗΚΟ. Τελικά η προσπάθεια απέτυχε, το ΔΗΚΟ επιβίωσε και, προ του κινδύνου να ευνοηθεί ο Κληρίδης, το ΑΚΕΛ ανέβασε ξανά τον Κυπριανού στο τρένο της εξουσίας. Στις εκλογές του 1983, με τη στήριξη του ΑΚΕΛ, ο Κυπριανού εξελέγη για δεύτερη θητεία με ποσοστό 56%, έναντι 34% του Κληρίδη και 9% του Λυσσαρίδη.

 

Όμως και πάλι η συνεργασία ΑΚΕΛ - Κυπριανού ήταν περιπετειώδης, κυρίως λόγω διαφωνιών στο Κυπριακό. Ο Κυπριανού εκδίωξε το ΑΚΕΛ από τη συμμαχία με το ΔΗΚΟ και το 1985 υπήρξε για πρώτη φορά προσέγγιση ΑΚΕΛ - ΔΗΣΥ. Με αφορμή το Κυπριακό η πλειοψηφία ΑΚΕΛ - ΔΗΣΥ στη Βουλή ενέκρινε ψήφισμα για την παραίτηση του Σπύρου Κυπριανού. Όμως, με παρέμβαση της Μόσχας, το ΑΚΕΛ αποκήρυξε τη συνεργασία αυτή, με αποκορύφωμα τις διαγραφές των στελεχών που τη στήριξαν. Ο Δημήτρης Χριστόφιας έγινε το 1988 γενικός γραμματέας του ΑΚΕΛ επί του πτώματος της συνεργασίας ΑΚΕΛ - ΔΗΣΥ. Από τις πρώτες του δράσεις ήταν η προσπάθεια ανασύνταξης του μετώπου των "δημοκρατικών πατριωτικών δυνάμεων".

 

Επιτέλους εκλογές

 

Στο μέσο αυτών των εξελίξεων, κι ενώ η Σοβιετική Ένωση έπνεε τα λοίσθια λίγο πριν από την κατάρρευσή της, διεξήχθησαν το 1988 οι πρώτες προεδρικές εκλογές με ανοικτό το αποτέλεσμα. Το ΑΚΕΛ κατήλθε με υποψήφιο τον Γιώργο Βασιλείου. Τις εκλογές διεκδίκησε ξανά ο Κυπριανού, ενώ υποψήφιοι ήταν ο Κληρίδη για τον ΔΗΣΥ και ο Λυσσαρίδης για την ΕΔΕΚ. Στον δεύτερο γύρο πέρασαν ο Κληρίδης με 33% και ο Βασιλείου με 30%. Ο Κυπριανού έμεινε τρίτος με 27%, ενώ ο Λυσσαρίδης επιβεβαίωσε το 9%. Στον δεύτερο γύρο επικράτησε ο Βασιλείου με 51,6% έναντι 48,4% του Κληρίδη. Η νίκη του Βασιλείου οφειλόταν στη στήριξη που του έδωσε η ΕΔΕΚ. Τότε ήταν αδιανόητο για την ΕΔΕΚ να ψηφίσει Κληρίδη, το ίδιο και το ΔΗΚΟ. Ωστόσο, η πλειονότητα των ΔΗΚΟϊκών ψήφισαν Κληρίδη και αυτό ήταν το πρώτο σοβαρό ρήγμα στο μέτωπο των "δημοκρατικών πατριωτικών δυνάμεων".

 

Στις επόμενες εκλογές, το 1993, ο Βασιλείου, ύστερα από μια πετυχημένη προεδρία, υποστηριζόμενος μόνο από το ΑΚΕΛ, εξασφάλισε το 44%. Ο Κληρίδης, υποστηριζόμενος μόνο από τον ΔΗΣΥ, εξασφάλισε 36,7%. Το ΔΗΚΟ, η ΕΔΕΚ και η Εκκλησία συνασπίστηκαν με υποψήφιο τον Πασχάλη Πασχαλίδη, ο οποίος συγκέντρωσε μόλις το 18,5%. Στον δεύτερο γύρο υπήρξε επίσημη συνεργασία ΔΗΣΥ - ΔΗΚΟ με σύνθημα τη συνένωση της Δεξιάς. Ύστερα από μια τιτάνια προσπάθεια ο Κληρίδης, με 50,3%, έκανε την έκπληξη και κέρδισε οριακά τον Βασιλείου (49,7%). Η διαφορά ήταν μόλις 2.176 ψήφοι. Αυτό ήταν και το τέλος της ιερής συμμαχίας των "δημοκρατικών πατριωτικών δυνάμεων".

 

Εκλογές των πυραύλων

 

Στις εκλογές του 1998 ήταν η εποχή της πλάνης του Ενιαίου Αμυντικού Δόγματος. Οι τηλεοράσεις είχαν εκτοξεύσει πολλές χιλιάδες πυραύλων S-300. Το 90% των Κυπρίων πείσθηκαν ότι βρήκαμε τον τρόπο να διώξουμε τους Τούρκους. Σε αυτή την ιστορική στιγμή του Κληρίδη, ο Σπύρος Κυπριανού διεκδίκησε να είναι εκείνος ο κοινός υποψήφιος ΔΗΣΥ - ΔΗΚΟ ως αντάλλαγμα για την εκλογή του Κληρίδη το 1988.

 

Το προεδρικό περιβάλλον (Συναγερμικό και ΔΗΚΟϊκό) δεν είχε καμιά διάθεση για πειράματα. Ο Κυπριανού επέμενε και τελικά έσπασε τη συνεργασία με τον ΔΗΣΥ και για εκδίκηση έκανε μια ευκαιριακή συμμαχία με το ΑΚΕΛ, υποστηρίζοντας την υποψηφιότητα Γιώργου Ιακώβου. Ο Κυπριανού κατάφερε να πάρει μαζί του μόνο το μισό ΔΗΚΟ. Ο Ιακώβου πέρασε οριακά πρώτος με 40,6%, ενώ ο Κληρίδης εξασφάλισε το 40%. Ο Λυσσαρίδης ως υποψήφιος της ΕΔΕΚ πήρε ξανά το ποσοστό του (10%), ενώ ο Βασιλείου του 44% των προηγούμενων εκλογών περιορίστηκε στο 3%. Υποψήφιος ήταν και ο Αλέξης Γαλανός του ΔΗΚΟ, ενάντια στη γραμμή του κόμματός του, εξασφαλίζοντας 4% ως ψήφο διαμαρτυρίας. Στον δεύτερο γύρο υπήρξαν δύο ανοιχτές και μια συγκαλυμμένη συνεργασία με τον ΔΗΣΥ. Ο Γαλανός και ο Βασιλείου στήριξαν ανοιχτά τον Κληρίδη και ο Λυσσαρίδης συγκαλυμμένα. Ο Κληρίδης κέρδισε οριακά εξασφαλίζοντας το 50,8%, έναντι 49,2% του Ιακώβου. Παρ' όλες τις αντοχές του αντικληριδισμού, με τη συμμετοχή της ΕΔΕΚ στη δεύτερη κυβέρνηση Κληρίδη έσπασε το ταμπού της συνεργασίας των μακαριακών κομμάτων με τον ΔΗΣΥ.

 

Μετά την εκλογή του ο Κληρίδης εγκατέλειψε το Δόγμα. Ήταν ο όρος για να αρχίσουν διαπραγματεύσεις ένταξης στην ΕΕ. Με την Ελλάδα του Σημίτη στην καλύτερή της σχέση με την Ευρώπη, με τον Κληρίδη να έχει άριστες σχέσεις με τη Δύση και με διαπραγματευτή τον Βασιλείου, στην εκπνοή της θητείας Κληρίδη αποφασίστηκε στην Κοπεγχάγη η ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ. Παράλληλα, αναλήφθηκε η πολιτική δέσμευση για λύση του Κυπριακού πριν από την ένταξη και η έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Τουρκία.

 

Ξαναγεννήθηκε το τέρας

 

Όταν το 1988 ο Δημήτρης Χριστόφιας εξελέγη γενικός γραμματέας του ΑΚΕΛ, υπερφαλαγγίζοντας την ιστορική ηγεσία του κόμματος, έθεσε ως στόχο του την ανασύνταξη του μετώπου των "δημοκρατικών πατριωτικών δυνάμεων". Παρόλο που η Σοβιετική Ένωση είχε καταρρεύσει, οι ιδεολογικές δεσμεύσεις υπέρ του στάτους κβο και ενάντια σε οποιαδήποτε δυτικής προέλευσης λύση παρέμειναν ζωντανές.

 

Όταν απέτυχε να εκλέξει Πρόεδρο τον Γιώργο Ιακώβου, το 1998, ο Χριστόφιας έδωσε γην και ύδωρ στο ΔΗΚΟ, κάνοντας συμμαχία με τον Τάσσο Παπαδόπουλο, ο οποίος είχε διαδεχτεί στην ηγεσία του κόμματος τον Σπύρο Κυπριανού. Ο Χριστόφιας αρνήθηκε πρόταση του Σημίτη να ανεχθεί επανεκλογή του Κληρίδη για 18 μήνες για να ολοκληρώσει τις συνομιλίες και να επιτευχθεί ο στόχος της ένταξης στην ΕΕ και της λύσης του Κυπριακού. Το ΑΚΕΛ επέμεινε στην υποψηφιότητα Παπαδόπουλου, με τη δέσμευση ότι θα διαπραγματευόταν το σχέδιο Ανάν καλύτερα. Η αλήθεια είναι ότι είχαν κρυφή ατζέντα να το σκοτώσουν και να εμμείνουν στο στάτους κβο.

 

Ο Κληρίδης κατήλθε υποψήφιος με τη δέσμευση να ολοκληρώσει τις συνομιλίες και να παραιτηθεί σε 18 μήνες, όμως ο ΔΗΣΥ διασπάστηκε λόγω της παράλληλης υποψηφιότητας του Αλέκου Μαρκίδη. Η διάσπαση του ΔΗΣΥ έδωσε ώθηση στην υποψηφιότητα Παπαδόπουλου, η οποία εξελίχθηκε σε επανασύσταση της συμμαχίας των "δημοκρατικών πατριωτικών δυνάμεων" ΑΚΕΛ - ΔΗΚΟ - ΕΔΕΚ. Ο Παπαδόπουλος εξελέγη από την πρώτη Κυπριακή.

 

Ο διχασμός του δημοψηφίσματος

 

Η προεδρία Παπαδόπουλου ήταν από τις πιο έντονες πολιτικές περιόδους τής μετά '74 εποχής και σημαδεύτηκε από τον διχασμό του δημοψηφίσματος του 2004. Ο Χριστόφιας ήταν ευθύς εξαρχής ενάντια στο Σχέδιο Ανάν λόγω της δυτικής προέλευσής του. Από την άλλη, το ΑΚΕΛ, παρόλο που ήταν προσκολλημένο στο στάτους κβο, είχε καλλιεργήσει στον κόσμο του κουλτούρα υπέρ της λύσης.

 

Το 2004 ο Παπαδόπουλος ήξερε τι ήθελε, όμως το ΑΚΕΛ αμφιταλαντεύτηκε μεταξύ του "ναι" και του "όχι" και τελικά έκλινε προς τα εκεί που βαρούσε η ψυχή του Χριστόφια, με το πρόσχημα να ψηφίσουμε "όχι" για να τσιμεντώσουμε το "ναι". Ο Παπαδόπουλος εξασφάλισε θριαμβευτική νίκη, συγκεντρώνοντας 76% ενάντια στο σχέδιο Ανάν, και επέβαλε τη δική του γραμμή.

 

Στις εκλογές του 2008 ο Παπαδόπουλος επαναπαύθηκε στις δάφνες του 76%, ήταν αλαζονικός με το ΑΚΕΛ και πίστευε ότι δεν είχε κανέναν ανάγκη για να επανεκλεγεί, αρνούμενος ακόμη και να συζητήσει το προεκλογικό του πρόγραμμα. Ο Παπαδόπουλος εξώθησε τον Χριστόφια να θέσει υποψηφιότητα και να εκμεταλλευτεί τη σκληρή αντιπολίτευση του ΔΗΣΥ προς τον Παπαδόπουλο. Οι εκλογές του 2008 ήταν οι πιο ενδιαφέρουσες, διότι για πρώτη φορά υπήρχαν τρεις σχεδόν ισοδύναμοι υποψήφιοι. Τελικά ο Κασουλίδης έκοψε πρώτος το νήμα με 33,5%, δεύτερος ήρθε ο Χριστόφιας με 33,3% και προς έκπληξη όλων ο Παπαδόπουλος αποκλείστηκε με 31,8%.

 

Στον δεύτερο γύρο ο Κασουλίδης συμφώνησε με τον Καρογιάν για συνεργασία ΔΗΣΥ - ΔΗΚΟ, όμως με παρέμβασή του ο Παπαδόπουλος έστρεψε το ΔΗΚΟ προς τον Χριστόφια, διότι φοβόταν ότι οι Κασουλίδης - Αναστασιάδης θα ακύρωναν την παρακαταθήκη του 76%.

 

Η παταγώδης αποτυχία

 

Ο Χριστόφιας εξελέγη Πρόεδρος με σύνθημα τη "δίκαιη κοινωνία" και ότι θα ήταν "Πρόεδρος λύσης". Ο Χριστόφιας είχε τις πιο λαμπρές προοπτικές. Έχοντας την ανοχή της αντιπολίτευσης για 18 μήνες, με συνομιλητή του στο Κυπριακό τον Ταλάτ, με το ΔΗΚΟ και την ΕΔΕΚ στην κυβέρνηση και αποδοχή 75% από την κοινή γνώμη, θα μπορούσε να κάνει θαύματα. Τελικά τα έκανε μαντάρα.

 

Ο Χριστόφιας αποδείχθηκε πολιτικά αδύναμος, ευθυνόφοβος και δειλός. Το Μαρί δεν ήταν ένα τυχαίο γεγονός, αλλά η κεφαλαιοποίηση της αναποφασιστικότητας, της ιδεολογικής αγκύλωσης, του γινατιού και της αδεξιότητας. Ο Χριστόφιας είχε όλα τα εχέγγυα να γράψει ιστορία και όλα τα προσόντα για να αποτύχει. Η διεθνής οικονομική κρίση και η αδυναμία του να τη διαχειριστεί οδήγησαν τη χώρα στη πτώχευση και τον ίδιο σε θορυβώδη πτώση. Είναι ο πρώτος Πρόεδρος που δεν αποτόλμησε να υποβάλει ξανά υποψηφιότητα και δημιούργησε τις προϋποθέσεις στον πρόεδρο του ΔΗΣΥ Νίκο Αναστασιάδη να κερδίσει μια μεγάλη νίκη σε μια εκλογική διαδικασία χωρίς ανταγωνισμό.

 

Το συμπέρασμα

 

Μέσα από τη σύντομη ανασκόπηση της ιστορίας των προεδρικών εκλογών στην Κύπρο, προκύπτουν μερικά πολύ σημαντικά συμπεράσματα:

* Μέχρι το 1988 οι εκλογές ήταν μια τυπική διαδικασία και το αποτέλεσμά τους προκαθορισμένο.

* Μόνο μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης άρχισε να λειτουργεί πιο αποτελεσματικά η δημοκρατία.

* Στο βάθος η κοινωνία δεν είναι τόσο αρνί όσο φαίνεται.

* Από τότε που διεξάγονται πραγματικές εκλογές, μόνο ο Κληρίδης, το 1998, κέρδισε και μάλιστα οριακά δεύτερη θητεία.

* Πρόεδροι οι οποίοι πίστευαν ότι ήταν αήττητοι (Βασιλείου, Παπαδόπουλος), έχασαν τις εκλογές.

* Για πρώτη φορά Πρόεδρος (ο Χριστόφιας) δεν αποτόλμησε καν να εκθέσει τον εαυτό του στην κρίση των πολιτών για δεύτερη θητεία.

* Η αλαζονεία και η υπεροψία είναι ο πιο θανάσιμος εχθρός της εξουσίας.

* Ο Αναστασιάδης θα είναι ο νέος Πρόεδρος, πιθανότατα από τον πρώτο γύρο, όμως, όπως όλοι οι προκάτοχοί του, θα κριθεί από το έργο του.

 

Αν διδάσκει κάτι η ιστορία των εκλογών είναι ότι οι ψήφοι είναι όλες δανεικές και ότι μόνο με έργο μπορεί ο Πρόεδρος να διασφαλίσει όχι μόνο την εκλογή του, αλλά να διασώσει και την υστεροφημία του.

Μακάριος Δρουσιώτης

16/02/2013