Νίκος Αναστασιάδης
«Ο Ερντογάν θέλει λύση το συντομότερο δυνατόν»
Ο πρόεδρος του Δημοκρατικού Συναγερμού Νίκος Αναστασιάδης ήταν την εβδομάδα που πέρασε στην κορυφή της επικαιρότητας στην Τουρκία. Η επίσκεψή του στη χώρα, ως επικεφαλής κομματικής αντιπροσωπείας του Δημοκρατικού Συναγερμού (ΔΗΣΥ), καταγράφηκε ήδη ως ιστορικό γεγονός. Από το 1963, όταν ο Μακάριος επισκέφθηκε επίσημα την Αγκυρα, δεν υπήρξε άλλη πολιτική ελληνοκυπριακή επίσκεψη στην τουρκική πρωτεύουσα. Ο Αναστασιάδης έτυχε θερμής υποδοχής στην Τουρκία τόσο από το κυβερνών κόμμα όσο και από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Οι Τούρκοι τον δέχτηκαν ως τον ηγέτη τού «ναι» στο πρόσφατο δημοψήφισμα. Στην Κύπρο, όμως, καταγράφηκαν σοβαρές αντιδράσεις, κυρίως από το κόμμα του προέδρου Παπαδόπουλου (ΔΗΚΟ), ενώ ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Κύπρος Χρυσοστομίδης του αφιέρωσε τη Σατραπεία του Καβάφη: «Ελπίζω να μην πρόκειται για φυγή των οδοιπόρων εις τα Σούσα και εγκατάσταση στην αυλή του Αρταξέρξη». Στη συνέντευξη που ακολουθεί επιχειρούμε μια αποτίμηση του ταξιδιού του Αναστασιάδη στην πατρίδα του προαιώνιου εχθρού των Ελλήνων:
Καλώς ήρθατε από την αυλή του Αρταξέρξη.
«Βλέπετε, δεν μείναμε εκεί, όπως είχαν προβλέψει ορισμένοι. Δεν επήγαμε στην αυλή του Αρταξέρξη ως υποτελείς για να προσκυνήσουμε, αλλά για να κάνουμε έναν ειλικρινή διάλογο, όπως υπαγορεύουν οι ευρωπαϊκές αρχές και αξίες. Και πρέπει να πω ότι δεν συναντήσαμε εκεί κανέναν Αρταξέρξη, αλλά συνομιλητές οι οποίοι σεβάστηκαν την αξιοπρέπειά μας και άκουσαν τις ανησυχίες μας».
Παρ' όλα αυτά, υπήρξαν ισχυρισμοί στην Κύπρο ότι με την επίσκεψή σας αυτή δώσατε συγχωροχάρτι στην Τουρκία.
«Εγώ κρατάω τη γραπτή δήλωση του προέδρου της Δημοκρατίας, ο οποίος αξιολόγησε θετικά την επίσκεψη και τα αποτελέσματά της. Δεν θα ήθελα να παρακολουθήσω τις κομματικές σκοπιμότητες που οδηγούν κάποιους να παραγνωρίζουν ποιοι πραγματικά αθώωσαν την Τουρκία. Ας ανατρέξουν στα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Ιουνίου 2004, στην έκθεση προόδου της Τουρκίας της 6ης Οκτωβρίου κι ας διαβάσουν ξανά τις αποφάσεις του Συμβουλίου της 17ης Δεκεμβρίου. Τότε θα διαπιστώσουν κατά πόσο υπάρχει Ευρωπαίος που να θεωρεί το Κυπριακό ως πρόβλημα εισβολής και κατοχής, όπως ήταν επί διακυβέρνησης Κληρίδη, ή απλώς ένα διαδικαστικό τεχνικό πρόβλημα».
Η κυριαρχούσα άποψη στον κυβερνητικό συνασπισμό είναι ότι ο Ερντογάν επιδίδεται σε παιχνίδι εντυπώσεων. Και με την επίσκεψή σας παίξατε με τους δικούς του όρους.
«Κατά κανόνα εμείς εκτιμούμε με βάση τα όσα θέλαμε να ακούσουμε ή θέλαμε να ήταν τα γεγονότα. Κατ' αυτόν τον τρόπο είχαμε υποτιμήσει τις προθέσεις της Τουρκίας, θεωρώντας ότι θα ήταν, όπως και στο παρελθόν, το ίδιο αδιάλλακτη. Το αποτέλεσμα ήταν να βρεθούμε εκτεθειμένοι τόσο στη Νέα Υόρκη όσο και στις συνομιλίες στο Μπούργκενστοκ».
Η δική σας η ανάλυση, μετά και την επίσκεψη στην Τουρκία, είναι πως ο Ερντογάν όντως επιδιώκει τη λύση, ή ίσως παίζει ένα παιχνίδι εκ του ασφαλούς;
«Οταν κάνουμε πολιτικές εκτιμήσεις υπάρχει πάντοτε ο κίνδυνος του λάθους. Ομως πρέπει να είμαστε σε θέση να αξιολογούμε με βάση αντικειμενικά δεδομένα. Με βάση λοιπόν αυτά τα δεδομένα θέλω να πιστεύω πως είναι στην ημερήσια διάταξη του Ερντογάν η επίλυση του Κυπριακού. Βεβαίως, όλα ο χρόνος τα επαληθεύει».
Ποια είναι αυτά τα αντικειμενικά δεδομένα;
«Δεν μπορεί να κάνει ένας Τούρκος πρωθυπουργός δηλώσεις στην τουρκική εθνοσυνέλευση τον Γενάρη, να λέγει ότι είναι αποφασισμένος να προχωρήσει σε λύση, χωρίς να τον ενδιαφέρει εάν αυτό ονομάζεται σχέδιο Ανάν ή οτιδήποτε άλλο και να μην το εννοεί. Δεν μπορεί να παρακινεί τον γενικό γραμματέα να αναλάβει μια νέα πρωτοβουλία, να επιμένει ότι η μη λύση δεν είναι λύση και εμείς να λέμε πως παίζει θέατρο. Και στο κάτω κάτω αν έχουμε αυτές τις απόψεις, τι μας εμποδίζει να τις επαληθεύσουμε, καλώντας τον να τοποθετηθεί επί των αιτημάτων μας για αλλαγές στο σχέδιο;»
Τι ήταν αυτό που σας παρότρυνε να επιδιώξετε την επίσκεψη στην Τουρκία;
«Όπως ξέρετε, την επίσκεψη αυτή εμείς την επιδιώξαμε επειδή πιστεύουμε πως ήρθε η ώρα της Κύπρου. Χθες μπορεί να ήταν νωρίς. Αύριο όμως θα είναι αργά. Αυτή η βεβαιότητα μας οδήγησε στην απόφαση να πάμε στην Τουρκία, να μιλήσουμε με τον πρωθυπουργό Ταγίπ Ερντογάν, να καταθέσουμε τις απόψεις μας και να ακούσουμε τις δικές τους».
Τι κερδίσατε τελικά από αυτή την επίσκεψη;
«Πρώτα απ' όλα ανοίξαμε ένα κανάλι επικοινωνίας. Γνωρίσαμε ανθρώπους που βρίσκονται στο επίκεντρο της πολιτικής δραστηριότητας της Τουρκίας. Μπορούμε οποιαδήποτε στιγμή να σηκώσουμε το τηλέφωνο και να τους μιλήσουμε. Πρέπει να καταλάβουμε πως μετά την ένταξή μας στην Ε.Ε. και ειδικά μετά τις 17 Δεκεμβρίου δεν μπορούμε να πολιτευόμαστε με όρους Ψυχρού Πολέμου. Αν δεν το αντέχουμε να μιλήσουμε με τους Τούρκους, δεν υπάρχει νόημα να ζητούμε καν λύση».
Οι πολιτικοί σας αντίπαλοι θα σας πουν πως η Τουρκία θα πρέπει να κάνει τα βήματα αφού διατηρεί στρατεύματα στην Κύπρο.
«Τα στρατεύματα δεν θα φύγουν από την Κύπρο με την εσωστρέφεια, την αδράνεια και την αναμονή. Τα στρατεύματα θα φύγουν μόνο με πολιτική δράση. Η Κύπρος δεν έχει την πολυτέλεια να παρακολουθεί τις εξελίξεις και να βλέπει τα τρένα να περνούν. Χρειάζεται ενεργό πολιτική, φωνή και πρωτοβουλίες. Εμείς, στο βαθμό που μπορούμε, θα τις αναλαμβάνουμε αυτές τις πρωτοβουλίες. Κάποιοι άλλοι αισθάνονται πιο ασφαλείς με την αδράνεια».
Αυτό που εσείς αποκαλείτε πρωτοβουλίες, κάποιοι άλλοι το λένε υπόσκαψη. Ο πρόεδρος Παπαδόπουλος κατήγγειλε δημόσια ότι η πολιτική του υποσκάπτεται κακόβουλα στην Κύπρο και αναπαράγεται στο εξωτερικό.
«Δεν γνωρίζω ποιους ο πρόεδρος εννοεί. Είναι όμως καιρός να αποβάλουμε από την πολιτική μας συμπεριφορά αυτά τα φαινόμενα. Εμείς πιστεύουμε στον ανοιχτό δημόσιο διάλογο. Εχουμε επιχειρήματα που πιστεύουμε ότι είναι ισχυρά και πειστικά και τα αξιοποιούμε. Αλίμονο αν φτάσουμε στο σημείο να ενοχοποιείται η αντίθετη άποψη».
Να επιστρέψουμε στο ταξίδι σας στην Τουρκία. Πώς σας υποδέχτηκαν εκεί;
«Από την πρώτη στιγμή είχαμε αισθανθεί τη θερμότητα της υποδοχής όχι μόνο από αυτούς που μας φιλοξένησαν αλλά και από τα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας. Ποτέ στο παρελθόν δεν δόθηκε τόσο θετική υποδοχή σε ελληνοκυπριακή αποστολή στην Τουρκία. Σε καμιά στιγμή δεν αισθάνθηκα ότι βρισκόμουν σε μια εχθρική χώρα».
Στις συνομιλίες με το Κόμμα Ειρήνης και Δημοκρατίας τι κλίμα επικράτησε;
«Εξαιρετικά θετικό. Βέβαια, δεν είχαμε την ψευδαίσθηση πως αρκεί μια επίσκεψη για να λύσουμε συσσωρευμένα προβλήματα 30 χρόνων. Ούτε πήγαμε εκεί ως διαπραγματευτές για να λύσουμε το Κυπριακό. Πήγαμε για να μεταφέρουμε τις ανησυχίες των Ελληνοκυπρίων και να μεταφέρουμε την επιθυμία τους για λύση του Κυπριακού, παρά το "όχι" που είπαν στο δημοψήφισμα».
Σας υποδέχτηκαν όμως ως ηγέτη τού «ναι».
«Μα αυτή είναι η ιδιαιτερότητα της δικής μας περίπτωσης. Εμάς, που είπαμε "ναι" μας αντιμετώπιζαν στο εξωτερικό με θετική προσέγγιση, έστω κι αν λέμε τα ίδια πράγματα που θα μπορούσε να πει ένας πολιτικός χώρος που υποστήριξε το "όχι". Εμείς, ως άνθρωποι που υποστηρίξαμε το σχέδιο Ανάν, είμαστε πιο πειστικοί όταν μεταφέρουμε τις ανησυχίες των συμπατριωτών μας που το καταψήφισαν».
Βλέπετε την Τουρκία να είναι πρόθυμη να διαπραγματευτεί αλλαγές;
«Το αίσθημα που έχουμε αποκομίσει είναι ότι η τουρκική κυβέρνηση είναι πρόθυμη να συμβάλει στην επίλυση του Κυπριακού. Παρ' όλο που επιμένουν να θέτουν το Κυπριακό ως δικοινοτική διαφορά, εντούτοις λένε ότι θα ενθαρρύνουν οποιεσδήποτε αλλαγές μπορεί να αποδεχτεί η τουρκοκυπριακή κοινότητα».
Μήπως σας ζήτησε ο κ. Ερντογάν να μεταφέρετε κάποιο μήνυμα προς τον πρόεδρο Παπαδόπουλο;
«Το γενικό μήνυμα που ο πρωθυπουργός της Τουρκίας στέλνει στους Ελληνοκύπριους είναι πως πράγματι θέλει λύση το συντομότερο δυνατόν. Αυτό που λέγει είναι πως το Κυπριακό το κληρονόμησε απ' το παρελθόν και δεν θέλει να το αφήσει προίκα για το μέλλον. Η θέση του ότι η μη λύση δεν είναι λύση είναι πιστεύω ειλικρινής και επιθυμεί να αρχίσουν ξανά οι συνομιλίες».
Νομίζετε ότι μπορεί να δεχτεί η Τουρκία ουσιώδεις αλλαγές στο σχέδιο Ανάν;
«Δεν μπήκαμε σε τέτοιες λεπτομέρειες. Ούτε πήγαμε να διαπραγματευτούμε. Θέσαμε, γενικώς, τις ανησυχίες των Ελληνοκυπρίων. Και η αντίδραση του Ερντογάν ήταν πως πρέπει να ξεκαθαρίσουμε τι είναι αυτό που επιδιώκουμε, όπως μας το ζήτησε και ο γενικός γραμματέας των Η.Ε. Τότε, όλα αυτά τα ζητήματα που έχουμε εγείρει, μπορούν να συζητηθούν στο πλαίσιο μιας πρωτοβουλίας που ελπίζουμε ότι μπορεί να αναληφθεί μετά τις εκλογές στα κατεχόμενα».
Πως κρίνετε τον Ταγίπ Ερντογάν μετά και την προσωπική επαφή που είχατε μαζί του;
«Είναι ένας ηγέτης εντελώς διαφορετικός από τους υπόλοιπους που ξέραμε μέχρι σήμερα. Συγκρίνετε τη φρασεολογία του Ετζεβίτ με αυτήν του Ερντογάν για να διαπιστώσετε την τεράστια διαφορά. Υπήρχε δυνατότητα να κάτσουμε στο ίδιο τραπέζι με τον Ετζεβίτ; Ο Ερντογάν είναι σύγχρονος ηγέτης, ξέρει τι θέλει και πώς να το πετύχει. Οι αλλαγές που έχει επιφέρει στην Τουρκία τα τελευταία δύο χρόνια είναι κατακλυσμιαίες. Μόνο εάν επιτύχει να ολοκληρώσει την ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας θα μπορούμε να αισθανθούμε πραγματική ασφάλεια στην περιοχή».
Μακάριος Δρουσιώτης
Ελευθεροτυπία
19/02/2005