Η ΣΥΓΚΛΟΝΙΣΤΙΚΗ ιστορία μιας Ελληνοκύπριας που παντρεύτηκε έναν Τουρκοκύπριο
Το μυστικό της Φατμά ήταν ότι ονομάζεται Βασιλική!
Tην αποκήρυξαν και αποκάλυψε την αλήθεια 50 χρόνια μετά
Σήμερα ονομάζεται Φατμά, είναι μουσουλμάνα και ζει στον τουρκικό τομέα της Λευκωσίας. Ομως, το πραγματικό της όνομα είναι Βασιλική Χαραλάμπους, είναι Ελληνοκύπρια, με καταγωγή από τη Λεμεσό, ορφανή από πατέρα και μητέρα, που έζησε τα εφηβικά της χρόνια στη Λευκωσία, όπου ερωτεύτηκε και παντρεύτηκε τον Τουρκοκύπριο Μουσταφά.
Η οικογένειά της την αποκήρυξε, αλλά εκείνη προτίμησε να αλλάξει την πίστη της παρά να προδώσει τον έρωτά της. Με τον Μουσταφά έκανε πέντε παιδιά, αλλά κανένα από αυτά δεν γνώριζε, μέχρι πρόσφατα, ότι η μάνα του ήταν Ελληνίδα. Μισό αιώνα αργότερα, όταν άνοιξαν τα οδοφράγματα και οι Κύπριοι έσμιξαν ξανά, η Βασιλική αποκάλυψε στα παιδιά της το μεγάλο μυστικό...
Σαν μυθιστόρημα
Κύπρος, δεκαετία του '50: Η Εκκλησία ξεσηκώνει τους Ελληνοκύπριους για την Ένωση. Οι Έλληνες και οι Τούρκοι της Κύπρου ζούσαν για αιώνες ειρηνικά. Όμως πάντοτε κάτι τους χώριζε. Κι αυτό ήταν η θρησκεία. Το πρόβλημα αφορούσε κυρίως τους χριστιανούς που δεν αποδέχονταν τους μουσουλμάνους. Οι Τούρκοι της Κύπρου, αν και μουσουλμάνοι, ήταν και είναι μέχρι τις μέρες μας αδιάφοροι για τη θρησκεία, σχεδόν άθεοι. Οι γάμοι είναι κατά κανόνα πολιτικοί. Και η επίσκεψη στο τζαμί μια-δυο φορές το χρόνο. Αντιθέτως, η θρησκεία είχε πάντοτε μεγάλη επιρροή στους Ελληνοκύπριους, οι οποίοι παντρεύονται με παπά και με κουμπάρο και τις Κυριακές κατακλύζουν τους ναούς.
Στους τέσσερις και πλέον αιώνες που συμβιώνουν οι χριστιανοί και οι μουσουλμάνοι στην Κύπρο οι μικτοί γάμοι είναι σπάνιο φαινόμενο. Κι όσοι το αποτόλμησαν είχαν βαρύ κοινωνικό κόστος. Έτσι συνέβη και στη Φατμά ή Βασιλική. Για μισό αιώνα κράτησε για τον εαυτό της το μεγάλο μυστικό. Σήμερα, στα 75 της χρόνια, σηκώνει στις πλάτες της όλη την τραγικότητα της Ιστορίας της Κύπρου.
Η Βασιλική μεγάλωσε στο μεταλλείο του Αμιάντου, στα νότια του Τροόδους. Στη διάρκεια του πολέμου τα μεταλλεία ήταν η μοναδική πηγή εργασίας για τους Κυπρίους. Οι συνθήκες ήταν δύσκολες, οι κακουχίες ατέλειωτες και οι άνθρωποι πέθαιναν για ψύλλου πήδημα. Η Βασιλική έχασε τους γονείς της σε ηλικία μόλις δέκα χρόνων. Τη μάνα της την έλεγαν Αννα και τον πατέρα της Χαράλαμπο. Μεγάλωσε με την αδελφή της Λέλλα, που ήταν 10 χρόνια μεγαλύτερή της και ζούσε στη Λευκωσία.
Με τον Μουσταφά
Ετος 1953, Τακτακαλάς, παλιά Λευκωσία: Η Βασιλική γνώρισε και ερωτεύτηκε τον Μουσταφά. Οι καιροί ήταν δύσκολοι, οι Ελληνοκύπριοι προετοιμάζονταν για το ενωτικό κίνημα. Οι σχέσεις μεταξύ των δύο κοινοτήτων πάγωσαν και το τείχος της θρησκευτικής διαφορετικότητας έγινε ακόμη πιο ψηλό. Οι συγγενείς της προσπάθησαν να την αποθαρρύνουν, αλλά εκείνη δεν τους άκουσε. Απαρνήθηκε τη θρησκεία της και έγινε μουσουλμάνα, πήρε το όνομα Φατμά, παντρεύτηκε τον Μουσταφά και εγκαταστάθηκε στον τουρκικό τομέα της Λευκωσίας. Δημιούργησαν το σπιτικό τους έξω από την πόλη, σε μία περιοχή όπου δεν υπήρχαν άλλες οικογένειες. Χωρίς γείτονες, μακριά από τους Ελληνοκύπριους και σε κάποια απόσταση από τους Τουρκοκύπριους, ξεκίνησε μια εντελώς καινούργια ζωή.
 |
|
1953: Η Βασιλική έχει ήδη ονομαστεί Φατμά και φωτογραφίζεται με τον Μουσταφά την ημέρα του γάμου τους. Εκανε 5 παιδιά που έμαθαν την αλήθεια 50 χρόνια μετά... |
Το 1960, με την ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας ως δικοινοτικού κράτους, γεννήθηκε η ελπίδα. Όμως, το 1963 οι συμφωνίες, στη βάση των οποίων ανακηρύχθηκε η ανεξαρτησία, κατέρρευσαν. Η Ένωση ήρθε ξανά στο προσκήνιο. Οι Τουρκοκύπριοι ήταν ήδη προσανατολισμένοι προς τη διχοτόμηση. Ξανά από την αρχή: απαγωγές, σκοτωμοί, καταστροφές περιουσιών, μίσος και νέα τείχη στο έδαφος και στα μυαλά των ανθρώπων. Μέσα σε αυτόν τον εθνικιστικό παροξυσμό, Ελληνοκύπριοι «αγωνιστές» σκότωσαν εν ψυχρώ τον Μουσταφά επειδή ήταν Τούρκος. Χωρίς να ξέρουν πως άφηνε πίσω του πέντε ορφανά, τα οποία ήταν μισοί Ελληνες!
Η Φατμά, ως «σύζυγος μάρτυρα», όπως αποκαλούν οι Τουρκοκύπριοι τους πεσόντες του 1963, όφειλε να ξεγράψει τη Βασιλική και να μεγαλώσει τα παιδιά της ως γόνους ενός ήρωα του αγώνα. Αυτή, όμως, αντιστάθηκε. Επειδή η συμβίωση για τη Φατμά ήταν η ίδια της η ζωή. Μεγάλωσε τα παιδιά της απαλλαγμένα από το σαράκι του εθνικισμού και της μισαλλοδοξίας και τους δίδαξε την αποδοχή του άλλου, έστω κι αν αυτός ο άλλος σκότωσε τον πατέρα τους.
Η ώρα της αλήθειας
Το 1974, όταν το τείχος επεκτάθηκε σε μήκος 330 χιλιομέτρων και σε ύψος που ήταν εντελώς απροσπέλαστο, η Βασιλική συνέχισε τον προσωπικό της αγώνα για τη ζωή. Την ημέρα ήταν ράφτρα και το βράδυ κεντούσε. Με το βελόνι της μεγάλωσε τα πέντε παιδιά της, μέχρι που αποκαταστάθηκαν επαγγελματικά και οικογενειακά. Το 2000 ήταν όλα στους δρόμους μαζί με τις δεκάδες χιλιάδες των Τουρκοκυπρίων, οι οποίοι ξεσηκώθηκαν κατά του Ντενκτάς.
Ο μικρός γιος της Φατμά, Ντογάν, είναι μέλος της δικοινοτικής χορωδίας που άνοιξε δρόμους στον αγώνα της κατανόησης και της συμφιλίωσης των δύο κοινοτήτων της Κύπρου. Όταν άνοιξαν τα οδοφράγματα, ο Ντογάν έσπευσε να αποκτήσει ταυτότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας. Όμως, δεν μπορούσε να τεκμηριώσει ότι η μητέρα του ήταν Τουρκοκύπρια, επειδή δεν ήταν καταγεγραμμένη στο αρχείο πληθυσμού. Έτσι, πήγε στη μητέρα του να τη ρωτήσει τα στοιχειώδη: πού γεννήθηκε και ποιοι ήταν οι γονείς της.
Η 75χρονη πλέον Φατμά αντιλήφθηκε ότι ήρθε το πλήρωμα του χρόνου να πει στα παιδιά της την αλήθεια. «Το πραγματικό μου όνομα είναι Βασιλική Χαραλάμπους. Είμαι Ελληνοκύπρια. Ερωτεύτηκα τον Μουσταφά, τον πατέρα σου και τον παντρεύτηκα το 1953. Έπρεπε να αλλάξω το όνομά μου. Γι' αυτό δεν μπορούν να επιβεβαιώσουν τα στοιχεία μου», του είπε και του παρέδωσε το πιστοποιητικό γεννήσεώς της, όπου ήταν καταγεγραμμένη ως Βασιλική Χαραλάμπους.
«Ηταν φυσικό να σοκαριστώ. Έχασα τη μιλιά μου. Υστέρα από 45 χρόνια μάθαινα εκείνη τη στιγμή ότι είχα ελληνοκυπριακή καταγωγή και πως η μάνα μου κουβαλούσε για 50 ολόκληρα χρόνια ένα αβάσταχτο μυστικό», είπε ο Ντογάν στην εφημερίδα «Πολίτης», που έφερε την ιστορία στη δημοσιότητα.
«Ποτέ δεν είχε δώσει στοιχεία για την καταγωγή της. Δεν μιλούσε ποτέ ελληνικά. Ήταν μια κλασική Τουρκοκύπρια γυναίκα. Όταν συνήλθα, ζήτησα από τη μητέρα μου να μου πει με λεπτομέρεια την ιστορία της ζωής της. Με έτρωγε η περιέργεια. Έπρεπε να μάθω. Να μάθω την ιστορία της μάνας μου, την καταγωγή μου», αναφέρει ο Ντογάν.
Και οι συγγενείς;
Οι συγγενείς του Μουσταφά αποδέχτηκαν τη Βασιλική και σεβάστηκαν το μυστικό της. Όμως, τα παιδιά της δεν θεωρούν πως έχουν κάτι να κρύψουν. Είναι Τουρκοκύπριοι στη συνείδηση, αλλά υπερήφανοι που έχουν συγγενείς στην άλλη πλευρά του τείχους. Δημοσιοποίησαν το μυστικό τους και προσπαθούν να εντοπίσουν τους συγγενείς τους. «Πέρασαν τόσα πολλά χρόνια, δεν ξέρω ποιος από τους συγγενείς μου βρίσκεται στη ζωή, πού μένουν, αν έχουν κάνει οικογένεια, πού δουλεύουν και αν αυτοί που βρίσκονται στη ζωή, γνωρίζουν για την ιστορία της μητέρας μου», είπε ο Ντογάν στην εφημερίδα «Πολίτης», δημοσιοποιώντας την ιστορία του με σκοπό να εντοπίσει το σόι του.
Η ιστορία της Βασιλικής μεταδόθηκε από όλα τα κανάλια και συζητήθηκε ευρέως στην κυπριακή κοινωνία. Ωστόσο, δεν υπήρξε ακόμη ανταπόκριση. Είτε οι συγγενείς της Βασιλικής δεν έλαχε να ακούσουν, είτε τα τείχη στα μυαλά των ανθρώπων είναι ακόμη αδιαπέραστα...
Μακάριος Δρουσιώτης
Ελευθεροτυπία
15/03/2005