Μακαριος Δρουσιώτης

Ο Μεχμέτ Αλί Ταλάτ είναι από τα τέλη Απριλίου ο νέος εκλεγμένος ηγέτης της τουρκοκυπριακής κοινότητας. Είναι ο διάδοχος του Ντενκτάς, αφού έπεισε τους Τουρκοκύπριους ότι είναι ο άνθρωπος που μπορεί να τους βγάλει από τη διεθνή απομόνωση. "Σας υπόσχομαι ότι στη διάρκεια της θητείας μου τα παιδιά σας θα σταματήσουν να μεταναστεύουν στο εξωτερικό", ήταν η υπόσχεση που έδωσε με τη μεγαλύτερη αποδοχή.

 

Ήδη τον τελευταίο χρόνο, ως αποτέλεσμα των πολιτικών εξελίξεων, το βοιωτικό επίπεδο των Τουρκοκυπρίων έχει ανέλθει σημαντικά. Όμως η οικονομική ανάπτυξη των κατεχομένων γίνεται σε βάρος των περιουσιών των Ελληνοκυπρίων προσφύγων και δημιουργεί τεράστια προβλήματα στις σχέσεις μεταξύ των δύο κοινοτήτων. Η κυβέρνηση τον θεωρεί υπεύθυνο για την τροπή που έχει πάρει το ζήτημα της ανάπτυξης και τον κατηγορεί ότι δημιουργεί νέα τετελεσμένα. Από την άλλη ο Ταλάτ δηλώνει ανήσυχος από την τροπή που έχει πάρει το περιουσιακό, επειδή ο διχασμός της ηγεσίας διαχέεται στη βάση της κοινωνίας.

 

Στην πρώτη συνέντευξη που δίνει σε ελληνικό έντυπο μετά την πρόσφατη εκλογική του επιτυχία, ο Ταλάτ απαντά σε όλα τα καυτά ερωτήματα που του έχουμε θέσει για το ζήτημα των περιουσιών και τις προοπτικές του Κυπριακού μετά από την τριμερή συνάντηση της Μόσχας. Δηλώνει πως δεν τον ενδιαφέρει η Ταϊβανοποίηση του Κυπριακού και διαβεβαιώνει πως παραμένει προσηλωμένος στην προοπτική της λύσης.

 

- Κύριε Τατάτ, που πάνε τα πράγματα στο Κυπριακό;

 

"Δεν σας κρύβω ότι τον τελευταίο καιρό ανησυχώ και μάλιστα πάρα πολύ".

 

- Για πιο πράγμα;

 

"Μέχρι τώρα οι δύο κοινότητες ήταν απομονωμένες η μια από την άλλη και μόνο οι πολιτικοί ηγέτες βρίσκονταν σε αντιπαράθεση. Τώρα που υπάρχει ελεύθερη διακίνηση και επικοινωνία μεταξύ των πολιτών, τα διάφορα προβλήματα δηλητηριάζουν τις σχέσεις στην ίδια την κοινωνία".

 

- Αναφέρεστε στο ζήτημα των αστικών αγωγών για τις περιουσίες.

 

"Αυτή είναι μια σοβαρή υποτροπή, αλλά δεν είναι η μόνη. Για παράδειγμα, διαπράττεται ένα έγκλημα στο βορρά και οι δράστες διαφεύγουν στο νότο και αντιστρόφως. Αν συνεχιστεί η κατάσταση ως έχει θα δημιουργήσει τεράστια κοινωνικά προβλήματα. Ζήτησα από τα Ηνωμένα Έθνη να διευθετήσουν συνάντηση με τον κ. Παπαδόπουλο για να συζητήσουμε αυτά τα πρακτικά προβλήματα που τείνουν να δηλητηριάσουν τις σχέσεις, αλλά υπήρξε πλήρης άρνηση από την άλλη πλευρά".

 

- Η απάντηση του κ. Παπαδόπουλου είναι ότι χρησιμοποιείτε αυτά τα γεγονότα για να εξασφαλίσετε κάποιου είδους αναγνώριση.

 

"Γιατί σκέφτεται έτσι ο κ. Παπαδόπουλος; Έχω ζητήσει ποτέ αναγνώριση; Ύστερα από το δημοψήφισμα θα μπορούσα να το κάνω, αλλά δεν το έπραξα διότι η πραγματική μου πρόθεση είναι η συνένωση του νησιού και όχι η διχοτόμησή του".

 

 

"Συγκλονίστηκε ο Όλι Ρεν"

 

- Μπορεί να φτάσουμε σε σημείο που θα χρειαστεί να κλείσουν τα οδοφράγματα;

 

"Σε ό,τι αφορά εμάς δεν έχουμε τέτοιες προθέσεις. Όμως η τροπή που παίρνει το ζήτημα του περιουσιακού μπορεί να οδηγήσει τα πράγματα εκεί. Αν πυκνώσουν οι αγωγές ενάντια σε Τουρκοκύπριους, τότε θα φοβούνται να διασταυρώσουν στο νότο από τον κίνδυνο ότι θα συλληφθούν και αυτό θα έχει ως συνέπεια το κλείσιμο των οδοφραγμάτων. Σήμερα, στη συνάντηση που είχα με τον Επίτροπο Όλι Ρεν, μου έθεσε το ζήτημα της διάνοιξης περισσότερων διόδων. Του είπα ότι θέλουμε ν΄ανοίξουν νέες διόδους, αλλά προς τι; Για να περνούν απέναντι οι Τουρκοκύπριοι να τους συλλαμβάνουν";

 

- Ποια ήταν αντίδραση του Επιτρόπου;

 

"Πραγματικά έχει συγκλονιστεί από το γεγονός αυτό και νομίζω ότι εξέφρασε την ανησυχία του αυτή και δημόσια. Σε όποιους θέσουμε το ζήτημα των ενταλμάτων εις βάρος Τουρκοκυπρίων ανησυχεί. Ακόμη και ο υπουργός Εσωτερικών Ανδρέας Χρίστου στις δηλώσεις του που διάβασα φαινόταν ανήσυχος. Πού θέλει να οδηγήσει τα πράγματα ο Παπαδόπουλος;"

 

- Από την άλλη δεν κατανοείτε ότι είναι εξίσου συγκλονιστικό για τους Ελληνοκύπριους να βλέπουν τις περιουσίες τους να πωλούνται στους ξένους;

 

"Οι αριθμοί που δίνει η ελληνοκυπριακή πλευρά είναι υπερβολικοί. Δεν είναι εύκολο για έναν ξένο να αγοράσει. Χρειάζεται ειδική διαδικασία και έγκριση του υπουργικού συμβουλίου".

 

- Στο εμπόριο βρίσκονται πάντοτε οι τρόποι. Αγοράζουν σε ονόματα τρίτων, κάνουν ιδιωτικές συμφωνίες κ.τ.λ.

 

"Κοιτάξετε να δείτε. Η δική μου η άποψη είναι ότι ο κίνδυνος είναι η ανάπτυξη και όχι οι ξένοι. Δεν υπάρχουν τόσοι πολλοί ξένοι όσοι νομίζουν οι Ελληνοκύπριοι. Όμως υπάρχει ανάπτυξη. Αυτό είναι πραγματικότητα. Όμως και η ανάπτυξη αυτή δεν είναι σε τέτοια έκταση που κινδυνεύουν να χαθούν οι ελληνοκυπριακές περιουσίες".

 

- Όταν θα αναπτύξετε όλη τη γη πώς θα εφαρμόσετε το σχέδιο Ανάν το οποίο υποστηρίζετε;

 

"Σύμφωνα με το τελευταίο σχέδιο το 1/3 της γης θα επιστραφεί στους ιδιοκτήτες του, κι αν αυτό δεν είναι διαθέσιμο θα τους δοθεί άλλη αντίστοιχη περιουσία. Η ανάπτυξη δεν είναι τέτοια που να επηρεάζει την εφαρμογή του σχεδίου. Αλλά, εάν αυτό είναι το ζήτημα γιατί δε βιαζόμαστε να λύσουμε το Κυπριακό το συντομότερο δυνατό; Γιατί οι ιδιοκτήτες της γης δεν ασκούν πίεση στην ηγεσία τους για λύση του προβλήματος";

 

 

"Έχουμε σύνταγμα"

 

- Γιατί δεν εφαρμόζετε μορατόριουμ στην ανάπτυξη για ένα χρόνο μέχρι να ξεκαθαρίσουν τα πράγματα στο Κυπριακό;

 

"Το κράτος στο βορρά δεν αναγνωρίζεται και εσείς λέτε ότι είναι παράνομο. Όμως έχουμε σύνταγμα και νόμους στη βάση των οποίων λειτουργούμε. Συνταγματικά δεν μπορώ να το κάνω αυτό το πράγμα. Σύμφωνα με το σύνταγμά μας όλες οι περιουσίες που αφέθηκαν από τους Ελληνοκύπριους είναι κρατική περιουσία. Αυτό είναι το καθεστώς".

 

- Συμφωνείτε με το καθεστώς αυτό που έτσι κι αλλιώς ακυρώθηκε ως παράνομο και από το Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων; Είναι δίκαιο;

 

"Αυτό είναι ένα άλλο ζήτημα. Όμως αυτό είναι το σύνταγμα".

 

- Εάν οι Ελληνοκύπριοι αρχίσουν να εκποιούν τουρκοκυπριακές περιουσίες στο νότο, ποια θα είναι η αντίδραση σας;

 

"Εάν ο Τουρκοκύπριος ιδιοκτήτης πήρε Ελληνοκυπριακή περιουσία σε ανταλλαγή της δικής του στο νότο, δεν μπορώ να έχω παράπονο".

 

- Συνεπώς συμφωνείτε με τη συνολική ανταλλαγή περιουσιών.

 

"Αυτή ήταν αρχικά η ιδέα. Εάν γινόταν αποδεχτή θα το προτιμούσα. Όμως σύμφωνα με το σχέδιο Ανάν αυτό δεν μπορεί να γίνει. Σήμερα συμφωνώ με τις προβλέψεις του σχεδίου Ανάν για το περιουσιακό. Αλλά από τη στιγμή που δεν εφαρμόστηκε το σχέδιο οφείλω να σεβαστώ τους νόμους μας".

 

- Όμως οι νόμοι σας παραβιάζουν τα δικαιώματα άλλων πολιτών.

 

"Εκτός από τη νομοθεσία υπάρχει ακόμη ένα ζήτημα που μας αποτρέπει να θέσουμε τέτοιους περιορισμούς. Οι τουρκοκυπριακές περιουσίες στο βορρά είναι γύρω στο 20% της ιδιωτικής γης. Μπορεί να σταθεί οποιαδήποτε οικονομία όταν δεν επιτρέπεται η ανάπτυξη στο 80% της ιδιωτικής γης; Οι Ελληνοκύπριοι δεν έχουν τέτοιο πρόβλημα στο νότο. Όμως για μας είναι ζήτημα επιβίωσης".

 

- Εις βάρος της ελληνοκυπριακής ιδιοκτησίας;

 

"Να σας το πω διαφορετικά. Αναγνωρίζουμε ότι υπάρχει πρόβλημα το οποίο δεν μπορεί να λυθεί ούτε με διατάγματα ούτε στις αίθουσες των δικαστηρίων. Εμείς λέμε πως επείγει η λύση. Μόνο έτσι θα επιλυθεί συνολικά το πρόβλημα. Ελάτε να μιλήσουμε. Πέστε μας τις εισηγήσεις σας και για το περιουσιακό και για τα άλλα ζητήματα που σας ανησυχούν να προσπαθήσουμε να λύσουμε το πρόβλημα".

 

 

"Τίποτα από τη Μόσχα"

 

- Άλλαξε κάτι μετά την τριμερή συνάντηση της Μόσχας; Είστε αισιόδοξος ότι κάτι μπορεί να γίνει;

 

"Δυστυχώς δεν έχει αλλάξει απολύτως τίποτα. Η κατάσταση είναι η ίδια όπως και πριν από τη συνάντηση. Εξάλλου, ο πρόεδρος Παπαδόπουλος φρόντισε να ξεκαθαρίσει το τοπίο. Όπως δήλωσε στη συνάντηση επανέλαβε τις πάγιες θέσεις του".

 

- Κι όμως ο πρωθυπουργός Ερντογάν είπε πως ο Τ. Παπαδόπουλος τον έπεισε πως είναι έτοιμος για συνομιλίες.

 

"Δεν έχω περισσότερη πληροφόρηση από αυτά που έχουν δημοσιευτεί στον Τύπο. Προφανώς ο πρωθυπουργός έκανε τις δηλώσεις αυτές ενεργώντας με καλή πρόθεση, αλλά ερμήνευσε λάθος τα λόγια του κ. Παπαδόπουλου. Αυτή είναι η γνώμη μου.

 

- Δεν σας ενοχλεί που συνάντησε τον Τ. Παπαδόπουλο στην παρουσία του Κ. Ανάν;

 

"'Οχι, εξάλλου ήταν μια συμπτωματική συνάντηση. Ο κ. Ερντογάν πήγε να πει κάτι στον κ. Ανάν και βρέθηκε μαζί και με τον κ. Παπαδόπουλο. Δεν ήταν μια οργανωμένη συνάντηση".

 

- Δηλαδή δεν διαβλέπετε κάποια ελπίδα για επανέναρξη των συνομιλιών;

"Ελπίζω ότι θα υπάρξουν συνομιλίες και ότι θα αρχίσουν πριν από τις 3 Οκτωβρίου".

 

- Από που αντλείτε την ελπίδα αυτή;

 

"Οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις της Τουρκίας με την Ε.Ε. είναι μια πολύ δυναμική διαδικασία. Η Ε.Ε. θα ασκήσει πιέσεις σε όλους μας και ειδικά στον κ. Παπαδόπουλο, διότι εγώ είμαι ήδη έτοιμος για συνομιλίες".

 

- Αναμένετε ότι αυτές οι συνομιλίες θα διαρκέσουν για πολύ;

 

"Εάν υπάρξουν κάποιες εξελίξεις θα μπορούσαμε να καταλήξουμε σε λύση σε ένα χρόνο".

 

- Αν είστε έτοιμος για συνομιλίες που θα κρατήσουν ένα χρόνο, τότε είστε έτοιμος να διαπραγματευτείτε ένα άλλο σχέδιο.

 

"Που θα είναι εμπνευσμένο από το σχέδιο Ανάν".

 

- Δηλαδή όχι μόνο μερικά σημεία του σχεδίου, αλλά να ανοίξετε τις διαπραγματεύσεις.

 

"Δεν θέλω να προσδιορίσω την περίοδο σε ένα χρόνο. Αυτή είναι η εκτίμηση μου. Πάντως δεν μπορεί να είναι μια εξ αρχής διαπραγμάτευση του σχεδίου Ανάν. Βέβαια περιμένουμε τον κ. Παπαδόπουλο να μας πει τις αλλαγές που θέλει".

 

- Ο κ. Παπαδόπουλος δεν θέλει να ανοίξει τα χαρτιά του πριν αρχίσουν οι διαπραγματεύσεις.

 

«Ο γενικός γραμματέας θέλει να δει κατά πόσον είναι διαπραγματεύσιμες ή όχι οι αλλαγές που επιδιώκει. Εάν δεν είναι διαπραγματεύσιμες δεν νομίζω ότι θα σκεφτεί να καλέσει ξανά συνομιλίες. Γι αυτό οι αλλαγές πρέπει να είναι περιορισμένες για να είναι διαπραγματεύσιμες».

 

- Εσείς δεν έχετε εισηγήσεις για αλλαγές; Γιατί δεν τις υποβάλλετε;

 

"Εμείς έχουμε αποδεχτεί το σχέδιο ως έχει. Οι δικές μας εισηγήσεις για αλλαγές θα εξαρτηθούν από αυτές του κ. Παπαδόπουλου. Ανάλογα με τις αλλαγές που θα ζητήσει ο κ. Παπαδόπουλος θα υποβάλουμε κι εμείς τις αντιπροτάσεις μας".

 

 

Σχέσεις με Τουρκία

 

- Σας κατηγορούν πως ενώ έχετε πρωταγωνιστήσει στο να βγάλετε τους Τουρκοκύπριους στους δρόμους, τώρα έχετε γίνει όργανο της Τουρκίας.

 

"Όλη αυτή η κριτική είναι αβάσιμη. Είμαι Τουρκοκύπριος και ουδέποτε το απαρνήθηκα. Οφείλω να έχω καλές σχέσεις με την Τουρκία διότι είναι το μόνο κράτος που μας στηρίζει και μας βοηθά. Οι Ελληνοκύπριοι, επειδή έχουν ένα αναγνωρισμένο κράτος, έχουν πολλές συμμαχίες και έχουν γίνει μέλη της Ε.Ε. Ωστόσο στηρίζονται στην Ελλάδα. Πόσο μάλλον εμείς που είμαστε εντελώς μόνοι στον κόσμο".

 

- Σας είδαμε στην τελετή ανάληψης των καθηκόντων σας και τις τιμές που σας απέδωσε ο στρατός και τρομάξαμε λίγο.

 

"Το αξίωμα που κατέχω σήμερα προϋποθέτει κάποιες ευθύνες και υποχρεώσεις τις οποίες θα πρέπει να εκπληρώσω. Τίποτα το ασύνηθες. Την ίδια ώρα παραμένω προσηλωμένος στον σκοπό της λύσης και της επανένωσης της χώρας μας. Δεν έχω αλλάξει τις απόψεις μου σε αυτό. Όλος ο κόσμος το παραδέχεται ότι είμαστε προσηλωμένοι στη λύση".

 

- Τις προάλλες σάς έπλεξε το εγκώμιο η κ. Κένεντι, ενώ συχνά σάς βλέπουμε στις Βρυξέλλες. Πώς κρίνετε τη συμπεριφορά της Ε.Ε. απέναντί σας;

 

"Δεν είμαστε ευχαριστημένοι. Υποσχέθηκαν ότι θα τερματίσουν την απομόνωση των Τουρκοκυπρίων αλλά δεν έκαναν τίποτα το χειροπιαστό. Οι ΗΠΑ προχώρησαν λίγο περισσότερο από την Ε.Ε., αλλά δεν μας έδωσαν αυτά που χρειαζόμαστε, όπως το απευθείας εμπόριο και τις πτήσεις".

 

- Ίσως να φοβούνται πως αν τα πάρετε όλα αυτά θα χάσετε το ενδιαφέρον σας για τη λύση.

 

"Για μένα ο μόνος στόχος είναι η λύση. Δεν σκέφτομαι την άρση της απομόνωσης και τις απευθείας πτήσεις ως υποκατάστατο της λύσης.

 

- Μια λύση τύπου Ταϊβάν δεν θα σας ικανοποιούσε;

 

"Νομίζετε ότι είμαστε πρόθυμοι να εγκαταλείψουμε τα δικαιώματά μας στην Κυπριακή Δημοκρατία; Η φιλοδοξία μου είναι η εξασφάλιση του ποσοστού εξουσίας που μας αναλογεί στην ενιαία Κύπρο. Θέλουμε συμμετοχή στη διεθνή εκπροσώπηση της Κύπρου στις ξένες χώρες, τα Η.Ε. και την Ε.Ε. Ως Τουρκοκύπριος ουδέποτε θα αποδεχτώ την άρση της απομόνωσης με αντάλλαγμα τα δικαιώματά μου στο ενιαίο κράτος".

 

 

Πρόσκληση σε Χριστόφια

 

- Πότε θα συναντηθείτε με τον κ. Χριστόφια;

 

"Τώρα οι συνθήκες έχουν αλλάξει. Δεν είμαι πια ηγέτης κόμματος. Παραιτήθηκα από την προεδρία του Ρεπουμπλικανικού Τουρκικού Κόμματος και είμαι πια πρόεδρος της Τουρκικής Δημοκρατίας Βορείου Κύπρου".

 

- Εννοείτε ότι υπό την ιδιότητά σας αυτή δεν μπορείτε να περάσετε στο νότο;

 

"Δεν έχω κανένα πρόβλημα να περάσω στην άλλη πλευρά. Όμως δεν θα το έκανα για να συναντηθώ με τον ηγέτη ενός κόμματος".

 

- Δηλαδή αρνείστε να συναντήσετε πλέον τον κ. Χριστόφια;

 

"Όχι δεν το αρνούμαι, ούτε έχει προγραμματιστεί κάποια συνάντηση. Όμως υπό τη σημερινή μου ιδιότητα δεν ενδείκνυται να μεταβώ στα γραφεία του ΑΚΕΛ για να τον συναντήσω.

 

- Πού θα μπορούσε να γίνει μια τέτοια συνάντηση;

 

"Εδώ για παράδειγμα. Αυτός ο χώρος δεν είναι παράνομος, σύμφωνα με τα κριτήρια των Ελληνοκυπρίων".

 

- Εδώ είναι το γραφείο του Προέδρου της "ΤΔΒΚ"

 

"Όμως είναι και το γραφείο του αντιπροέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας. Μπορεί να γίνει δεχτό και αυτό. Εν πάση περιπτώσει έχω σήμερα τον τίτλο του εκλεγμένου ηγέτη της τουρκοκυπριακής κοινότητας. Ας με αντιμετωπίσει με αυτή μου την ιδιότητα. Μπορούμε να συναντηθούμε και στο σπίτι μου εάν ενοχλεί ο χώρος".

 

- Ο Χριστόφιας σας απευθύνει συχνά έκκληση να μην είστε τόσο επιθετικός με τον πρόεδρο Παπαδόπουλο, διότι στο κάτω κάτω με αυτόν θα συνομιλήσετε για την επίλυση του Κυπριακού.

 

«Όλοι οι Ελληνοκύπριοι ηγέτες, για δεκαετίες, επέκριναν τον κ. Ντενκτάς με σφοδρότητα. Εγώ δεν είπα ποτέ σε κανένα να σταματήσει να το κάνει αυτό επειδή μαζί του θα συνομιλούσε για τη λύση του Κυπριακού».

 

 

"Πιστέψτε με"

 

- Αν είχατε την ευκαιρία να στείλετε ένα προσωπικό μήνυμα που να φτάσει στον κάθε Ελληνοκύπριο, τι θα του λέγατε;

 

"Παρακαλώ πιστέψετε με πως πραγματικά και ειλικρινά θέλω την επανένωση της Κύπρου. Αυτό είναι το όραμά μου. Παρά το γεγονός ότι οι Ελληνοκύπριοι απέρριψαν με ποσοστό 76% το σχέδιο λύσης, ο λαός δεν φέρει ευθύνη. Πιστεύω ότι οι άνθρωποι παραπλανήθηκαν. Πρέπει οπωσδήποτε να διατηρηθούν οι καλές σχέσεις μεταξύ των δύο κοινοτήτων. Οι Τουρκοκύπριοι κατόρθωσαν να εξουδετερώσουν τους περιορισμούς που τους ασκούσαν οι πολιτικοί. Αυτό που συνέβη στην κοινότητα μου τα τελευταία χρόνια ήταν μια επανάσταση. Κατανοώ τη δυσκολία των ανθρώπων να επιβάλουν τη γνώμη τους στην άρχουσα τάξη. Όμως έχοντας καλές σχέσεις με τους ανθρώπους θα υπάρχει πάντα ανοιχτή η δυνατότητα συνεργασίας για τη λύση του προβλήματος. Εάν υπάρξει ρήξη στις σχέσεις σε επίπεδο ανθρώπων, τότε τα πράγματα γίνονται πολύ δύσκολα. Η διατήρηση καλών σχέσεων αποτελεί ίσως την πιο κρίσιμη πτυχή του Κυπριακού. Πρέπει με κάθε θυσία να μην διαταραχθούν οι καλές σχέσεις. Αν δεν το καταφέρουμε αυτό οι συνέπειες θα είναι τραγικές για όλους μας.

Μακάριος Δρουσιώτης

Πολίτης

15/05/2005